Inwendig milieu, bescherming en afweer

• Biology
• Secondary Education

Vandaag

• Wat is het inwendige milieu? (en wat niet)
• Hoe beschermd het lichaam zichzelf 

Het uitwendige milieu

Om het inwendige milieu te snappen is het makkelijker om eerst te weten wat het uitwendige milieu is.

Namelijk alles wat , in de normale toestand, in aanraking komt met de buitenwereld.

Het uitwendige milieu

Daar horen jouw huid, ogen, oren etc bij.

Maar ook jouw longen én jouw mond en darmstelsel.

Beredeneer waarom het longen en het darmstelsel bij het uitwendige milieu horen?

Inwendige milieu

Het inwendige milieu zijn dus álle cellen die (in de normale toestand) niet in aanraking komen met de buitenlucht.

Dit is een hele lijst, dus om het makkelijker te maken om te onthouden zeggen we:

Het bloedplasma, het weefselvocht én het lymfevocht.

Inwendige milieu

Deze drie vloeistoffen zijn

A. Hetzelfde (bloedplasma -> weefselvocht -> lymfevocht)

en 

B. zitten overal!

Beredeneer waarom de drie genoemde vloeistoffen overal in het inwendige milieu zitten?

Overzicht haarvat, lymfevat en weefsels

Beredeneer wanneer het inwendige milieu blootgesteld kan worden aan de buitenwereld.

Waarom belangrijk

We gaan het hebben over de imuunreactie. De reactie van het lichaam om zichzelf te beschermen.

Dit vind altijd plaats in het inwendige milieu.

Lichaamsvreemd

een "lichaamsvreemde" stof is dus letterlijk iets wat "vreemd" is voor jouw lichaam.

Dus iets wat niet thuishoort in jouw lichaam.

Dan hebben we het vooral over bijvoorbeeld bacteriën en virussen (ziekteverwekkers).

Maar als iemand een orgaan krijgt (transplantatie) is dat nieuwe orgaan ook lichaamsvreemd.

Lichaamsvreemd

Het lichaam kan lichaamsvreemde ziekteverwekkers herkennen aan wat we "antigenen" noemen.

Die zitten aan de buitenkant van een bacterie, virus of schimmels.

Antigenen

Micro-organismen en virussen

Ziekteverwekkers kunnen Bacteriën, virussen en schimmels zijn.

Micro-organismen zijn alleen bacteriën en schimmels.

Virussen worden niet gerekend als organismen omdat zij niet "leven".

Imuunreactie

Wanneer zo'n lichaamsvreemde stof het lichaam binnendringt ontstaat er een imuunreactie.

Er zijn twee soorten imuunreactie, maar als je voor de eerste keer ziek wordt (eerste keer "besmet") begint het altijd met fagocytose 

Fagocytose

Fagocytose

Bij fagocytose komt een witte bloedcel het haarvat uit en gaat naar de ziekteverwekker toen. Langzamerhand omringd de witte bloedcel de ziekteverwekker totdat het opgelost zit in de cel.

Op dat moment sterven zowel de witte bloedcel áls de ziekteverwekker.

Noem een kenmerk van een haarvat die het mogelijk maakt voor de witte bloedcel om naar buiten te gaan.

Slimme witte bloedcel

Zo'n witte bloedcel die zo'n ziekteverwekker heeft opgegeten is best slim

Nadat hij het heeft opgegeten (en voordat die doodgaat natuurlijk) kijkt hij naar de buitenkant van de ziekteverwekker. naar de antigenen.

De witte bloedcel maakt hiermee een soort "puzzelstukjes" die precies op die antigenen passen.

Antistoffen

Die puzzelstukjes noemen wij antistoffen. 

Antistoffen helpen bij de twééde vorm van imuunreacties.

De eerste vorm, fagocytose, is wel effectief maar erg langzaam. Je wordt hierdoor vaak eerst heel ziek en daarna pas beter.

De tweede vorm, met behulp van antistoffen, is veel sneller.

Antistoffen

Zodra een ziekteverwekker binnendringt die herkent wordt (al die puzzelstukjes worden opgeslagen) maken de witte bloedcellen direct enorm veel van die antistoffen aan.

Die antistoffen maken de ziekteverwekker onschadelijk waardoor je (vaak) niet eens ziek wordt!

Antigenen en antistoffen

Leg het verschil uit tussen antigenen en antistoffen.

Imuun

Wanneer je antistoffen voor een ziekteverwekker hebt ben je imuun voor die ziekte.

Die antistoffen kun je aanmaken na de eerste besmetting. Dit noemen wij "natuurlijk imuniteit" omdat je op een natuurlijk wijze imuun bent geworden.

Je hebt ook "kunstmatige imuniteit"

kunstmatige imuniteit

Wij kunnen, tegenwoordig, ook mensen imuun maken zonder dat ze eerst besmet hoeven te zijn.

Dit noemen we "vaccineren".

Dit doen we door een (dood) gedeelte van een ziekteverwekker toe te dienen in het inwendige milieu.

kunstmatige imuniteit

Doordat de antigenen nog steeds op de ziekteverwekker zit maken witte bloedcellen wél antistoffen aan.

Maar

Omdat de ziekteverwekker dood is of i.e.g. onschadelijk gemaakt is zul je er niet (zo) ziek van worden.

Passieve en actieve imunisatie

Er zit ook een verschil tussen passieve en actieve imunisatie.

Imunisatie is het "imuun maken" van iemand.

De actieve versie is door de antigenen toe te dienen waardoor het lichaam zelf antistoffen aanmaakt.

Passieve en actieve imunisatie

De passieve versie is het toedienen van enkel de antistoffen. Hierdoor is het lichaam tijdelijk beschermd máár zal nooit zelf de antistoffen aanmaken. 

Wat betekend dat na een tijdje je weer vatbaar bent voor de ziekte.

De eerste imuunreactie is het op eten van de ziekteverwekker door de witte bloedcellen. Hoe heet dat ook wel?

1. Ammoniak
2. Zuurstof
3. Imunisatie
4. Fagocytose

Het lichaam kan lichaamsvreemde dingen herkennen.

1. Waar
2. Niet waar

Aan de buitenkant van ziekteverwekkers zitten...

1. antigenen
2. antistoffen

Na de fagocytose maken witte bloedcellen ...

1. antigenen
2. Niet waar

Fagocytose is een snellere imuunreactie dan het aanmaken van antistoffen

1. Waar
2. Niet waar

Antistoffen passen op antigenen

1. antigenen
2. Niet waar

Wij dienen antistoffen toe tijdens actieve, kunstmatige imunisatie

1. Waar
2. Niet waar

Wij dienen antistoffen toe tijdens passieve, kunstmatige imunisatie

1. waar
2. Niet waar

Bij Natuurlijke imunisatie wordt je gevaccineerd

1. waar
2. Niet waar

Noem twee micro-organismen die je ziek kunnen maken.

Bescherming

Een imuunreactie is het laatste redmiddel van het lichaam.

Daarvoor probeert het lichaam zich al te beschermen:

• Slijmvliezen waar ziekteverwekkers blijven plakken
• Verteringssappen die ziekteverwekkers doden
• Scheiding tussen het inwendige en uitwendige milieu

Wanneer je een wondje hebt wordt het inwendige milieu blootgesteld aan het uitwendige milieu. Wat is het risico?