H1.4 Scheidingsmethoden 2

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H1 Stoffen en materialen

 scheidings-methoden(2)

leg klaar:

• rekenmachine
• pen

1.5 Rekenen aan mengsels

leerdoelen van deze les

•  Je leert de scheidingsmethoden;
•  indampen, destilleren, extraheren, adsorberen en papierchromatografie.
• Je leert rekenen met concentraties, volumepercentages en massapercentages.

eind van deze les je kan;

Je ken de betekenis van de volgende begrippen:

• Adsorberen,  Bezinken, Chromatografie, Destillatie, Extraheren, Filtreren, Indampen
• Je kan beschrijven op welk verschil in stofeigenschap een scheidingsmethode berust.
  
• Je kan bij een gegeven mengsel een geschikte scheidingsmethode kiezen.
  

- 

Je ken de betekenis van de volgende begrippen:

• Concentratie, Volumepercentage, Massapercentage, Promillage, Grenswaarde
• Je kan berekeningen uitvoeren met concentratie, massapercentage en volumepercentage.
• Je kan aan de hand van de grenswaarde berekenen welke massa van een stof er in een ruimte aanwezig mag zijn.
• Je kan met behulp van de grenswaarde beredeneren of een experiment veilig uitgevoerd kan worden.
  

7 scheidingsmethoden

Je krijgt van de docent deze overzichtstabel. Maak tijdens de uitleg aantekeningen in deze tabel. Dit moet je leren voor de toets.

DOE JE LAPTOP NU DICHT

hoe stroomt het water door de koelbuis?

waarvoor dient de themometer?

wat is het residu?

wat is het destillaat?

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
A
B
C
Destilleren	kookpunt	oplossing	wijn	alcohol verdampt al bij een lagere temperatuur (=destillaat), het meeste water blijft achter (=residu).
E

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
A
Bezinken (of centrifugeren) en afschenken	Dichtheid	Suspensie	Zand in water	Zand heeft een grotere dichtheid en zakt naar de bodem. Bij centrifugeren wordt dit versneld door snel ronddraaien.
B
C
Destilleren

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Filtreren	fase en deeltjesgrootte	suspensie	krijt in water	filtraat = wat door het filter heen gaat (water) residu = wat achter blijft in het filter.

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Extraheren	oplosbaarheid	mengsel van. vaste stoffen	thee maken	smaakstoffen losen op in heet water, de theeblaadjes niet.

toepassing 

Vanaf eind 2019 gaat de rioolwaterzuivering in Ede met actieve kool medicijnresten uit het rioolwater halen.  Het actieve kool maken ze van het wc-papier, dat uit het water wordt gehaald met een grof filter (zeef).

medicijnen komen via urine in het rioolwater

medicijnresten zijn schadelijk voor vissen en andere waterorganismen 

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Adsorberen	aanhechtings-vermogen	opgeloste kleur- of geurstoffen	gifgas verwijderen	verontreinigingen hechten zich aan de koolstof.

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Indampen	kookpunt	oplossing	zeewater	water verdampt, zout blijft achter

Extra schei-dingsmethode:

staat niet in het boek maar is handig om alvast over ge-hoord te heb-ben.

Try this at home!

Op het volgende filmpje is te zien dat je thuis ook heel eenvoudig een chromatografie-proefje kan uitvoeren.

Probeer het ook eens!

Neem wel water-uitwasbare stiften ;-)

Van welke kleuren is de inkt in een zwarte stift een mengsel?

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Chromatograferen	aanhechtings-vermogen en oplosbaarheid	mengsel van kleurstoffen	inkt	de kleurstof die het best oplost in de loopvloeistof en het minst hecht aan het papier is het snelste boven.

Methode	Kan je gebruiken als de stoffen verschillen in:	Soort mengsel	Voorbeeld	Uitleg
Adsorberen	aanhechtings-vermogen	opgeloste kleur- of geurstoffen	geurvreter	verontreinigingen hechten zich aan de koolstof.
Bezinken en centrifugeren	dichtheid	suspensie	zand in water	zand zakt naar de bodem. bij centrifugeren wordt dit proces versneld
Chromatograferen	aanhechtings-vermogen en oplosbaarheid	mengsel van kleurstoffen	inkt	de kleurstof die het best oplost en het minst hecht aan het papier is het snelste boven.
Destilleren	kookpunt	oplossing	wijn	alcohol verdampt al bij een lagere temperatuur (=destillaat), het meeste water blijft achter (=residu).
Extraheren	oplosbaarheid	mengsel van. vaste stoffen	thee maken	smaakstoffen losen op in heet water, de theeblaadjes niet.
Filtreren	fase	suspensie	krijt in water	filtraat = wat door het filter heen gaat (water) en residu = wat achter blijft in het filter.
Indampen	kookpunt	oplossing	zeewater	water verdampt, zout blijft achter

Eigen werk

Leren: tabel met 7 scheidingsmethoden 

Nu vragen;

48, 49 en 53 maken

omrekenen

massa                                                                                                        volume

mg   g    kg

ml   L

dm³   m³

Is dit lastig? 

Dan oefenblad magister

percentage

 =  deel / geheel x 100 %

massa  (g, kg, mg, ton)   

volume  (= inhoud)  mL, L,  m³    

voorbeeld

Roestvrij staal  is een legering

           Een blok heeft een massa van 630 kg

    Er zit (naast ijzer) 133 kg chroom in en 570 g nikkel in dit blok.

a:   Wat is het massa percentage chroom  in dit staal?

b:   En van nikkel (let op!)?

massa % = 

deel /geheel x 100%

Let op!
laat steeds je berekeningen helemaal zien.

voorbeeld

Roestvrij staal  is een legering

           Een blok heeft een massa van 630 kg

    Er zit (naast ijzer) 133 kg chroom in en 570 g nikkel in dit blok.

133/630 x 100 = 21%

a:   Wat is het massa percentage chroom  in dit staal?

b:   En van nikkel (let op!)?

570 g = 0,570 kg       0,570/630 x 100 = 0,09%

massa % = 

deel /geheel x 100%

Let op!
laat steeds je berekeningen helemaal zien.

In een flesje parfum van 250 ml bevat 16 volume % alcohol

          Hoeveel ml alcohol zit er in dit flesje?   

volume % = deel /geheel x 100%

In een flesje parfum van 250 ml bevat 16 volume % alcohol

 Hoeveel ml alcohol zit er in dit flesje?   (we willen weten wat het deel alcohol is in het geheel van 250 ml)

16 = d/250 x 100

16 : 100 = d /250

0,16 = d /250

0,16 . 250 = d         d = 40 ml

volume % = deel /geheel x 100%

promillage, 1 promille

deel/geheel x 1000   o/oo

massa of volume   1/1000 ste

 2 ml alcohol in 0,5 liter bloed.

= 2ml in 500 ml

promillage = 2 /500 x 1000 =  4 o/oo

verzadigde oplossing                   

Er kan geen vaste stof meer bij opgelost worden

Oplosbaarheid is een stofeigenschap

Nooit uit je hoofd leren!

g per 100 ml

Ik doe 50 g aluminiumchloride in 100 ml water van 20^oC. Hoeveel g lost er niet op?

Ik heb een verzadigde oplossing van 30^oC. Ik laat die afkoelen tot 10 ^oC. Hoeveel g kan ik af filtreren?

De temperatuur van het oplosmiddel beïnvloedt de oplosbaarheid

hoge temperatuur:   vaste stoffen lossen beter op

gassen lossen slechter op

lage temperatuur:  vaste stoffen lossen slechter op

gassen lossen beter op

Aan het werk met

§1.5 doorlezen en opgaven maken en nakijken.