VEI M4 - Planten 1.1 en 1.2 2023 - 2024

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Planten

Planten zijn saai???

Leerdoelen 1.1 Bladeren

• Ik kan de bouw  en functies van bladeren beschrijven.
• Ik kan het belang van bladeren voor de fotosynthese beschrijven.
• Ik kan het proces van fotosynthese beschrijven.
• Ik kan in afbeeldingen vaatbundels, houtvaten en bastvaten benoemen en hun functies beschrijven.
• Ik kan beschrijven hoe planten stevigheid verkrijgen.
• Ik kan aangeven hoe een plant aan zijn energie komt. 
• (Ik kan de fotosynthese reactie en de verbrandingsreactie opschrijven). 

Blad

• Met de bladsteel zit het blad aan de stengel vast. Het platte gedeelte van het blad heet de bladschijf.
• De nerven geven stevigheid aan het blad en zorgen ook voor transport van water met voedingsstoffen naar het blad.

Denk na: hoe ziet het blad eruit als het bladmoes vergaan/verdwenen is?

Een blad waar geen bladmoes meer in zit.

• Opperhuid: buitenste laagje cellen (boven-en onderkant blad)
• Huidmondjes: hiermee worden gassen opgenomen en afgegeven, onderkant blad.
• Bladgroenkorrels: hier vindt fotosynthese plaats.
• Sluitcel: voor het openen en sluiten van de huidmondjes.
• Vaatbundels: voor het vervoeren van stoffen door de plant.

Maak opdracht 2 in je werkboek (blz. 6)

4 rijken 

cellen 

Weet je het nog????

Denk na en overleg zachtjes.

Welke cel hoort bij welk rijk

Schrijf het op je blaadje.

Rechts zie je de 4 rijken staan. Sleep het juiste rijk naar de bijbehorende cel.

Dier

Plant

Schimmel

Bacterie

4 rijken 

cellen 

plantencel

geeft stevigheid

zorgt voor fotosynthese

gevuld met vocht, geeft stevigheid.

Denk na: wat gebeurt er met de cel bij droogte? 

vacuole

Bladgroenkorrel

Celkern

Plantencel

Fotosynthese

Welke formule hoort bij Fotosynthese? 

Water + Koolstofdioxide + (zon)licht ----> glucose + zuurstof

H2O + CO2 + licht ----> C6H12O6 + O2

Wat is nodig voor fotosynthese ?

1. water+koolstofdioxide+ licht
2. licht+zuurstof+water
3. water+zuurstof+ glucose
4. licht+koolstofdioxide+ zuurstof

Wat wordt er geproduceerd bij de fotosynthese?

1. Glucose en water
2. Water en zuurstof
3. Glucose en zuurstof
4. Glucose en CO2

Wat is Fotosynthese?

1. Fotosynthese is het proces waarmee een plant voedsel en zuurstof maakt.
2. Bij Fotosynthese wordt koolstofdioxide omgezet in planten
3. Fotosynthese is het proces waar glucose in zuurstof en water verandert
4. Fotosynthese is het proces waarbij planten glucose bakken

Wat levert de energie voor fotosynthese?
en
Wat zijn de fabriekjes voor fotosynthese?

T1

1. zonlicht levert de energie en bladgroenkorrels zijn de fabriekjes
2. glucose levert de energie en bladgroenkorrels zijn de fabriekjes
3. glucose levert de energie en de de celkernen zijn de fabriekjes
4. zonlicht levert de energie en de celkernen zijn de fabriekjes

Stevigheid door water (in vacuolen) cellen met bladgroenkorrels

Stevigheid door water

Krijgt een plant te weinig water,

dan gaan de bladeren hangen.

De druk in de vacuolen van de cellen wordt lager. 

plant dood?

Wanneer de vacuole helemaal los komt te liggen kan hij geen water meer opnemen. De plant gaat dood.

Huidmondjes

Huidmondjes

• Nemen koolstofdioxide (CO2) op uit de lucht, geven zuursof (O2) af aan de lucht.
• Vocht verdampt hier.
• Sluitcellen veranderen van vorm: 

- minder vocht -->opening kleiner --> dicht

- meer vocht ---> opening groter ---> open

Vul opdracht 3 (blz. 7) in!

Turgor test bij mensen (testen op uitdroging)

Samen opdracht 8 blz. 10 wb

1.2 Wortels en stengels

Leerdoelen 1.2 Wortels en stengels

• Je kunt in afbeeldingen vaatbundels, houtvaten en bastvaten benoemen.
• Je kunt de functie van deze delen beschrijven.
• Je kunt beschrijven hoe planten stevigheid verkrijgen.
• Je kunt beschrijven hoe opname en transport van water en mineralen bij planten plaatsvinden en je kunt het belang hiervan voor de fotosynthese beschrijven.

Hoe vervoeren planten stoffen?

• De stoffen gaan via vaten door de plant heen.
• De vaten in een plant lopen vanaf de wortels tot in de nerven van de bladeren.

• Vaten liggen in groepen bij elkaar; de vaatbundels.

• Een vaatbundel bestaat uit 2 soorten vaten:

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Vaatbundels 

• Zorgen voor transport in (zaad)planten
  
• Een vaatbundel is een groepje vaten. 
• Vaten: lange buisjes die van de wortels tot aan de bladeren lopen
  
• 2 soorten vaten:
  

      Houtvaten       Bastvaten

Vaatbundels in een blad

• Houtvaten: 
• liggen aan de binnenkant
• water en mineralen omhoog.                         
• bestaan uit cellulose en houtstof  
• Bastvaten: 
• liggen aan de buitenkant
• water en suikers naar beneden 

TekstBastvaten

Bastvaten

Vaatbundels en Fotosynthese

Lengtedoorsnede

Houtvaten en bastvaten

oorzaak 1

verdamping huidmondjes

zuiging bladeren

aanvulling houtvaten in blad --> nerven

aanvulling houtvaten in nerven --> stengels

aanvulling houtvaten in stengels --> wortels

oorzaak 2

worteldruk 

wortels 'persen' water omhoog

 

bij teveel water verschijnen er 

druppels bij de  bladeren

vanwege weinig verdamping

komt minder vaak voor dan oorzaak 1

Hoe komt het water naar boven, tegen de zwaartekracht in?

Door beide oorzaken kan water naar

grote hoogte gebracht worden

groot deel - verdampt

klein deel - fotosynthese

mineralen - bouw van plant

Stevigheid door houtcellen en vezels

Houtcellen en vezels zijn stevig door:

• cellulose 
• houtstof

vezels:  lange dode cellen

dikke celwand  steviger dan houtcellen 

Stevigheid blad afhankelijk van water in vacuolen van de cellen.

vezels productie touw

Opname en transport van water en mineralen

Wortelharen --> houtvaten

omhoog door zuiging van de bladeren die water verdampen en door worteldruk 

Maak nu de opdracht H1.1 en 1.2

Werk eerst in stilte voor 10 min. 

Overleg daarna (fluisterend) met je buurman/vrouw voor 5 min. 

Niet af is Huiswerk! 

Noteer dit NU in je agenda!

+ leren blz 45 doelstelling 1 tm 3

Welke begrip horen bij welke omschrijving

Zuigkracht

Worteldruk

Capillaire werking

Het water "kleeft"aan de wanden van de dunne buisjes omhoog

De wortels nemen water en mineralen op en drukken dit omhoog in de houtvaten

De bladeren "zuigen" ,door verdamping uit de huidmondjes, de vloeistof omhoog 

houtvaten 

Bastvaten 

Wetenschappers in Australië zoeken naar nieuwe manieren om uit te vinden of er ergens goud in de bodem zit. Ze hebben ontdekt dat
eucalyptusbomen goud uit de bodem kunnen opnemen. Dit goud is terug te vinden in de bladeren van die bomen.
Hoe komen deze gouddeeltjes vanuit de wortels in de bladeren terecht?

Houtvaten transporteren omHoog. (onder andere water en mineralen)

Bastvaten transporteren naar Beneden (onder andere glucose)

Omdat het goud uit de grond naar de bladeren wordt vervoerd, moet het door houtvaten gebeuren

1. alleen via bastvaten
2. alleen via houtvaten
3. zowel via bastvaten als via houtvaten

Wat is c? Waar vervoert het stoffen naartoe?

1. houtvat, omhoog
2. bastvat, omhoog
3. houtvat, omlaag
4. bastvat, omlaag

Een plant neemt stoffen op uit de omgeving. Welke drie stoffen neemt een plant uit de omgeving op?

1. koolstofdioxide, lucht, mineralen
2. water, mineralen, koolstofdioxide
3. glucose, koolstofdioxide, water
4. mineralen, water, zuurstof