C. Erfelijkheid - X-chromosomale kruisingen

Erfelijkheid

X-chromosomale kruising

OSG Sevenwolden

Heerenveen

Dineke Halbersma

geslachtschromosomen

Het 23e paar chromosomen geeft informatie over het geslacht bij mensen, de zgn geslachtschromosomen: XX: vrouw, XY: man. De andere chromosomen heten autosomen.

In de eicel stopt een vrouw altijd een X, in de zaadcel stopt de man óf een X óf een Y chromosoom.

Versmelt de zaadcel met 'X' met eicel: geeft XX: meisje, 

versmelt de zaadcel met 'Y' met eicel: geeft XY: jongen.

Overerving X-chromosomaal

• De eigenschap ligt op het X-chromosoom. Vrouwen zijn XX, mannen zijn XY. Mannen hebben maar één keer de eigenschap, van hun moeder gekregen. 
• In de opdrachten staat: de eigenschap erft - geslachtsgebonden over,

     - X-chromosomaal over

Het X-chromosoom draagt VEEL informatie. Y bijna niets.

HET X-CHROMOSOOM

Conclusie: De man mist het extra X chromosoom om een mogelijk om een allel te compenseren. (a= in dit geval een recessieve aandoening)

Controleren X-chromosomaal

1. Bepaal wat dominant is en wat recessief is
2. Controleer of elke dominante vader alleen dominante dochters heeft. Niet? Het is niet X-chromosomaal
3. Controleer of elke recessieve moeder recessieve zoons heeft. Niet? Het is niet X-chromosomaal
4. Is het antwoord op beide vragen 'wel', dan kán de eigenschap X-chromosomaal overerven

biologiepagina.nl

Voorbeeld - vervolg volgende dia

Voorbeeld - vervolg

X^EX^E x ^XeY      F1: ♂ Xe    ♂Y
♀ X^E                    X^EX^e      X^EY
♀ X^E                   X^EX^e       X^EY

Verhoudingen:

Genotypes  X^EX^e: X^EY = 2 : 2 = 1 : 1

Fenotypes 100% eigenschap ‘E’

 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  

XEXE x XeY F1:	♂ Xe	♂ Y
♀ XE	XEXe	XEY
♀ XE	XEXe	XEY

Verhoudingen:

Genotypes X^EX^e : X^EY = 2 : 2 = 1 : 1

Fenotypes
100% eigenschap ‘E’

oefenopgave

Bij Drosophila komt onder andere het allel ‘vleugels zonder dwarsaders’ voor. Dit allel is X-chromosomaal en recessief. Een vrouwtje met vleugels zonder dwarsaders wordt gekruist met een mannetje met normale vleugels. De F1-individuen die hieruit ontstaan, worden onderling gekruist en er ontstaan een F2.

Hoeveel % van de vrouwtjes uit de F2 heeft vleugels zonder dwarsaders ?

Uitwerking

rXA = normale vleugels met dwarsaders

Xa = vleugels zonder dwarsaders

P: XaXa en XAY  

F1           XA         Y
Xa          XAXa    XaY

Xa          XAXa    XaY

F2:   XAXa  en   XaY  worden gekruist

F2          Xa         Y

XA         XAXa     XAY

Xa         XaXa     XaY               

Dus een vrouwelijke nakomeling in de F2 = XAXa of XaXa. XaXa is zonder dwarsaders, dus 50%

Opdracht

Neem blz 12 door.

Maak opgaven 13 tm 16

en

19 tm 28

extra uitleg en opgaven

Op de volgende dia staat een link voor extra uitleg en opgaven.

Daarna staan de uitwerkingen van de opgaven.

(wel even naar onderen scrollen)

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl