Lessenserie ballade

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij Nederlands!

Pak je leesboek.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg ballade
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Periode 4

• Literatuurgeschiedenis
• Leesvaardigheid (na toetsweek D)
• Mondeling literatuur (daarna)

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

Lezen

Aantekeningen

Maak aantekeningen tijdens de lessen!

• 
  

Les 1

Dit moet je kennen en kunnen:

• De definitie van de term ‘ballade’ kennen en in eigen woorden kunnen geven.

• De termen ‘episch- lyrisch’ en ‘dramatisch’ kennen en kunnen toelichten met voorbeelden uit de ballades.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Verschillende genres

Epiek = verhalend, vertellend, beschrijvend en dialogerend

Lyriek = dichterlijk (lyriek = dichtkunst)

Drama = theatraal,  in toneel en film (Drama = theaterkunst)

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

0

0

• 
  

Ballade

Volkslied/levenslied waarin een verhaal wordt verteld.

Verhaal bevat een levensles, thema heeft dan ook vaak met leven en dood te maken en met goed of slecht gedrag.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Ballade: inhoud

Inhoudelijke kenmerken van de ballade:

1. Gebeurtenissen (ruimte en tijd)
2. Personages (dialogen, directe rede)
3. Beschrijvingen (uiterlijk, goed gedrag)

Deze drie staan er dus altijd in.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Ballade: vorm

Vormelijke kenmerken:

1. Coupletten/ strofes, refrein/ veel herhalingen
   
2. Rijm (eindrijm en assonantie/ binnenrijm)
   
3. Melodie en ritme van een meezinger
   

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Ballade: genres

Epiek = verhalend, vertellend, beschrijvend en dialogerend

Lyriek = dichterlijk (lyriek = dichtkunst)

Drama = theatraal,  in toneel en film (Drama = theaterkunst)

De ballade heeft kenmerken van alledrie

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdrachten

Luister naar het volgende lied en beantwoord de vragen:

1. Zou je dit lied een ballade kunnen noemen
2. Waarom wel/niet?
3. Vind je dit een emotioneel lied?
   
4. Hoezo?
   
5. Waardoor wordt die emotie overgebracht/opgewekt?
   

Zet je antwoorden op papier en lever ze straks bij mij in.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdrachten

Luister naar het volgende lied en beantwoord de vragen:

1. Zou je dit lied een ballade kunnen noemen? Waarom wel/niet?
2. Vind je dit een emotioneel lied?
   
3. Hoezo?
   
4. Waardoor wordt die emotie overgebracht/opgewekt?
   

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Nabespreken

Wat hebben jullie als antwoord?

1. Zou je dit lied een ballade kunnen noemen? Waarom wel/niet?
2. Vind je dit een emotioneel lied?
   
3. Hoezo?
   
4. Waardoor wordt die emotie overgebracht/opgewekt?
   

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdrachten 2

Luister naar het Egidiuslied.

Beantwoord daarna de vragen:

1. Werd je meer geraakt door het lied Manuela of het Egidiuslied? Hoe kwam dat?
   

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdrachten 2

Luister naar het Egidiuslied.

Beantwoord daarna de vragen:

1. Welke versie van het lied vond je het interessantst of het mooist? Waarom?
2. Werd je meer geraakt door het lied Manuela of het lied Halewijn? Hoe kwam dat?

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Huiswerk

Maak nu de drie vragen uit de opdracht.

Deze staan op de laatste pagina.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Afsluiting

Zet op je blaadje de definitie van een ballade in je eigen woorden.

Lever al je antwoorden bij mij in.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Les 1

Dit moet je kennen en kunnen:

• De definitie van de term ‘ballade’ kennen en in eigen woorden kunnen geven.

• De termen ‘episch- lyrisch’ en ‘dramatisch’ kennen en kunnen toelichten met voorbeelden uit de ballades.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Les 2

Dit moet je kennen en kunnen:

• De inhoudelijke en vormelijke kenmerken van de ballade kunnen aantonen in de gelezen en nieuwe voorbeelden (zowel uit de middeleeuwen als uit de renaissance).

• Het begrip intertekstualiteit kennen en kunnen toelichten aan de hand van voorbeelden uit de behandelde teksten.

• Het begrip symboliek kennen, voorbeelden kunnen noemen, en in verband kunnen brengen met overlevering en intertekstualiteit.

• De etymologische link tussen de naam ‘Halewijn’ en Halloween (en culturele verbanden tussen het verhaal van Halewijn en soortgelijke teksten of andere literaire teksten kunnen aantonen).

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Heer Halewijn

We luisteren naar het lied van Heer Halewijn.

Lees mee met de tekst. Je maakt straks de drie opdrachten aan het eind van les 1.

We kijken eerst samen naar de opdrachten.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdrachten

Maak de drie opdrachten aan het eind van les 1 (pag. 8).

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Symbolen

Voor en tijdens de middeleeuwen had bijna alles een symbolische betekenis. Een stuk hout was niet zomaar een stuk hout, maar het was het symbool voor het kruis waar Christus aan was vastgespijkerd. 

Bloemen en beesten hadden ook een symbolische betekenis. Een roos bijvoorbeeld, verwees naar de liefde en een haas stond voor lafheid.

Waarom zoveel symbolen in de middeleeuwen?

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Symbolen

De symbolen gingen een eigen leven leiden: ze werden in verschillende verhalen en liederen gebruikt, in een andere streek, zelfs in een andere tijd.

Als een tekst verwijst naar een andere tekst, vooral d.m.v. symbolen, dan heet dat intertekstualiteit.

Bijvoorbeeld:

De film The Matrix verwijst naar Alice in Wonderland.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Aan de slag!

Maak opdracht 4 van de lessenserie.

Lees de opdracht goed!

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Aan de slag!

Maak opdracht 5 van de lessenserie.

Lees de opdracht goed!

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Aan de slag!

Maak opdracht 6 van de lessenserie.

Lees de opdracht goed!

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Aan de slag!

Maak opdracht 7 van de lessenserie.

Lees de opdracht goed!

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

Aantekeningen

Maak aantekeningen tijdens de lessen!

• 
  

Les 3

• De verschillen en overeenkomsten kennen en kunnen aantonen tussen de middeleeuwse ballade en de ballade in de renaissance.

• Iets weten over Brederode als volksdichter.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Startopdracht

Eerder al gedaan, maar misschien niet helemaal goed?

Assonerend rijm = alleen de klinkers doen mee.

bal - kan               stom - kort

Vind vier voorbeelden hiervan in Het lied van de heer Halewijn.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Lezen

We gaan twee dingen tegelijk oefenen:

Leesvaardigheid & Literatuur

Je krijgt het boekje van mij.

We lezen de tekst samen.

Markeer belangrijke stukken.

Schrijf lastige woorden op.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Lezen

Welke lastige woorden?

Je kunt nu gaan kijken of je het belangrijkste eruit hebt gehaald.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Renaissance

In de renaissance verstedelijking.

Literatuur niet meer voor de leuk, maar er moet iets geleerd worden.

Liedboeken waren heel populair.

Ook voor het versieren van een partner.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Renaissance

In de renaissance verstedelijking.

Literatuur niet meer voor de leuk, maar er moet iets geleerd worden.

Liedboeken waren heel populair.

Ook voor het versieren van een partner.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

De rederijkers

• Eind van de middeleeuwen;
  
• Ontwikkeling van de rederijkerskamers : georganiseerde verenigingen van schrijvers;
  
• Markeren de overgang naar de renaissance;
  
• Zijn ook onderdeel uit van die renaissance.
  

Rederijkerskamers

Om rederijker te kunnen worden moest men over een zekere belezenheid beschikken en de taal goed beheersen.

Rijke mensen die in hun vrije tijd schrijven & lezen.

Rederijkers

Rederijkers 

Gerrit Adriaenszn. Bredero

Man  van/uit het volk

Nog dicht bij de middeleeuwen

Volks met dialect

Geen liefhebber gekunsteld

• 
  

Opdracht 8

Geef voorbeelden uit het Boerengezelschap van epische, lyrische en dramatische delen. Van elk in elk geval twee.

Wat is het verschil met Het lied van Halewijn?

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdracht 9

Spreekt er, vind jij, emotie uit deze ballade? Leg uit:

Nee, want...

Ja, want...

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdracht 10 & 11

Slaan we over.

Ben je nieuwsgierig? Je kunt het altijd even opzoeken. Maar niet nu :-)

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Opdracht 12

In strofe 4 worden namen genoemd, maar die lijken minder onschuldig dan die daarboven staan.

Leg dit uit.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting
  

• 
  

Les 3

• De verschillen en overeenkomsten kennen en kunnen aantonen tussen de middeleeuwse ballade en de ballade in de renaissance.

• Iets weten over Brederode als volksdichter.

Vandaag

• Lezen
• Info
• Uitleg
• Werken
• Afsluiting