Herhaling H2

Hoi leerlingen van klas 2,

Ik raad jullie aan om deze LessonUp les goed door te nemen. Hierin wordt alle toetsstof nog één keer herhaald.

Succes!

Geschiedenis

Maris College - Klas 2 - vmbo 

H2 Burgers en stoommachines

2.1: industrie en samenleving

• Automatiseren
• De stoommachine
• Filmpje Stoommachine
• De industriële revolutie
• Gevolgen industriële revolutie

Automatiseren

Automatiseren: mensenarbeid vervangen door computers of machines

• Vroeger waren er geen machines, computers of fabrieken
• Alles werd met de hand gemaakt met eenvoudige gereedschappen
• Zoals wol --> spinnewiel of weefgetouwen
• Veel mensen wonen op het platteland (man op land & vrouw thuis)
  
• Vrouwen maakten met spinnen wol of katoen
• Er ontstonden betere landbouwtechnieken --> groei van bevolking --> meer vraag naar kleding en textiel
  
  
• Nieuwe uitvinding: Schietsspoel en Spinning Jenny 

Spinnenwiel

Weefgetouw

Schietingspoel

Spinning Jenny

De Stoommachine

• Mensen komen erachter dat de nieuwe machines ook op waterkracht kunnen draaien (waterrat)
• Machines worden te groot voor in huis, dus er worden fabrieken gebouwd aan rivieren
  
• Fabrieken worden aan rivieren gebouwd, zodat ze het water van de rivier konden gebruiken om de machines aan te drijven
  
  
• Er ontstaat een industrie: productie in fabrieken
• Machines kunnen niet dag en nacht draaien... er moet een oplossing komen
  
  
• Dan ontstaat de stoommachine
• Hierdoor kunnen machines dag en nacht aan blijven

De industriële revolutie

• De komst van de stoommachine zorgde voor grote veranderingen in productiemethodes
  
  Industriële revolutie: ingrijpende verandering in productiemethode, waarbij handarbeid wordt vervangen door machines
• Steeds meer fabrieken gingen werken met stoommachines
• De industrie groeide, en werden steeds meer nieuwe producten gemaakt. 
• Er ontstonden ook nieuwe producten, zoals: telefoons, plastic en margarine

Gevolgen industriële revolutie

De industriële revolutie had grote gevolgen voor de sectoren: delen van de economie

1. Primaire sector: landbouw, mijnbouw en visserij

2. Secundaire sector: industrie en bouw

3. Tertiaire sector: commerciële dienstverlening (winkels)

4. Quartaire sector: niet commerciële instelling (scholen, brandweer)

• Steeds meer mensen gingen werken in de industrie en dienstensector
• Er ontstond een industriële samenleving: meer als de helft van de bevolking woont en werkt in steden
• Massaproductie
• De komst van de stoomtrein 

Arbeiders in actie

• In de 18e en 19e eeuw hadden veel rijke burgers een bedrijf, ze waren ondernemer: iemand met een bedrijf
• Ondernemers hadden veel invloed in de samenleving
• Zij waren werkgevers en hadden mensen in dienst, die tegen betaling voor hen werkten (werknemers). 
• Bij grote bedrijven werkten veel werknemers
• De relatie tussen werkgever en werknemer was onpersoonlijlk
• De werkgevers dachten alleen maar geld en winst maken, en niet aan de werkgevers
• Arbeiders gaan samenwerken en richten vakbonden op, zo konden ze gaan onderhandelen over betere werkomstandigheden, beter salaris etc. 

2.2 Democratie in Nederland

• Koninkrijk der Nederlanden
• Schema I
•  Ontevredenheid
• Grondwet 1848
• Grondwet 1848
• Schema II
• 
  

Koninkrijk der Nederlanden

In 1815 werd Nederland samen met België een constitutionele monarchie: Het Koninkrijk der Nederlanden

• Koning Willem I was de koning van Het koninkrijk der Nederland
• Staatshoofd: de persoon met de hoogste macht
• Regeringsleider: de aanvoerder (leider) van de regering
  Taken van koning
• Benoemen ministers
• Ontslaan ministers
  Minister moesten gehoorzamen aan koning
• Uitgaven van het land
• Het leger (welke oorlogen werden er gevoerd)
• De kolonies (hoe de kolonies worden geregeerd)

Het bestuur van Nederland

• Vertegenwoordigers van het volk zaten in het parlement, dat werd ook wel Staten-Generaal genoemd
• Het parlement bestond uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer
• De koning koos de leden van de Eerste Kamer
• De leden van de Tweede Kamer worden gekozen door de Provinciale Staten
• Eerste Kamer: deel van de Staten-Generaal
  Tweede Kamer: deel van de Staten-Generaal waarvan de leden door burgers zijn gekozen
• Provinciale Staten: de volksvertegenwoordigers in de provincie
• Edelen en regenten kozen de Provinciale Staten
• Het parlement moest nieuwe wetten goedkeuren, maar had voor de rest weinig macht

Staatsinrichting van Nederland 1815-1848

Vul de juiste begrippen bij de
 juiste letter

Begrippen:

• Eerste Kamer
• Tweede Kamer
• Ministers
• Provinciale Staten

Groene pijlen = kiezen of kiest

Rode pijl = moet luisteren naar

Klaar?

Als je klaar bent, vul de letters S (staatshoofd), R (regeringsleider) en M (Meeste Macht) bij de juiste persoon/instelling

Ministers

1e kamer

2e kamer

Provinciale Staten

S, R, M

Ontevredenheid

In Nederland groeide de ontevredenheid over het bestuur

• De meeste Nederlanders mochten niet kiezen
• Het parlement had weinig invloed op de regering
• Burgers streefden naar vrijheid in de politiek, zij heette liberalen
  1830: Belgische liberalen komen in opstand en stichtten eigen koninkrijk -- België
• 1840: Willem II wordt nieuwe koning Nederland
• 1848: Burgers gaan demonstreren tegen overheid
• Koning vraag aan Thorbecke of hij een nieuwe grondwet wilt schrijven
  
  
• Tweede Kamerlid Thorbecke gaat nieuwe grondwet schrijven

Grondwet 1848

In de nieuwe grondwet, kwamen nieuwe grondrechten te staan, zoals:

• Vrijheid van pers
• Vrijheid van onderwijs
• Vrijheid van meningsuiting
  
• Vrijheid van vereniging
• Vrijheid van vergadering
• Vrijheid van geloof

Nederland kreeg ook een parlementair stelsel

• Burgers mochten leden van de Tweede Kamer en de Provinciale Staten kiezen
  
• De Eerste Kamer werd gekozen door de Provinciale Staten

Grondwet 1848

• Koning bleef staatshoofd
• Minister-president (premier) werd regeringsleider
• Minister-president was voorzitter van ministerraad of het kabinet
• De regering moest het parlement goed informeren en mocht niets doen zonder de toestemming van het parlement
  
  Nog meer veranderingen 1848
• In 1848 mochten alleen mannen met een goed inkomen stemmen
• In 1917 mochten alle mannen stemmen
• In 1919 Mochten alle vrouwen stemmen
  
• Algemeen kiesrecht
  
• Nederland werd een parlementaire democratie

Staatsinrichting van Nederland vanaf 1848

Vul de juiste begrippen bij de

 juiste letter

Begrippen:

• Eerste Kamer
  
• Tweede Kamer
  
• Minister-president + Ministers
  
• Provinciale Staten
  
  

Groene pijlen = kiezen of kiest

Rode pijl = moet luisteren naar

Klaar?

Als je klaar bent, vul de letters S (staatshoofd), R (regeringsleider) en M (Meeste Macht) bij de juiste persoon/instelling

Minister president + minister

1e kamer

2e kamer

Provinciale Staten

S

R

M

2.3 Politiek en samenleving

• Sociale kwestie
• Kinderwetje van Houten
• Socialisten
• Schoolstrijd
• Feminsime 

Sociale kwestie

Slechte omstandigheden voor fabriekarbeiders:

• Te weinig loon
• Lange dagen (12 uur)
• Zelden vrij
• Gevaarlijk werk
  

• Kinderen werkten al vanaf hun 6e
• Armoede en kinderarbeid groeide enorm met de komst van de industriële revolutie
  Arbeiderswijken
  
• Hele gezin woonde in één huis
• Huizen waren krap en vochtig
• Niet genoeg eten, slechte hygiëne
• Sociale kwestie: mensen in de politiek gaan afvragen, hoe ze de leef en werkomstandigheden kunnen verbeteren voor fabrieksarbeiders

Kinderwetje van Houten

In veel industrielanden, kwamen sociale wetten: wetten om mensen te steunen, die niet goed voor zichzelf konden zorgen

1874: 'Kinderwetje' van Houten

• Kinderen onder de 12 jaar mochten niet meer werken in fabrieken
• Kinderen onder de 12 jaar mochten nog wél op het land werken
  
  
• 1901: Kinderen tot 12 jaar moeten verplicht onderwijs volgen
• Doordat er geen kinderen meer in fabrieken/platteland mochten werken, verdween kinderarbeid

Socialisten

In de politiek had je verschillende stromingen:

liberalen, socialisten en confessionelen

• Liberalen: streefden naar vrijheid in de politiek
• Socialisten: streefden naar gelijkheid in de politiek

Industriearbeiders werden uitgebuit en slecht behandeld door de fabriekseigenaren

Sommige socialisten wilden met een gewelddadige opstand een einde maken aan de uitbuiting van fabrieksarbeiders

Andere socialisten wilden met sociale wetten een einde maken aan de uitbuiting van de fabrieksarbeiders

Schoolstrijd

• In de grondwet van 1848 werd ook godsdienstvrijheid vastgelegd
• Gelovigen konden nu zelf hun eigen school oprichten
• Bijzondere school: niet-openbare school
  
  
• Openbare scholen kregen geld van de overheid, maar bijzondere scholen niet
• Schoolstrijd
• In 1917 kregen bijzondere scholen ook geld van de overheid
• Confessionelen: mensen die in de politiek uitgaan van het christelijke geloof
  

• 1879: Abraham Kuyper richt de eerste politieke partij op

Feminisme 

• Vrouwen hadden in de 19e eeuw minder rechten dan mannen
• Er waren wetten die onderscheid maakte tussen mannen en vrouwen om de vrouwen achter te stellen
  
• Discriminatie: onderscheid maken tussen mensen met de bedoeling om iemand achter te stellen 
  
  
• Onvrede onder de vrouwen
• Vrouwen eisen emancipatie
• Betere scholing, recht op betaalde arbeid en stemrecht
  
  
• Feministen: iemand die streeft voor gelijke behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen
• Succesvol --> steeds meer vrouwen gingen hoger onderwijs volgen