V5 Afweer paragraaf 1 en 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Begrippen 16.1

dekweefsel, mechanische afweer, inwendig milieu, uitwendig milieu, hoornlaag, basale cellenlaag, lederhuid, onderhuids vetweefsel, melanocyten, melanine, slijmvlies, biochemische barriere, chemische afweer, lokstoffen

Andere barrières tegen ziekteverwekkers

• Maagzuur
• Slijm (komt ook in de maag terecht)
• Traanvocht met enzymen
• Ook zelfs: zuur in de vagina

De huid beschermt tegen sterke oververhitting door...

1. zweet te produceren
2. bloedvaatjes in de huid te verwijden
3. bloedvaatjes in de huid te vernauwen
4. pigment te maken

Wat wordt bedoeld met 'de huidflora'?

1. bacteriën en gisten die normaal op je huid zitten
2. bacteriën die leven van afvalstoffen en huidschilfers uit zweet
3. kleine plantjes op je huid
4. schimmels die tussen je tenen groeien

Op de huid 'wonen' veel goede bacteriën en schimmels (meestal gist) die geen ruimte en voedsel overlaten voor nieuwkomers. Schadelijke bacteriën en schimmels hebben geen kans.

Huidflora

Je loopt naar buiten en krijgt het koud.
Wat gebeurt er met je huid?
Er stroomt meer/minder bloed door de huid

1. meer
2. minder

Noem (minstens) 5 verdedigingsmechanismen van planten tegen vraat / infectie

Wat is het eerste barrière van de aspecifieke afweer?

1. Een ontsteking
2. Macrofagen
3. Huid/slijmvliezen
4. Lymfocyten

Begrippen 16.2

plasmiden, prokaryoten, microbioom, cholera, cyanobacteriën, eukaryoten, malaria, virussen, integrase, reverse transcriptase, DNA-polymerase, transcriptie, translatie, RNA-virus, bacteriofaag, antigenen, MHC-I-moleculen, granulocyten, cytokinen, macrofagen, fagocytose, apc, nk-cellen, perforine, lysis, apoptose, DNase, complementsysteem, opsonisatie, chemotaxis

Bacteriën

Nuttig/ niet schadelijk/ schadelijk

Aeroob/ anaeroob

Heterotroof/ autotroof

Bolletjes/ staafjes/ kommavormig/ spiraal/ anders

Celwand dun/ dik/ geen

= Gram positief/ negatief (reactie op kleurstof)

Virussen

Een virusdeeltje bestaat uit erfelijk materiaal met daaromheen een eiwitkapsel en soms een virusenvelop (= membraan v. gastheer). 

- DNA/ RNA virus

- ss/ ds

- membraanenvelop of niet

infectie

DNA/RNA virus komt in cytoplasma.

RNA wordt eerst omgezet in DNA (mbv reverse transcriptase).

DNA wordt ingebouwd in DNA gastheercel (mbv integrase).

DNA virus wordt afgelezen en nieuwe virussen gemaakt

Ziekteverwekkers

Welke zijn er naast bacteriën en virussen nog meer?

Malariaparasiet

Eukaryoot -> Eencellige protozoa

(Dus celkern en organellen, net als onze cellen)

Schimmels

Zwemmerseczeem is een voorbeeld van een schimmelinfectie

GEEN SOA = 

CANDIDA

Candida is een namelijk een schimmelinfectie,

die je ook op andere manieren kunt krijgen.

Candida zorgt voor afscheiding en jeuk aan de vagina of penis.

Vraag

Hoe weten de cellen van je afweersysteem welke cellen ze moeten vernietigen en welke niet?

Lichaamseigen / lichaamsvreemd

Elke eigen lichaamscel heeft ook eiwitten aan de buitenkant: lichaamseigen antigenen

Lichaamscellen

Lichaamseigen antigenen worden m.b.v. een MHC-I-molecuul (een soort vlaggenstok aan het celmembraan) gepresenteerd. 

Iedereen heeft een andere set van MHC-I molecuul-eiwitcombinaties.

ANTIGEEN

Anti -> Antibody

Gen -> Generator

Antigeen is in het lichaam vaak generator van antistoffen

Natural Killer cellen

Herkennen lichaamsvreemde eiwitten op het MHC-I molecuul:

Doden virus-geïnfecteerde cellen

Doden tumorcellen

Macrofagen uit weefsel en fagocyten uit bloed reageren op de cytokinen / histaminen. Ze bewegen zich naar de gëinfecteerde plek. Ook verlaat vocht de bloedvaten: het weefsel zwelt op.

Beschadigde cellen, mestcellen, granulocyten en macrofagen produceren sigaalstoffen: o.a. cytokinen (door granulocyten) en histaminen (deze laatste worden door mestcellen gemaakt). 

Filmpje: volgende slide

Lysozymen in traanvocht breken de celwand van bacteriën af.
Dit is...

1. Aspecifieke afweer
2. Specifieke afweer

Trilharen verplaatsen de bacteriën naar de keelholte. Na het doorslikken worden ze door het maagzuur gedood.

1. Aspecifieke afweer
2. Specifieke afweer

B-lymfocyten maken antistoffen die de bacteriën onschadelijk maken

1. Aspecifieke afweer
2. Specifieke afweer

Hoe wordt het DNA in de huid beschermd tegen Uv-straling?

Waaruit bestaat een virus?

1. DNA en RNA en eiwitmantel
2. DNA, ribosomen en eiwitmantel
3. DNA of RNA en eiwitmantel
4. RNA, ribosomen en eiwitmantel

Wat is geen ziekteverwekker?

1. Leverinfectie
2. Cholerabacterie
3. Rhinovirus
4. Voetschimmel

Waarom behoort een virus niet tot de
levende wezens? (kies het beste antwoord)

1. Een virus bestaat niet uit een of meerdere cellen.
2. In een geïsoleerd virus vindt geen stofwisseling plaats.
3. Virussen kunnen niet zelfstandig voortplanten.
4. Alle antwoorden zijn goed.

VIRUS

De volgende vraag gaat over de replicatie van een DNA-virus

Welke volgorde is de juiste?

1

2

3

4

5

DNA in de celkern brengen

RNA maken (transcriptie)

Eiwitten maken met ribosomen (translatie)

Assembleren van nieuwe virussen

Virus hecht aan gastheercel

Dus... wanneer een DNA-virus zijn gastheer is binnengedrongen, zal deze eerst...

1. Zijn DNA omzetten in RNA
2. Zijn DNA in de celkern brengen
3. Met behulp van ribosomen nieuw DNA maken
4. Met behulp van ribosomen eiwitten maken

Een virus dat RNA als erfelijk materiaal heeft, zal na binnendringen in de cel...

1. RNA omzetten in DNA om in de celkern te brengen
2. het RNA gebruiken om eiwitten te maken
3. het RNA dupliceren
4. RNA in de celkern brengen

Een macrofaag (of fagocyt) kan...

1. alleen bacteriën fagocyteren
2. alleen bacteriën en virussen fagocyteren
3. antistoffen maken
4. alles fagocyteren wat lichaamsvreemd is