Havo 4 Barok

• Tekenen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

BAROK

Contrareformatie

Het terugwinnen van de invloed die de kerk tijdens de reformatie (Renaissance) verloren had

De Katholieke kerk probeerde
 zieltjes terug te winnen
 met de vele pracht en praal

SCHILDERKUNST

BAROK

• Om mensen te imponeren en te overtuigen van de macht en glorie van de kerk (Spanje en Italië). Katholieke kerk (contrareformatie)
  
• Verschil Katholiek en protestants: mystieke ervaring tov het woord is de essentie; via beeld is mystieke ervaring mogelijk
  
• Stijl van de machthebbers (Frankrijk)
  
• Rijke burgers zijn opdrachtgevers (Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden)
  
• 
  

ALGEMEEN

SCHILDERKUNST

BAROK

• Extreem realisme 
• Compositie: diagonalen voor dynamisch 

• dynamiek en dramatisch effect
  
• gezichtsuitdrukking en houding
• dieptewerking
• beweging
• Clair-obscur
  
  (extreem licht-donkercontrast) 
  - Achtergrond is donker
  - Petrus baadt in het licht 

Caravaggio
, Kruisiging van Petrus  (1601)

Ook het overdadige donker/licht-contrast is kenmerkend voor de Barok. Wat is hier de officiële term voor in de beeldende kunst?

SCHILDERKUNST

BAROK

Caravaggio
, Graflegging (1602)

SCHILDERKUNST

BAROK

Nicolas Poussin, zelfportret

Nicolas Poussin (1594-1665)

geboren in  Les Andelys, Frankrijk, overleden in Rome

SCHILDERKUNST

BAROK

Nicolas Poussin, De heilige familie op de trap (1648)

SCHILDERKUNST

BAROK

Diego Velásquez, zelfportret (1643)

SCHILDERKUNST

BAROK

Diego Velásquez, Las Meninas, 1656

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

• Nieuwe genres: landschappen, stillevens en historiestukken
  
• Genrestukken (een schilderij met een voorstelling uit het dagelijkse leven of uit de alledaagse omgeving)
• Portretten van rijke kooplui, regenten en schuttersgilden
  

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Peter Paul Rubens (1577– 1640) was een Zuid-Nederlands schilder van Vlaamse barok, tekenaar en diplomaat, werkzaam in Antwerpen.

BAROK

Oorlog en vrede (1630),

Rubens 

SCHILDERKUNST NEDERLAND

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Jan Havickszoon Steen
(1626–1679) was een Hollands kunstschilder uit de 17e eeuw, de tijd van de Noord-Nederlandse barokke schilderkunst. Zijn werken zijn wereldberoemd om zijn humorvolle en ironische kijk op het leven. 

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

• Sint Nicolaasfeest
  
• Chaotische en rommelige taferelen
  
• Altijd een moraal 
• hier: brave kinderen worden beloond, deugnieten worden gestraft
  

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606–1669) was een Nederlandse kunstschilder, etser en tekenaar. Hij geldt algemeen als een van de grootste schilders en etsers in de Europese kunst, en als de belangrijkste Hollandse meester van de 17e eeuw.

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp (1632), Rembrandt

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

De nachtwacht (1642), Rembrandt

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Johannes Vermeer (1632-1675) 

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Het melkmeisje (± 1658-1661) 

Johnnes Vermeer

SCHILDERKUNST NEDERLAND

BAROK

Meisje met de parel (± 1665-1667)

Johannes Vermeer

BAROK

Beeldhouwkunst

BEELDHOUWKUNST

BAROK

De Extase van Theresia (1647–1652) is een meesterwerk van de Italiaanse kunstenaar Gian Lorenzo Bernini uit de tijd van de barok. Het beeld is te vinden in de basiliek van Santa Maria della Vittoria in Rome.

BEELDHOUWKUNST

BAROK

Hoofd van Medusa (1638-1648) 

Gian Lorenzo Bernini 

Donatello

Brons, ca 1440

Michelangelo        Bernini

Marmer, 1504         Marmer, 1624

Donatello

Brons, ca 1440

Michelangelo        Bernini

Marmer, 1504         Marmer, 1624

Renaissance

Barok

Herontdekking Klassieken

Donatello grijpt terug op zijn klassieke voorgangers. Maakt evenals de klassieken gebruik van geidealiseerde vormen, contra posto.

Donatello was de eerste beeldhouwer die na de klassieke oudheid een ruiterstandbeeld in brons giet.  

Michelangelo        Bernini

Marmer, 1504         Marmer, 1624

Renaissance

Barok

De David van Bernini was duidelijk op de David van Michelangelo gebaseerd. Bekijk beide beelden goed en benoem de verschillen in vormgeving.

BAROK

BEELDHOUWKUNST

 BERNINI 

Pluto en Proserpina

1622

Pluto en Proserpina (1621) Dit beeld is zo uitzonderlijk omdat Bernini hier als het ware de hardheid van het marmer ontkent. Pluto grijpt Proserpina vast en drukt letterlijk met zijn vingers in het bovenbeen. Het marmer is geen marmer meer: het is vlees, en de figuren in dit beeld lijken te leven en echte emoties te voelen. 

 BERNINI 

APOLLO EN DAPHNE 

(1622-1625)

BAROK

BEELDHOUWKUNST

 Apollo en Daphne (1625) Op het moment dat Apollo Daphne probeert te verkrachten veranderen de goden haar in een laurierboom. Dit moment heeft Bernini werkelijk fantastisch uitgebeeld. Het opvallendste onderdeel van dit beeld zijn de laurierblaadjes die groeien uit Daphne's vingertoppen, die zo dun en fijn zijn dat het licht gewoon door het marmer heen straalt.

BAROK

Bouwkunst

ARCHITECTUUR

BAROK

Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) was een Italiaanse architect en beeldhouwer uit de barokperiode.

Sint Pieter ROme

* Bernini ( van het Baldakijn)

Plein is een grote zuilerij

daarboven allerlei beelden 

imitatie oudheid

ARCHITECTUUR

BAROK

Tussen 1656 en 1667 construeerde Bernini het Sint-Pietersplein in Rome, het plein voor de Sint-Pietersbasiliek, in opdracht van paus Alexander VII.

ARCHITECTUUR

BAROK

De Nederlandse versie van Barok vinden we in Paleis het Loo.

Renaissance	Barok
Gevels van palazzos en kerken zijn vlak	Gevels worden geleed en het relief wordt 3d
gebruik klassieke elementen	gebruik klassieke elementen , nu louter als decoratie
gebruik grote zuilen en pilasters	gebruik grote zuilen en pilasters, nu over 2 of zelfs 3 verdiepingen verspreid ( Kolossale orde )
sterke nadruk op harmonie, geometrie, symmetrie	Classicerende barok: strenge geometrische strijl
	Zuidelijke stijl: triomfantelijk, groots, vol ornamenten en versieringen
	Noordelijke stijl: meer nadruk op geometrie, oogt 'strenger' dan zuidelijke stijl.

QUIZ-TIME!

Welke bewering is waar?

1. Tijdens de Barok grepen kunstenaars terug naar de klassieke vormgeving.
2. De kunstenaars in de Barok houden zich aan de strakke regels van de Renaissance (bijvoorbeeld de perfectie verhoudingen)

Waar is de naam 'Barok' van afgeleid?

1. Het Portugees 'rokko bar', dat zoiets als rokkenjager betekent, vanwege het vele naakt in de schilderkunst.
2. Het is vernoemd naar de leidende kunstenaar achter deze stroming: de beeldhouwer Francesco Barokko
3. Oorspronkelijk was het een spottende benaming die verwees naar het Spaanse woord 'barocco', dat grillige parel betekent.

De kunst in de Barok kun je het best omschrijven als:

1. Simpel
2. Overdadig
3. Profaan

De compositievorm die je hier ziet is typerend voor de Barok. Welke compositievorm overheerst?

1. Horizontaal
2. Diagonaal
3. Verticaal
4. Centraal

Wat is het effect van die diagonale compositie?

Typerend voor de Barok is het streven naar samensmelting van de architectuur, beeldhouwkunst en schilderkunst. Hoe bereikten ze dit?

Bekijk afbeelding 4.14. In de zeventiende eeuw stonden Nederlandse opdrachtgevers afwijzend tegenover barokke bouwkunst. Bij schilderkunst lag dat anders. 

Noem drie redenen waarom De Nachtwacht tot de barok wordt gerekend.

De beide mannen in het midden trekken de meeste aandacht; niet alleen omdat ze in het midden staan. De belangrijkste figuur van die twee is kapitein Frans Banning-Cocq, de man in het zwart. 

Noem drie redenen waaraan je kunt zien dat Banning-Cocq de belangrijkste persoon op het schilderij is (naast zijn positie in het midden van het schilderij).

Kruisiging van Petrus, Caravaggio

Verschillen?

Kruisiging van Petrus
15e eeuw

Wat voor verschillen in vormgeving zie je als je deze twee werken vergelijkt?

Welke overeenkomsten in vormgeving zie je tussen Caravaggio en Rubens?

Met de term barok wordt een stijlperiode in de architectuur, beeldende kunst, literatuur en muziek aangeduid, die voortgekomen is uit de Italiaanse renaissance en het maniërisme. De periode van de barok start omstreeks 1600.

Waar is het woord BAROK van afgeleid?

1. Stijl na Renaissance werd gezien als een "brakke" versie
2. Portugese woord "barucca", betekent misvormde parel.
3. Van het Franse woord "Baroque" wat "in strijd met de regels" of "gezwollen" betekende
4. Spaanse woord "roca", wat betekent "onrustig en speels"