Les 4 Muziek in de Renaissance

• Kunst algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Muziek in de Renaissance

Even opfrissen

Wat heb je gelezen?

Aan het begin van de 15 eeuw is Rome

1. rijk en oppermachtig
2. in verval geraakt

De koepel van de Dom van Florence is geïnspireerd op

1. het Forum Romanum
2. het Parthenon (Acropolis)
3. het Pantheon
4. het Colosseum

Dit zijn voorbeelden van:

1. centraalbouw
2. architraafbouw

Bekende Renaissancekunstenaars

1. Vitruvius
2. Brunelleschi
3. Savonarola
4. A, B en C

Humanisten zien de Middeleeuwen als...

1. een bron van inspiratie
2. een periode die gauw vergeten moet worden
3. de bron van al het kwaad in de wereld
4. een en al gezelligheid

Neoplatonisme

1. onderzoekt de platonische liefde
2. zoekt de verbinding tussen het christendom en de klassieken
3. verwerpt de christelijke leer
4. onderzoekt de werken van Plato en Aristoteles

Streven naar schoonheid in de Renaissance door

1. wiskundige verhoudingen
2. symmetrie
3. op de natuur gebaseerde verhoudingen (gulden snede)
4. A, B en C

De kunstenaar in de Renaissance

1. krijgt een hogere status dan in de Middeleeuwen
2. is geen lid van een gilde
3. is ZZP'er
4. is mecenas

Uomo Universale betekent:

1. man van de wereld
2. Leonardo da Vinci
3. iemand die veel reist
4. kunstenaar die van alle markten thuis is

Waarom is een aanstelling als hofkunstenaar de gedroomde baan?

1. omdat je je netwerk enorm vergroot
2. omdat je zeker bent van een inkomen
3. omdat je bescherming geniet van een mecenas
4. omdat je veel interessante opdrachten krijgt

Huiswerk bespreken

Klassikaal: 

blok 7 - vraag 5 + 6

blok 8 - vraag 5

Wil je je andere antwoorden ook controleren? Kom tijdens het zelfstandig werken bij me langs.

Muziek in de Renaissance: algemeen

• Uitvinding drukpers - zéér belangrijk voor bladmuziek en daarmee de verspreiding van muziek!
  
• componist krijgt daardoor hoge status 
• muziek ligt makkelijker in het gehoor dan Middeleeuwse muziek
  
• overgang van kerktoonladders naar majeur/mineur-systeem
• ontwikkeling van de instrumentale muziek
• Er mag van muziek genoten worden

Kerkelijke muziek

Vormen / genres

1. De mis bestond uit 5 gezangen:

-Kyrie

-Gloria

-Credo

-Sanctus/Benedictus

-Agnus dei

2. Het motet: meerstemmig (mannen)koor, Latijn, overal inzetbaar. Tekstuitbeelding wordt belangrijk. 

Kenmerken kerkelijke muziek

• meestal geschreven voor a capella-uitvoeringen
• soms toevoeging van instrumenten
• basis is de cantus firmus (vast gezang): vaak een Gregoriaanse melodie
  
•  samenklanken vaker in tertsen en sexten dan in kwarten en kwinten         (dat laatste was gebruikelijk in de Middeleeuwen):

Polyfonie - wat was dat ook alweer? 🤔

Franco-Vlaamse school (1450-1550)

•  Verzamelnaam voor groep componisten uit Nederland/Vlaanderen/Frankrijk
• 4-stemmig tot 6-stemmig polyfoon (slecht verstaanbaar dus)

Kenmerkende compositietechnieken:

- imitatie (een motief uit de ene stem wordt overgenomen door een andere). Vormen van imitatie zijn de canon, vergroting, verkleining, en de kreeftengang.

- doorimitatie (één motief/thema wordt lang achter elkaar in alle andere stemmen herhaald)

- gelijkwaardigheid van alle stemmen. Cantus firmus kan in alle stemmen verschijnen.

- polyfone delen worden met homofone delen afgewisseld

- stemparen

Bestudeer het schema hiernaast.

Beluister het fragment.

Maak de vragen op de volgende slides:

Tomas Luis de Victoria: Sanctus

Welke muzikale aspecten / principes vallen je het meest op?

Wereldlijke muziek

Madrigaal: 

-Meerstemmig lied in Italiaans

-Vaak aan het hof gezongen

-vel ruimte voor experiment: tekstuitbeelding, ingewikkelde compositietechnieken, vreemde samenklanken

-couplet-refreinstructuur

-serieus

Chanson:

-in het Frans

-eenvoudiger dan madrigaal

-'hits' van de Renaissance!

-vaak luchtig

Bij beide vormen worden homofonie en polyfonie met elkaar afgewisseld.

Instrumentale muziek

•  Vaak dansmuziek, later ook zelfstandig uitgevoerd
• In de ME vaak geïmproviseerd, nu vastgelegd (boekdrukkunst)
• er mag van genoten worden!
• instrumenten vaak in families (SATB) 
• Klavecimbel (voorloper van de piano) en luit (voorloper gitaar) zijn populair

Zelfstandig werken:

1. Maak tweetallen (1 iemand muziek, 1 iemand BV of drama). Ga naar Intro edition en maak: Verkennen 2: Renaissance - 1 D t/m J

Huiswerk:

1. Lezen en samenvatten blz. 29 (vanaf schilderkunst)  t/m 33 en 37 -40 (muziek in de Renaissance) 

2. Maken Lambo: vragenblok Renaissance 18 & 19 

3. optioneel:
bekijk dit filmpje (aantekeningen maken = slim!):