H1 Samentrekking (controleren)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

Leg je spullen op tafel:

Werkboek, schrift, laptop & leesboek.

10 minuten stillezen

Leerdoel

Je leert een samentrekking herkennen,

je leert een samentrekking controleren en

je leert een samentrekking verbeteren. 

Je leert een samentrekking herkennen, controleren en verbeteren.

Schrijf zo kort mogelijk op (denk aan de spelling!)
Landsgrenzen en provinciegrenzen

Schrijf zo kort mogelijk op (denk aan de spelling!)
Marius reed 200 km/h en Marius kreeg daarom een boete.

• Bij een achterwaartse samentrekking staan alle woorden achter in de zin.
• Bij een voorwaartse samentrekking staan alle woorden voor in de zin.

Theorie - samentrekking

Samentrekking houdt in dat een woord(deel) of een zinsdeel wordt weggelaten, omdat het ook elders in de zin voorkomt.

 Gewone zin = "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe computerspelletjes kopen, maar je kunt bij hem ook oude computerspelletjes kopen."

 Verkorte zin =  "Je kunt bij hem niet alleen nieuwe (computerspelletjes kopen), maar (je kunt bij hem) ook oude computerspelletjes kopen."

Niveaus samentrekking

Het weglaten kan op drie niveaus:

- woordniveau

- woordgroepniveau

- zinsniveau

Woordniveau

Hier ligt een stapel studieboeken en -schriften.

Je laat een woorddeel weg: studie.

Woordgroepniveau

Hier ligt een stapel met oude en nieuwe kleren.

Je laat één of meerdere woorden binnen een zinsdeel weg: kleren

Zinsniveau

Hier ligt een stapel boeken en daar ook.

Je laat één of meerdere zinsdelen weg: ligt - een stapel boeken

Zij doet werk op gemeentelijk en op provinciaal niveau.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

De trainer leert je onderhands werpen en bovenhands.

1. Voorwaartse samentrekking
2. Achterwaartse samentrekking

Zij zijn verzekerd tegen brand-, water- en stormschade.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

In de plannen van het nieuwe kabinet kan en zal iedereen erop vooruitgaan.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

De activiteiten zijn gepland in en naast de sporthal.

1. Samentrekking op woordniveau
2. Samentrekking op woordgroepniveau
3. Samentrekking op zinsniveau

Aan het werk

Opdracht 1, 2, 3 & 4 op blz. 30

15 minuten stillezen

Waarom klopt deze zin niet?

WHO bestempelt nieuwe coronavariant als zorgelijk en krijgt naam omicron

Samentrekken gaat vaak fout

Wat is er mis met de volgende zinnen? 

• Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst. 
• Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.
• De maand augustus is vaak heet en brengen Italianen graag door aan de kust. 

Drie voorwaarden

Om iets weg te laten moet je eerst aan drie voorwaarden voldoen:

De woorden hebben:

1. dezelfde functie (onderwerp, lv, koppelww, enz.)

2. dezelfde betekenis

3. hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud)

Stappenplan 

1. Bepaal wat er is weggelaten.
2. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het eerste deel.
3. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het tweede deel. 
4. Alles hetzelfde? Goede samentrekking. 
5. Niet? Voeg de ten onrechte weggelaten delen toe.

Is de volgende zin goed samengetrokken?
Emma liep naar de winkel en kocht een boek.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?
De cabaretier verbaasde zich erg over de prijs en de toeschouwers nog meer.

1. Ja
2. Nee

Aan de slag!

Maak de opdrachten in de drie volgende dia's.

Bepaal waarom de samentrekking niet correct is.

Verbeter de zin zodat de samentrekking wel correct wordt. 

Opdracht 1

1. Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst. 

Welke woorden zijn in het tweede deel van de zin weggelaten?

Waarom is de samentrekking niet correct? 

A) functie, B) betekenis of C) getal

Hoe kun je de zin verbeteren?

Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst.
A) functie, B) betekenis of C) getal

Opdracht 2

2. Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.

Welke woorden zijn in het tweede deel van de zin weggelaten?

Waarom is de samentrekking niet correct? 

A) functie, B) betekenis of C) getal

Hoe kun je de zin verbeteren?

Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.
A) functie, B) betekenis of C) getal

Opdracht 3

3. De maand augustus is vaak heet en brengen Italianen graag door aan de kust.

Welke woorden zijn in het tweede deel van de zin weggelaten?

Waarom is de samentrekking niet correct?

 A) functie, B) betekenis of C) getal

Hoe kun je de zin verbeteren?

De maand augustus is vaak heet en brengen Italianen graag door aan de kust.
A) functie, B) betekenis of C) getal

Aan het werk met:

p. 30 maken: 

startopdracht, 1, 2, 3 en 4

p. 34 maken: 

startopdracht, 1, 2, 3 en 4