HA - week 22 - Spelling werkwoorden H4 en H5 - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Nederlands

Mevrouw Takken, TNL

[e-mail]

Ma, Di, wo, vrij

Let op: 

Doe mee met LessonUp
Zorg dat je de planning in de gaten houdt.

- Welkom 

- Presentaties (alleen HA1F)

- Spelling werkwoorden 

Doel:

- Je spelt meervouden op een -s juist

- Je kunt het bijvoeglijk naamwoord juist spellen

- Je geeft aan welke zin voltooid is en welke nog bezig is. 

- Je schrijft het voltooid én het onvoltooid deelwoord op de juiste manier. 

Wat gaan we doen vandaag:

Voor de presentatoren:

- Zorg dat je alvast in de Meet zit, daarin deel je zelf je scherm. 

 (je mag ook alleen voor presenteren kiezen)

- Zorg dat al je geluid op je laptop uitstaat, anders gaat het 'zingen'. 

Presenteren

Het voltooid deelwoord gebruik je om aan te geven dat een handeling helemaal klaar en afgerond is, maar de actie is wel belangrijk. 

Verschil:

ik loop (dan doe je het nu nog)

ik liep (dan ben je er ook mee klaar, maar dan is de actie minder belangrijk). 

ik heb gelopen (dan ben je helemaal klaar en zit je nu bijv.)

Het voltooid deelwoord

Betekenis verschil pvvt en vd:

PVVT:

- ik betaalde (je deed het en daarna ging je iets anders doen). 

VD

- ik heb betaald (laat je zien dat je iets gedaan hebt, bijvoorbeeld in       de discussie of je nog moet betalen.)

Het voltooid deelwoord

Elke eerste vrijdag van de maand vertelt de docent Nederlands een spannend verhaal. Vertelt =

1. vd
2. pvtt

Gelukkig wordt Nederland bestuurd door eerlijke politici
Bestuurd =

1. vd
2. pvtt

Het VD heeft altijd een hulpwerkwoord bij zich (dus een vorm van hebben of zijn, in dit geval).

Ik ben het vergeten

Ik heb het wel gedaan

Hij heeft lekker geslapen

Het voltooid deelwoord - schrijven

Dit zijn dus geen onderdelen van het VD, maar zonder deze HWW kan het VD niet bestaan!

Hoe schrijf je het VD?

Verschil tussen sterke en zwakke woorden:

- lopen (sterk) = heb gelopen = einde op -en

- betalen (zwak) = heb betaald = einde op -t/-d

Het voltooid deelwoord - schrijven

Hoe schrijf je het VD bij zwakke ww?

Bij zwakke ww. moet het eindigen op een -d/-t

1. verlengproef = hoor-hoorde = gehoord

2. 't exfokschip = laatste letter in de stam hierin = -t

(in  't exfokschip zitten alleen harde klanken, dan eindig je ook met een harde klank, anders dus een -d)

Het voltooid deelwoord - schrijven

De aardappelen worden na het avondeten […] (rooien).

Vorige week vrijdag heeft de gymleraar ons weer eens […] (matsen).

Mieke had haar beste vriendin een ijsje […] (beloven).

Dan is er ook nog het onvoltooid deelwoord

Dit is eigenlijk geen echt werkwoord, er is namelijk maar 1 vorm van. En die vorm hoort niet bij het werkwoordelijk gezegde.

Het het onvoltooid deelwoord laat je weten dat iets gebeurt, terwijl iets anders ook aan de gang is:

Het onvoltooid deelwoord

Het het onvoltooid deelwoord laat je weten dat iets gebeurt, terwijl iets anders ook aan de gang is:

bijvoorbeeld:

Lachend kwam ze het huis binnen

Hakelend vertelde hij zijn verhaal

Strompelend kwam hij over de finish

Het onvoltooid deelwoord

Er is maar 1 vorm van het onvoltooid deelwoord:

Hele werkwoord +D

Huilen = huilen +d = huilend

Lachen = lachen +d = lachend

rennen = rennen +d = rennend

Het onvoltooid deelwoord

De leerlingen liepen al […] (praten) het klaslokaal in.

1. pratend
2. pratent
3. gepraat
4. praten

De hond stond ...... (blaffen) voor het raam

1. blafte
2. blaffen
3. geblafd
4. blaffend

Veel meervoudsvormen zijn niet zo moeilijk:

Stoel + en = stoelen

Soms moet je iets toevoegen/weghalen of veranderen om het meervoud te maken:

huis = huizen

kip = kippen

boom = bomen

Meervoud (herhaling -en)

Soms moet je iets toevoegen/weghalen of veranderen om het meervoud te maken:

huis = huizen

kip = kippen

boom = bomen

Letters toevoegen of weghalen heeft met de klank te maken. 

Als er maar 1 medeklinker in het meervoud staat - blijft de klank lang.

Meervoud (herhaling -en)

Hoe zit dat dan bij woorden die een meervoud op een  -s hebben?

Daar kijk je ook naar de klank!

Als het woord in het enkelvoud een lange laatste klank heeft, hou je die in het meervoud ook lang door de -s er niet aan vast te plakken:

Pindaaaaaa = pinda's         (hint, dit is bij zo goed als alle klinkers

Autoooooo= auto's               het geval)

Meervoud

Pindaaaaaa = pinda's             Autoooooo= auto's

Dit hoeft dus alleen als je de klank lang wilt houden:

Race = races (die e is niet lang)

Bezem =bezems (een medeklinker is nooit lang)

Café = cafés (het streepje op de é maakt hem al lang, dat hoef je niet twee keer aan te geven)

Etui = etuis (De ui is al een klank die niet kan veranderen, bij dubbele klinkers mag de s er altijd aan vast)

Meervoud

Let op:

Die klinkers die aan elkaar zitten (dubbele klinkers) kom je  soms ook in Engelse woorden tegen:

Hobbyyyyyyyy = hobby's

Gameboy (is ooooii klank en dus een dubbele klinker) = gamboys

Meervoud

Als een woord een afkorting is, dan schrijf je het ook met een 's aan het einde:

tv's

pc's 

EK's

Meervoud - afkortingen

Veel bijvoeglijk naamwoorden hebben een korte en een lange vorm:

Het meisje is leuk, 

Het leuke meisje

Het cadeau is groot

De grote cadeaus 

Hoe spel je het BN?

De korte vorm is het woord zelf, daar valt niet zoveel over uit te leggen

1. -e achter de korte vorm
leuk = leuke, klein = kleine

2. verdubbel de laatste letter + -e

Fris = frisse, Glad= gladde

3. haal een klinker weg + -e

traag = trage, laat = late

4. Verander de -f- in een v, of de -s- in de z +-e

Lief = lieve, grijs= grijze

Nu de lange vorm:

Zo kort mogelijk (als de uitspraak te toelaat)

Wij Nederlanders zijn lui (met taal)

Dat is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

- dat geeft het materiaal aan waarvan iets gemaakt is

- eindigt op -en

Gouden tanden, glazen wanden, rubberen banden

(sommige Engelse/Franse/Latijnse woorden uitgezonderd:

Nylon kousen, plastic fles, aluminium pan)

En dat 'gouden' dan?

Wat:

Spelling

H4 - voltooid en voltooid deelwoord : hele leerlijn

H5 - deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord : hele leerlijn

Wanneer: 

Deze week

Aan de slag