3.4 en 3.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 2

Welkom

Deze les gaan wij aan de slag met 

Paragraaf 3.4 en 3.5

Burgerlijke cultuur

• Schilderijen, boeken en bouwkunst waren populair in de Republiek der Nederlanden
• Er was wel gewetensvrijheid (recht op eigen opvattingen en geloof) maar geen volledige godsdienstvrijheid (b.v: geen katholieke kerken bouwen, wel schuilkerken)

Bouwkunst. Toen: Stadhuis. Tegenwoordig: Paleis op de Dam

Literatuur: gedichten van Joost van de Vondel en Jacob Cats

Welke mensen in de Republiek, kochten schilderijen?

1. De superrijken
2. De rijken
3. Rijken en adel
4. Bijna iedereen

Hoeveel schilderijen zijn er ongeveer gemaakt in de gouden eeuw, schat men?

1. 500.000
2. 5 miljoen
3. 50 miljoen
4. 500 miljoen

Hoeveel mensen zullen er ongeveer geleefd hebben in de Republiek rond die tijd?

1. 2 miljoen
2. 0.2 miljoen
3. 20 miljoen
4. 200.000

In de omringende landen in de 17e eeuw, was kunst vaak alleen weggelegd voor de

1. Armen
2. Burgers
3. Boeren
4. Adel

Gewetensvrijheid

• Gereformeerden (calvinistische protestanten) hadden de meeste rechten:

 - alleen calvinisten konden   

    regent worden!

- Katholieke kerk was verboden,

   maar werd gedoogd (kerken

   mochten niet opvallen --> foto:

   schuilkerk)

Kijk goed naar deze afbeelding!

Wat voor soort kerk is dit?

1. R.K. Schuilkerk
2. Normale protestantse kerk
3. Normale R.K. Kerk
4. Synagoge (joodse kerk)

Bekijk deze foto goed!

Welk soort kerk is dit?

1. Katholieke schuilkerk
2. Gewone protestantse kerk
3. Gewone katholieke kerk
4. Protestantse schuilkerk

Waarom is dit een katholieke schuilkerk?

1. Beelden en laag plafond
2. Losse stoelen en kroonluchters
3. Smal en hoog
4. Gouden altaar en sober

Waarom is dit een protestantse kerk?

1. Heiligen en goud
2. Glas in lood ramen
3. losse stoelen
4. Sober en geen beelden

• Invloed Calvinisme

•  Voor gereformeerden was de bijbel (Gods woord) zeer belangrijk
• Oude bijbelteksten werden bestudeerd (uit het Grieks en Hebreeuws)
• 1673: de Statenbijbel (nieuwe vertaling) was na 20 jaar af

Noem eens een gevolg van het uitkomen van de Statenbijbel

Invloed Calvinisme

• Strenge dominees probeerden soms met succes goddeloos vermaak te verbieden in steden zoals: toneel, dans, orgelmuziek, kermissen, gokken, katholieke feesten (Sinterklaas)
• De regenten stonden echter allerlei volksvermaak vaker gewoon toe

Waar zou volksvermaak toe kunnen leiden volgens strenge calvinisten?

1. Zonden en goddeloosheid
2. Een slechte economie
3. meer criminaliteit
4. Negatief beeld over NL

In Amsterdam en andere steden van de Republiek leefden

1. Alleen Calvinisten
2. Calvinisten en Joden
3. Calvinisten, Joden en Katholieken
4. Joden en Katholieken

Welke conclusie kun je trekken uit dit fragment over de Republiek?

1. Er kwamen weinig migranten naar de Republiek
2. Er kwamen veel migranten naar de Republiek
3. Er kwamen teveel migranten naar de Republiek
4. Er waren problemen met migranten in de Republiek

Waardoor kwamen veel migranten niet naar de Republiek?

1. Vanwege oorlog
2. Ze kwamen voor werk
3. Vanwege hun geloof
4. Het klimaat was er beter

In Leiden en andere steden in de Republiek waren migranten...

1. crimineel
2. lastig
3. onmisbaar
4. met teveel

Migranten hebben in de Republiek een enorme bijdrage geleverd aan...

1. de economie
2. de infrastructuur
3. de industrialisatie
4. de vooroordelen

Vanuit welk gebied kwamen GEEN migranten naar de Republiek

1. Engeland, Duitsland en Frankrijk
2. zuidelijke Nederlanden
3. Spanje en Portugal
4. Verenigde Staten

Hoe noemen we de protestanten die uit Frankrijk naar de Republiek kwamen?

1. Huzaren
2. Hugonezen
3. Hugenoten
4. Hagenezen

Wetenschap in de 17e eeuw?

Wetenschap

• Voor rijke inwoners van de Republiek was het mogelijk om te gaan studeren aan universiteiten.

• Wetenschappers delen kennis en de resultaten van hun onderzoeken.

• Bekende Nederlandse wetenschappers waren Christiaan Huygens en Antoni van Leeuwenhoek

Vrijheid

• In de Republiek was meer vrijheid en tolerantie dan in andere landen.

• De bestuurders van de Republiek vertelden de mensen niet hoe ze moesten leven of welke godsdienst ze moesten aanhangen.

• Veel geleerden konden in de Republiek (meestal) schrijven wat ze wilden, zonder gevaar te lopen

Hugo de Groot

1583-1645

Hugo de Groot schreef boeken over geschiedenis, wetgeving en godsdienst. 

Sommige van zijn ideeën worden vandaag nog steeds gebruikt.

Het allerbekendst is hij misschien wel van zijn ontsnapping in een boekenkist.

Atlas Major

1662

Joan Blaeu brengt een grote hoeveelheid kaarten

en tekeningen uit, gebundeld in een serie boeken: de Atlas Major

Schilderkunst

Ook in de schilderkunst is er een Gouden Eeuw.

Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Jan Steen en Frans Hals

zijn de belangrijkste Nederlandse schilders uit die tijd

Wie heeft de verrekijker ontdekt?

1. Hans Lipperhey
2. Galileo Galilei
3. Copernicus
4. Christiaan Huygens

Welke techniek paste Lipperhey toe?

1. 2 lenzen op elkaar houden in een koker
2. 2 lenzen achter elkaar houden in een koker
3. 4 lenzen in een buis
4. 4 geslepen lenzen in een buis

Welke uitvinder ontwikkelde de verrekijker tot een telescoop?

1. Hans Lipperhey
2. Christiaan Huygens
3. Frederik Telescoop
4. Galilei

Galileo Galilei was de eerste wetenschapper die beweerde dat de aarde om de zon draaide!

1. Juist
2. Onjuist

De Nederlander Christiaan Huygens

1. Maakte de telescoop nog beter!
2. Ontdekte Saturnus en Mars
3. Ontdekte de ringen om Saturnus
4. Ontdekte buitenaards leven

De Griekse filosofen hadden in de Oudheid beweerd dat de Aarde het middelpunt was

1. Juist
2. Onjuist
4. Ontdekte de maan rond Mars

De wetenschappelijke revolutie

• Geleerden hadden altijd de teksten van de Bijbel en Aristoteles geloofd
• In de 17e eeuw ontdekte geleerden door onderzoek dat dit niet altijd klopte
• Door proeven en waarnemingen te doen ontstonden natuurwetenschappelijke ontdekkingen

Waarom past Huygens goed bij de wetenschappelijke revolutie?

1. Hij vond dingen uit
2. Hij was wiskundig en slim
3. Hij vertrouwde op waarnemingen
4. Hij filosofeerde vaak

Wat stelde Newton vast?

1. Natuurwetten gelden altijd en overal
2. Natuurwetten gelden niet altijd
3. Alle voorwerpen oefenen aantrekkingskracht uit op elkaar
4. Sommige voorwerpen hebben geen last van zwaartekracht

Wetenschapsacademies in de 17e eeuw

• Regeringen ontdekten het belang van de nieuwe wetenschappen (scheepvaart en navigatie, wapens voor het leger)
• De Franse en Engelse koning richtten koninklijke academies van wetenschappen op

Zijn er nog vragen over Paragraaf 3.4 en 3.5?

Aan de slag!