Lessen thema 5: I-M-S, onderwerp en hoofdgedachte

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

'Lezen' in drie lessen.

 Tijdens de instructielessen krijg je informatie over de theorie. Bekijk de filmpjes die in de lessen staan en maak de opdrachten uit je boek (groene slide). Je maakt ook de praktische opdrachten van de blauwe slides.

VEEL SUCCES!!

TIP: NEEM TIJDENS DE WERKLESSEN JE OORTJES MEE NAAR SCHOOL, ZODAT JE DE FILMPJES KUNT KIJKEN ZONDER GELUID. 

Les 1: Lezen

Doel van deze les:

- Je kunt de opbouw van een tekst herkennen.

Je kent de termen:

inleiding - midden - slot

alinea's

Tekstopbouw

Een tekst heeft altijd een bepaalde opbouw, dit noem je tekstopbouw.

Inleiding-midden-slot

Inleiding

In de inleiding geeft meestal de informatie over het onderwerp van de tekst. 

Met de inleiding wil de schrijver vooral de aandacht van de lezer trekken. 

Hij kan dit doen op verschillende manieren vb. door het onderwerp aan te kondigen,  aangeven hoe de tekst is opgebouwd...

Midden

Het midden is het langste deel van een tekst en behandelt het onderwerp. In het midden kun je vaak deelonderwerpen (alinea's) onderscheiden.

Slot

Als de tekst bestaat uit een driedeling bevat de tekst altijd een slot. In het slot staat een korte samenvatting van de tekst of geeft een conclusie. Het slot staat meestal in de laatste alinea van de tekst.

Opbouw van alinea's

Elke tekst bevat alinea's. Ook de alinea's hebben een duidelijke opbouw. Een alinea bestaat uit een hoofdmededeling en een uitleg of uitwerking daarvan.

De zin waar de hoofdmededeling in staat noemen we de hoofdgedachte. De hoofdgedachte is meestal de eerste, tweede of laatste zin van de alinea. 

Opdracht 

In de envelop zit een tekst die in stukken is geknipt. 

Werk in groepjes van 3.

Plaats de tekst terug in de juiste volgorde.

Let hierbij op de theorie die ik jullie net heb uitgelegd.

Plak de tekst op een A4-vel en lever de tekst in. 

(Vergeet niet jullie namen op te het vel te schrijven!)

Aan de slag!

Bekijk eerst het filmpje over tekstopbouw op de volgende slide.

Daarna neem je je werkboek p. 150-153 en maak je de oefeningen per twee. 

Les 2:

Doel van deze les:

- Je kunt de hoofdgedachte van een tekst vinden

- Je weet wat hoofd- en bijzaken zijn

- Je weet wat verwijswoorden zijn

Je kent de term:

deelonderwerpen

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat een schrijver over het onderwerp van een tekst zegt. 

Hoe vind je de hoofdgedachte?

1. Je zoekt het onderwerp van de tekst;

2. je stelt jezelf de vraag wat het belangrijkste is wat de schrijver over het onderwerp zegt. Je formuleert het antwoord in een zin. 

Kijk het filmpje over hoofdgedachte en onderwerp.

Hoofd- en bijzaken

Niet alle informatie van een tekst is belangrijk. Als je een tekst wilt samenvatten noteer je alleen de hoofdzaken, de belangrijke dingen die in een tekst worden gezegd.

De bijzaken zijn de minder belangrijke informatie. Die kun je weglaten. 

Kijk het filmpje over hoofd- en bijzaken.

Deelonderwerp 

Als in de tekst de deelonderwerpen duidelijk zijn te herkennen ga je kijken wat er van dat deelonderwerp de belangrijkste informatie is. Zoek naar de kernzin van dat deelonderwerp. Een deelonderwerp kan uit meerdere alinea's bestaan!

Kijk het filmpje over deelonderwerpen.

Verwijswoorden

Als een schrijver niet steeds dezelfde woorden wil gebruiken, vervangt hij ze door verwijswoorden. Bijna alle verwijswoorden verwijzen naar iets wat eerder in de tekst is genoemd.

Mijn broer William koop een motor. Hij wil later motorcrosser worden. 

Kijk het filmpje over verwijswoorden.

Aan de slag

Neem je werkboek p. 119-123 en probeer de oefeningen op te lossen. 

Pas de geziene leerstof toe. 

Lees de groene kaders nog eens grondig.

Les 3: Studerend lezen

Doelen van deze les:

- Je kunt een tekst samenvatten

- Je kunt de bedoeling van de schrijver vaststellen (tekstdoelen)

- Je kunt aan de hand van een tekst het leespubliek bepalen

- Je kunt studerend lezen.

Tekstdoelen

Studerend lezen

Doel van studerend lezen: je leert de informatie voor een toets.

Als je studerend leest:

• Zoek je de hoofdzaken in elke alinea
  
• Je let op de kernzinnen en de vetgedrukte woorden
  
• Maak eventueel een (schematische) samenvatting van de inhoud
  
• Controleer of je de tekst kent door jezelf vragen te stellen over de tekst. Of je probeert de inhoud na te vertellen. 

Leespubliek

Als je wilt vaststellen voor wie een tekst is bedoeld, moet je letten op de bron, onderwerp, woordkeuze, zinsbouw en soms ook de afbeeldingen. 

Vraag: Voor wie zou het artikel ove de film 'Spijt' geschreven zijn? 

Opdracht

Samenvatting maken:

In tweetallen:

Pak een schoolboek: AK, BIO of GS en maak van 1 of 2 paragrafen een (schematische) samenvatting. Houd daarbij rekening met de geleerde stof. Je levert de samenvatting en de paragraaf in.

Datum inleveren samenvatting:

week 41: 8-11 oktober.