Anticonceptie & MAP

• IVO th
• MBO
• Studiejaar 3

Anticonceptie & MAP

Wat voor werking heeft de pil?

Werking van de pil

1. Maakt het slijm van de baarmoedermond minder doorgankelijk voor zaadcellen.
2. Houdt de eisprong tegen
3. Het baarmoederslijmvlies wordt minder geschikt voor innesteling

Bevat (ethinylestradiol) oestrogeen en (levonorgestrel) progestageen

Wat is het gebruik van de eenfase pil?

Gebruik eenfase pil

- 3 weken lang dagelijks 1 pil
- Dan pilvrije week --> menstruatie
- Start nieuwe strip

Voorbeelden eenfase pil

Eenfase pillen

Ethinylestradiol/ levonorgestrel 30/150: minste kans op trombose in eerste jaar. 

Ethinylestradiol/ levonorgestrel 20: minder kans op op doorbraakbloedingen, evenveel kans op trombose

- Microgynon 30       -  Lovette

- Yasmin                        - Stediril 30 

- Marvelon                    - Microgynon 50

- Mercilon                      - Femodeen

Wat is het gebruik van de driefase pil?

Gebruik driefase pil

- 3 weken lang dagelijks 1 pil
- Strip is verdeeld in kleuren, die kleuren verschillen per aantal dagen. 6 dgn bruine kleur- 5 dgn witte kleur- 10 dgn gele kleur
- Dan pilvrije week --> menstruatie
- Dan start nieuwe strip, bruine kleur

Iedere kleur bevat zijn eigen hoeveelheid hormonen. 

Bevat (ethinylestradiol) oestrogeen en (levonorgestrel) progestageen

Voorbeelden drie-fasen pillen

Drie-fasen pillen

- Trigynon

- Trinordiol

Kunt deze onthouden door de tri-, dit betekent drie

Bijwerkingen combinatiepil
(een- en driefase pil)

Bijwerkingen combinatiepil

- Hoofdpijn
- Gespannen borsten
- Menstruaties worden meestal minder heftig (minder bloedverlies) en minder pijnlijk

- Iets grotere kans op HVZ
- Iets grotere kans op trombose > 35 jaar en roken 

Gebruik vaginale ring

Gebruik vaginale ring

- Je brengt de ring zelf in
- Na drie weken weer verwijderen

- Er volgt een ringvrije week waarin je menstrueert
- Daarna breng je de ring zelf weer in

Bevat (ethinylestradiol) oestrogeen en (etonogestrel) progestageen

Bijwerkingen vaginale ring

Bijwerkingen vaginale ring

- Soms jeuk
- Soms meer vaginale afscheiding

- Verder dezelfde bijwerkingen als de pil

- De ring geeft mogelijk iets meer risico op trombose dan de pil

Werking hormonale pleister

De hormonen uit de pleisters zorgen dat:

- Je eierstokken geen eicel afgeven

- Het slijm in je baarmoedermond taai wordt (en de zaadcel moeilijk naar binnen kan)

- Even betrouwbaar als de pil. Alleen NIET bij zware vrouwen (>90 kg)

Bevat (ethinylestradiol) oestrogeen en (norelgestromine) progestageen

Gebruik hormonale pleister

- Gedurende 3 weken plak je elke week een nieuwe pleister 

- Dan volgt een pleistervrije week

- In de 'pleistervrije' week menstrueer je
- Daarna begin je weer met een pleister

Mag niet op de borsten of op het bovenbeen

Bijwerkingen:

- Gespannen borsten
- Misselijkheid
- Iets meer risico op trombose dan de pil

Anticonceptie met alleen progestageen vergroten de kans op trombose

Juist

Onjuist

Onjuist...

Middelen met alleen progestageen geven géén extra risico op trombose of op hart- en vaatziekten

Wat is het gebruik van de minipil en welke bijwerkingen horen hierbij?

Gebruik en bijwerkingen minipil

Progestageen hormoon: desogestrel                     merknaam: Cerazette®

- Dagelijks de minipil innemen
- Altijd op dezelfde tijd 
- Er is geen stopweek

Bijwerkingen:

- Eerste maanden kans op onregelmatig bloedverlies

- Na verloop van tijd kunnen de menstruaties wegblijven

Werking minipil

Werking:

- Houdt de eisprong tegen

- Maakt het slijm van de baarmoedermond minder doorgankelijk voor zaadcellen

Betrouwbaarheid:
- Kans op zwangerschap is 0,3% per jaar

Wat is de naam van het hormoon wat wordt geïnjecteerd bij de prikpil?

Prikpil

- Injectie met progestageen hormoon medroxyprogesteron

- Naam: Depo provera ®

Werking:

- Houdt de eisprong tegen

- Maakt het slijm van de baarmoedermond minder doorgankelijk voor zaadcellen

- Het baarmoederslijmvlies wordt minder geschikt voor innesteling van een bevruchte eicel

Gebruik prikpil

Gebruik:

- Injectie in bilspier

- Werkt 12 weken

- Geen stopweken!

- Daarna nieuwe prik

Belangrijk:

- Je stopweek hebt geen stopweek. Dit betekent dat je zelf geen invloed kunt uitoefenen op de timing van je menstruatie omdat je deze niet kunt overslaan, verschuiven of uitstellen. Bovendien is goed om te weten dat bij gebruik van de prikpil je menstruatie kan veranderen of zelfs helemaal kan wegblijven. 

Noem enkele bijwerkingen van de prikpil

Bijwerkingen prikpil

- Gewichtstoename

- Eerste maanden tussentijds bloedverlies

- Na verloop kunnen menstruaties wegblijven

- Wanneer je stopt duurt het gemiddeld 9 maanden voordat je weer vruchtbaar bent

- Verlies van botdichtheid kan optreden

Geef de (stof)namen van het implantatiestaafje

Werking en (stof)namen implantatiestaafje 

Implantatiestaafje met het progestageen-hormoon etonogestrel (zelfde als de vaginale ring)

(stof)namen:           Merknaam:

Etonogestrel           Implanon®

Werking:

- Remt eisprong en voorkomt dat eicel vrijkomt

- Slijmprop in baarmoederhals ondringbaar maken voor zaadcellen

Het implantatiestaafje kan 2 jaar blijven zitten

Juist

Onjuist

Onjuist...

Het implantatiestaafje kan 3 jaar blijven zitten. Alleen bij zwaardere vrouwen is het 2 jaar. 

Geef enkele bijwerkingen van het implantatiestaafje

Gebruik en bijwerkingen implantatiestaafje

Gebruik:

- Onder de huid in bovenarm ingebracht (door de huisarts)

Bijwerkingen:

- Eerste maand kans onregelmatig 

- Bloedverlies

- Menstruaties kunnen wegblijven

- Staafje kan voelbaar zijn

- Verwijderen kan lastig zijn

Welke 2 soorten spiraaltjes heb je?

Wat is de werking van deze spiraaltjes?

Soorten spiraal en werking

 Koperspiraal:

- Plastic ankertje met koperdraad er omheen

Werking:

- Het maakt zaadcellen die de baarmoeder binnenkomen onvruchtbaar

- Het voorkomt dat een eicel zich in de baarmoeder innestelt.

Hormoonspiraal

- Ankertje geeft progestageen af

Spiraaltje met het progestageen-hormoon levonorgestrel. (zelfde als in de pil)

- Maakt slijm van de baarmoedermond minder doorgankelijk

- Maakt baarmoederslijmvlies mindergeschikt voor innesteling

Een koperspiraal kan 5-10 jaar blijven zitten

Juist

Onjuist

Juist 

Het koperspiraaltje kan 5-10 jaar blijven zitten. 

Gebruik koperspiraal

Betrouwbaar: kans is heel klein, 0.1 – 1% per jaar

Gebruik:

- Het koperspiraaltje wordt via de baarmoedermond in de baarmoederholte geplaatst.

- Bij voorkeur aan het eind van de menstruatie

- Het kan meestal 5- 10 jaar blijven zitten, afhankelijk van het merk

Voorbeeld merknaam: Flexi-T ®, Gynefix ®, Multi-Safe Cu®

Bijwerkingen koperspiraal

Bijwerkingen koperspiraal

Menstruaties worden vaak

- Heviger

- Langduriger

- Pijnlijker

Geef een voorbeeld van het hormoonspiraaltje

Hormoonspiraaltje

Bevat alléén progestageen. Voorbeeld merknaam: Mirena ® 

Gebruik:

- Wordt geplaatst door arts 

- Kan 5 jaar blijven zitten

Betrouwbaarheid: De kans op zwangerschap is heel klein 0,1 tot 0,2% per jaar.

Bijwerkingen:

- Menstruaties worden minder hevig en pijnlijk

- Menstruaties kunnen helemaal wegblijven

- Onregelmatig bloedverlies kan voorkomen

 soms buikpijn en/of rugpijn

Morning after pil

Onbeschermde seks gehad?

Binnen 3 dagen (72 uur) 

- Morning after pil (Norlevo®)

Binnen 3-5 dagen (72 – 120 uur)

- Spiraaltje

- Ander soort morning after pil (Ellaone®)

Wat is het gebruik van de MAP?

Werking en gebruik 

Bevat levonorgestrel (progestageen)

Werking:

- Voorkomt innesteling van een bevruchte eicel

Gebruik:

- Inname tablet uiterlijk 72 uur na de onbeschermde seks, liefst zo snel mogelijk

- Zonder recept bij apotheek of drogist

Na inname kan je misselijk zijn. Dit is meestal binnen 2 dagen over. Eventueel kan je tegelijkertijd een middel tegen misselijkheid innemen. Moet je binnen 3 uur na inname van de morning-afterpil braken? Neem dan zo snel mogelijk een nieuwe tablet .

Geef een merknaam van MAP

Betrouwbaarheid en bijwerkingen

Merknaam: Norlevo®

Betrouwbaarheid:

- Binnen 12 uur: kans zwangerschap 0.5 %

- Na 12 uur: kans op zwangerschap 2%

Bijwerkingen:

Ongeveer 2 dagen:

- Misselijkheid / overgeven

- Hoofdpijn

- Gespannen borsten

MAP met ulipristal

Ulipristal is een vrouwelijk geslachtshormoon, namelijk een progestageenhormoon. Voorbeeld: Ellaone ®

Werking:

- Voorkomt innesteling van een bevruchte eicel

Gebruik:

- Binnen 3-5 dagen innemen (72-120 uur)

- Zonder recept bij apotheek of drogist

Bijwerkingen vergelijkbaar met MAP

Menstruatie-uitstel zonder OAC

Voor mensen die menstruatie willen uitstellen en geen OAC gebruiken.

b.v. Primolut N (2-3 dd 1 tab)

Bevat Norethisteron, heeft ongeveer dezelfde werking als het vrouwelijk hormoon progesteron.

Inname starten 5 dagen voor de te verwachten menstruatie

Maximaal 14 dagen innemen

Na het stoppen na 2-3 dagen menstruatie

Menstruatie uitstel bij gebruik OAC

Bij éénfasepillen:

- Pil gewoon doorslikken en met tweede strip stoppen wanneer je wil.

- Dan stopweek instellen en doorgaan met nieuwe strip

Bij meerfasen pillen:

- Zonder stopweek doorgaan met de laatste 10 pillen van de volgende strip ( laatste kleur)

- Na 10 dagen stopweek inlassen en daarna doorgaan met nieuwe strip. > 10 dagen uitstellen? Overleg met HA.

Menstruatie uitstel bij vaginale ring

Na drie weken ring verwijderen

Geen stopweek

Direct nieuwe ring plaatsen