Periode 5 - Les 1

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Periode 5 - Les 1

Het spijsverteringskanaal

Deze les

Introductie

Verteringsproces en organen van het spijsverteringskanaal

Van de mond naar de maag

Spijsvertering

Ervaren

Spijsverteringskanaal

Voedsel gaat door deze organen heen

Hier vindt de daadwerkelijke vertering van 

voedsel plaats

Enzymproducerende organen

Enzymen zijn eiwitten die passen op 

een specifieke voedingsstof

Lever en galblaas

Lever > gal > galblaas

Gal emulgeert vetten

Vette hap > kleine vetbolletjes > grotere oppervlakte

Lipase afkomstig van de alvleesklier kan daardoor beter inwerken op de vet

Gal bevat zelf geen (spijsverterings)enzymen!

Wat zijn de (basis)functies van het spijsverteringsstelsel?

TURV ( dit onthoudt makkelijker)

Transport (peristaltiek)

Vertering

Resorptie

Uitscheiding

Spijsvertering

Het spijsverteringskanaal is een .....

1. open systeem: het staat in contact met de buitenwereld
2. gesloten systeem: het staat NIET in contact met de buitenwereld

Pas als voeding wordt opgenomen in je darmen komt het "echt" ons lichaam binnen. 

Het spijsverteringskanaal bestaat uit

1. mond, slokdarm, maag, twaalfvingerige darm, dunne darm, dikke darm, endeldarm, rectum
2. mond, slokdarm, maag, alvleesklier, lever, galblaas, dunne darm, dikke darm
3. mond, slokdarm, maag, lever, twaalfvingerige darm, dunne darm, dikke darm, rectum
4. mond, slokdarm, maag, alvleesklier, lever, galblaas, twaalfvingerige darm, dunne darm ,dikke darm, endeldarm, rectum

Voedingsstoffen

Er zijn zes groepen voedingsstoffen: koolhydraten, eiwitten, vetten, water, mineralen en vitamines

Kleine voedingsstoffen: vitaminen en mineralen

Grote voedingsstoffen: Koolhydraten, eiwitten, vetten

* Deze moeten verteerd worden

Een appel is een voedingsmiddel, de fructose daarin is een voedingsstof

Voedingsstoffen

Koolhydraten en vetten zijn brandstoffen; als ze worden verbrand komt er energie vrij die cellen nodig hebben om hun taken uit te kunnen voeren.

Wat merk je bij een tekort aan koolhydraten en vetten?

Voedingsstoffen

Eiwitten dienen voornamelijk als bouwstof voor nieuwe cellen of onderdelen van cellen

Wat voor dieet adviseer je een zorgvrager met wonden? Leg uit

Onverteerbare koolhydraten: vezels

Vezelrijke voeding kan spijsverteringsklachten en problemen met de stoelgang voorkomen. Bestaande klachten kunnen verminderen en zelfs verdwijnen door het gebruik van een vezelrijke voeding. 

Door de sponswerking van vezels helpt een vezelrijke voeding zowel bij diarree als bij verstopping. De vezels zwellen op en zorgen daardoor voor een vaste, maar toch soepele ontlasting.

Er zijn aanwijzingen dat een vezelrijke voeding beschermt tegen het ontstaan van slokdarmkanker en darmkanker. Er is echter meer wetenschappelijk onderzoek nodig om een duidelijk verband aan te tonen.

Enzymen - sleutelprincipe

Enzymen

Een enzym is een stof die een chemische reactie (opbouw of afbraak) bevordert. Het enzym wordt zelf niet afgebroken of verbruikt.

Pas als de (grote) voedingsstoffen verteerd zijn, worden ze door darmcellen geresorbeerd en komen vervolgens in het bloed terecht.

Enzymen

Koolhydraatsplitsende enzymen

Amylase: enzym dat zetmeel afbreekt. Het komt voor in speeksel

Lactase: enzym dat melksuiker (lactose) afbreekt. Het komt voor in de dunne darm

Eiwitsplitsend enzym

Pepsine: enzym dat eiwitten afbreekt. Het komt voor in de maag

Vetsplitsend enzym

Lipase: enzym dat vetten (lipiden) afbreekt. Het komt voor in alvleeskliersap

Mond

Proeven (reuk)

Speeksel:

- maakt voedsel glad

- houdt mond 'nat' voor praten en slikken (palliatieve zorg)

- begin spijsvertering door amylase > zet zetmeel om in suiker

* Stukje brood

Slokdarm

Waarom hebben we die?

Peristaltiek

Maag (gaster)

Ik ben te gast ;-)

Kneden en vermengen in maagsap > 3 uur

Maagportier > overgang naar de twaalfvingerige darm

 

De maag produceert ook het hormoon ghreline. Ghreline wordt aan het bloed afgegeven bij een lege maag. Het hormoon stimuleert in de hersenen het hongergevoel.

Wat weten jullie nu?

Hier volgt een quiz...

Wat is spijsvertering?

1. Het proces waarbij voedsel wordt afgebroken en opgenomen
2. De opslag van voedsel in het lichaam
3. Het transport van voedsel door het lichaam
4. Het kauwen en slikken van voedsel

Stofwisseling is hetzelfde als spijsvertering

1. Waar
2. Niet waar

Uitleg...

Alle voeding wordt in ons spijsverteringsstelsel geleidelijk aan tot kleine voedseldeeltjes afgebroken, zodat het als brandstof gebruikt kan worden voor de lichaamscellen. 

Stofwisseling betekent dat er in de lichaamscellen stappen plaatsvinden waarbij de ene stof omgezet wordt in een andere stof.

Stofwisseling vindt dus plaats na de spijsvertering IN de cellen (bloed)

Wat is de goede volgorde van je spijsvertering?

1. Slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. Mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. Mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. Dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

Wat is het doel van de spijsvertering?

1. Voedsel kleiner maken
2. Voedsel fijn malen en oplosbaar maken
3. Voedingsstoffen afgeven aan het bloed
4. Alle antwoorden zijn juist

Wat is de functie van de tong bij de spijsvertering?

1. Sappen aan voeding toevoegen
2. Ondersteunen bij het slikken van voeding
3. Ondersteunen bij het klein maken van voeding
4. Voeding de slokdarm ''induwen''

Wat is de rol van enzymen bij de spijsvertering?

1. Het afbreken van voedingsstoffen in kleinere moleculen
2. Het opnemen van voedingsstoffen
3. Het reguleren van de darmperistaltiek
4. Het transporteren van voedingsstoffen

De spijsvertering van koolhydraten start in de

1. mond
2. maag
3. Twaalfvingerige darm
4. Dunne darm

Koolhydraten worden in de spijsvertering afgebroken tot

1. vetzuren en glycerol
2. aminozuren
3. glucose

Wat is de functie van de lever voor de spijsvertering?

1. Gal verwijderen
2. Gal maken
3. Gal opslaan
4. Gal verteren

Wat is de rol van gal in de spijsvertering?

1. Emulgeren van vetten
2. Mengen van vet en water
3. Opnemen van voedingsstoffen
4. Verteren van eiwitten

Wat zou een stoornis in de spijsvertering kunnen veroorzaken?

1. Infectie
2. Oncologische aandoening
3. Bloeding
4. Alle antwoorden zijn juist

Voorbeeld slokdarm CA

Maag bloeding 

Infectie darmen

Wat is het nut van vezels voor de spijsvertering?

1. Ze schuren de darmwand aan de binnenkant, zodat deze vrij van ‘aangekoekte’ voedselresten blijft.
2. Ze zorgen voor een goede darmwerking en voor ontlasting die zacht en soepel is.
3. Beide antwoorden zijn juist.

Afronding

Hoe hebben jullie deze eerste les weer ervaren?

Tips en tops?

Nog vragen waar we volgende week mee aan de slag kunnen?

Op de volgende dia's een filmpje over de spijsvertering en een schematische voorstelling van de spijsvertering voor de liefhebber

Spijsvertering in beeld