letterlijk figuurlijk

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lesplan

1. Lezen 20 minuten.

2. Uitleg:  Soorten taalgebruik; 

3. Opdrachten maken. 

4. Opdrachten zelf nakijken.

5. Klaar? Ga in stilte je boek lezen of huiswerk maken.

Lesdoel

-Ik weet welke soorten taalgebruiken er zijn.

- Door de opdrachten snap ik de theorie.

Lesplan

1. Lezen 20 minuten.

2. Uitleg:  Soorten taalgebruik; 

3. Opdrachten maken. 

4. Opdrachten zelf nakijken.

5. Klaar? Ga in stilte je boek lezen of huiswerk maken.

Wie weet wat voor soorten taalgebruiken er zijn? 

Vergelijk de volgende twee zinnen:

Charley vond de bruine beer in het wildpark het mooist. 

Onze tuinman is een beer van een kerel.

Wat is het verschil?

Charley vond de bruine beer in het wildpark het mooist.

Onze tuinman is een beer van een kerel.

Letterlijk 

Je zegt precies wat je bedoelt. 

Charley vond de bruine beer in het wildpark het mooist.

Figuurlijk

Er wordt  iets anders bedoeld dan er letterlijk staat. 

Onze tuinman is een beer van een kerel.

De nieuwe skipiste is het neusje van de zalm.

Het neusje van de zalm eten we gewoonlijk niet op. 

Figuurlijk

De nieuwe skipiste is het neusje van de zalm.

Letterlijk

Het neusje van de zalm eten we gewoonlijk niet op. 

Omdat de gasten niet kwamen opdagen, zat de kok met de gebakken peren die hij had bereid als dessert. 

Na de overstroming zaten de boeren met de gebakken peren. 

Letterlijk 

Omdat de gasten niet kwamen opdagen, zat de kok met de gebakken peren die hij had bereid als dessert.     

Figuurlijk

Na de overstroming zaten de boeren met de gebakken peren. 

                   

nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl

Hij woont in het hart van de stad. 

We sliepen onder de blote hemel. 

De radijsjes schoten de grond uit. 

Lesplan

1. Lezen 20 minuten.

2. Uitleg: Soorten taalgebruik;

3. Opdrachten maken: Hoofdstuk 2, blz. 50, 51, 52; 

opdracht 1, 2, 3, 4. 

4. Opdrachten zelf nakijken.

5. Klaar? Ga in stilte je boek lezen of huiswerk maken.

Lesdoel

-Ik weet welke soorten taalgebruiken er zijn.

- Door de opdrachten snap ik de theorie.

Agenda C-D

maandag 6-12: Opdracht 4 van je fictiedossier is klaar.

dinsdag 7-12: SO hoofdstuk 2:  

lezen blz. 38, t/m 43. 

woordenschat blz. 50 t/m 53.

dinsdag 14-12: PW hoofdstuk 2

lezen, woordenschat, grammatica (blz. 54, 55) formuleren (56, 57) spelling (58, 59)

maandag 20-12: Inleveren fictiedossier via de ELO. 

Agenda A-B

maandag 6-12: Fictiedossier: Opdracht B: samenvatting van de inhoud is klaar.

donderdag 9-12: SO hoofdstuk 2:  

lezen blz. 38, t/m 43. 

woordenschat blz. 50 t/m 53.

donderdag 16-12: PW hoofdstuk 2

lezen, woordenschat, grammatica (blz. 54, 55) formuleren (56, 57) spelling (58, 59)

maandag 20-12: Inleveren fictiedossier via de ELO. 

Opbouw van je fictiedossier:

Blz 1: Voorblad

Blz. 2: Inhoudsopgave

Blz. 3: Opdracht A: Geef de zakelijke gegevens van je boek. 

Blz. 4: Opdracht B: Samenvatting van de inhoud. 

Blz. 5: Opdracht C: Theorievragen.

Blz. 6: Opdracht D: Geef je mening over het boek. 

Opdracht E mag je overslaan. 

 ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’

Met beide benen op de grond staan:

Letterlijk

Met beide benen op de grond staan:

figuurlijk

Ook nadat de voetballer veel wedstrijden had gewonnen,  bleef hij met beide benen op de grond staan. Hij bleef nuchter, realistisch, reëel.

Een stap in de goede richting zetten.

Letterlijk

Een stap in de goede richting zetten.

figuurlijk

Beslissingen nemen / stappen zetten waardoor je dichter bij je doel komt. 

Spreken is zilver, zwijgen is goud.           =

Het is soms goed om ergens niet over te praten.

Omdat je in sommige situaties beter je mond kunt houden, is daar het duurdere metaal goud aan gekoppeld. Het is goed om ergens niet over te praten; het is heel waardevol om iets geheim te kunnen houden.

Baat het niet dan schaadt het niet

Misschien helpt datgene wat je doet of gebruikt niet, maar je zult er ook geen nadeel van ondervinden. 

Voorbeeld: Letterlijk taalgebruik

De telefoon is wit en het scherm zit vol met barsten. Je zegt wat je ziet.

Voorbeeld: Figuurlijk taalgebruik

In teksten kom je vaak woorden of uitdrukkingen tegen die een figuurlijke betekenis hebben. Er wordt dan iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat. 

Figuurlijk taalgebruik vind je in de vorm van een: 

Uitdrukking, gezegde en spreekwoord. 

Uitdrukkingen = figuurlijk taalgebruik 

-Vaste combinatie 

van woorden.

-Het schetst een

figuurlijke situatie. 

Voorbeeld: 

 

Betekenis???????????????

-Gezegde heeft geen werkwoord, heeft een vaste volgorde en is zinsdeel. 

-Uitdrukking: je kunt het onderwerp en de werkwoords tijd aanpassen. 

Spreekwoord

-Een spreekwoord is onveranderlijk.

-Een mededeling

-Als er een pv is, staat deze in de tt.

-Is een algemene levenswijsheid.

Gezegde

- Vaste verbinding van woorden met een vaste betekenis. 

- Bevat geen werkwoorden. 

-Het is een gedeelte van een zin.

Bijv. Zij is een nieuwsgierig Aagje. 

Betekenis???????????????

Iets met hart en ziel doen.

Oude koeien uit de sloot halen.

Oude koeien uit de sloot halen

= vaak vervelende, bijna vergeten gebeurtenissen oprakelen.  

Spreekwoorden: figuurlijk taalgebruik 

- Kernachtige vaste uitspraak waar veel wijsheid in zit. 

- Het is een hele zin.

-Als er een pv is, staat deze in de tt.

‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’ 'De laatste loodje wegen het zwaarst'.

Achter de wolken schijnt de zon.

Achter de wolken schijnt de zon. 

Achter de wolken schijnt de zon.

Achter de wolken schijnt de zon. 

Je zegt wat je ziet. Letterlijk.

Na een nare tijd komt er weer een mooie tijd. Figuurlijk.