2021 CE voorbereiding deel 4 incl teskstructuren

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Lezen en luisteren

Centraal examen

Nederlands

Programma

- tekststructuren
- Feiten, meningen en argumenten

- drogredenen
- Samenvatten

- herhaling tekstverbanden

Doel

- je herkent tekstructuren

- Je kunt feiten, meningen en argumenten van elkaar onderscheiden en je kunt er kritisch naar kijken
- Je weet welke soorten argumenten er zijn
- Je weet welke drogredenen er zijn

- Ik weet het verschil tussen hoofd- en bijzaken
- Ik weet hoe ik een tekst kan samenvatten

Tekststructuren herkennen!

Bij het globaal lezen kijk je ook hoe de tekst is opgebouwd:

Wat staat er in de inleiding, de kern/middenstuk en in het slot?

Het tekstdoel van de schrijver is vaak gegoten in een vaste structuur: gemakkelijk voor hem om zijn schrijfdoel te behalen, maar ook beter om als lezer de tekst te begrijpen!

5 vaste tekststructuren 

Probleem-oplossing

Standpunt- argument

Beschrijving

verklaring

voor- en nadelen

Zaken die je vaak in de inleiding tegenkomt:

• aanleiding voor de tekst
• achtergrondinformatie die nodig is om de hoofdzaak van de tekst te snappen
• anekdote ter verduidelijking
• deel van de hoofdgedachte
• interessante aspecten van de hoofdzaak / -gedachte

Het middenstuk

• Als je de rode draad herkent in een tekst (tekststructuur), dan herken je sneller de inhoud van de tekst.

Het slot laat meestal een van de volgende zaken zien:

• aansporing van de lezer
• blik op de toekomst
• conclusie
• samenvatting
• uitsmijter

Feiten en meningen

Feit --> Is iets wat waar of niet waar is. Het is altijd controleerbaar en bewijsbaar.

Mening --> Geeft aan wat iemand ergens persoonlijk van vindt. Het is staat niet vast en je kunt het onderbouwen met argumenten.  

Argumenten

Een argument is een verdediging of uitleg bij jouw mening of standpunt. 

Ik vind dat kinderen onder de 12 jaar geen telefoon mogen hebben. Uit een onderzoek van de universiteit van Leiden is naar voren gekomen dat kinderen niet leren communiceren met elkaar, omdat ze alleen maar online met elkaar praten.

In een tekst vind je argumenten vaak door te zoeken naar signaalwoorden, zoals
want, omdat, namelijk en immers. Achter deze signaalwoorden vind je vaak
argumenten die een bepaalde mening onderbouwen.

Argumenten kunnen ook zonder signaalwoorden in de tekst staan. 

Drogredenen

Niet elk argument is een goed argument. Sprekers kunnen onjuiste argumenten gebruiken. Dit noem je soms ook wel valse argumentatie.

Het wordt niet altijd bewust ingezet. 

De onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

Er wordt tussen twee zaken een oorzaak-gevolgrelatie gelegd, terwijl die er niet is.

Veel ouderen die op een e-bike rijden hebben een ongeval gehad, dus is het rijden met een e-bike gevaarlijk.

 De cirkelredenering

Bij een cirkelredenering herhaal je je standpunt, alleen anders geformuleerd.

Ik vind haar niet aardig, want ik mag haar niet.

De verkeerde vergelijking

Je vergelijkt onterecht twee zaken met elkaar.

Volgens de NS hoeft in de sprinter geen wc te zitten. In een bus zit die toch ook niet.

De overhaaste generalisatie 

Op grond van een of een enkel voorval wordt er een conclusie getrokken die voor alle gevallen geldt.

Ook wel de wet van de kleine getallen genoemd. 

Mijn opa dronk elke dag een paar glazen jenever en is 98 jaar geworden, alcohol drinken is dus helemaal niet ongezond. 

Werklozen zijn te beroerd om te werken, dat zie je wel aan mijn buurman.

1. onjuiste oorzaak-gevolgrelatie
2. verkeerde vergelijking
3. cirkelredenering
4. (overhaaste) generalisatie

Op basis van te weinig gegevens stelt iemand een algemene regel vast

Supermarktmedewerkers moeten niet klagen als ze overuren maken, want winkeliers werken ook op koopavonden en zaterdag

1. onjuiste oorzaak-gevolgrelatie
2. verkeerde vergelijking
3. cirkelredening
4. generalisatie

er worden dingen met elkaar vergeleken die eigenlijk niet te vergelijken zijn

voor diegenen die het nog een keer willen beluisteren 

https://www.youtube.com/watch?v=EBEZJm3ozIA 

Samenvatten

Op het centraal examen kun je vragen krijgen welke zin het beste de samenvatting weergeeft over een bepaalde tekst.

Hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken --> echt belangrijke informatie

Bijzaken --> minder belangrijke informatie, zoals een voorbeeld of een extra uitleg

Hoe maak je een samenvatting?

Een samenvatting maak je in vier stappen.

Stap 1: benoem de tekstsoort en het tekstdoel.

Stap 2: bepaal de hoofdgedachte van de tekst op basis van de titel, het begin en het slot.

Stap3: formuleer de hoofdgedachte per tekstdeel.

Stap 4: schrijf de samenvatting.

Welk tekstverband geeft het woordje 'kortom' aan?

1. Conclusie
2. Karakterisering
3. Samenvatting
4. Tijd

En het woordje 'bovendien'?

1. Doel-middel
2. Oorzaak-gevolg
3. Opsomming
4. Tegenstelling

Daarom?

1. Oorzaak-gevolg
2. Reden
3. Samenvatting
4. Conclusie

Hoewel?

1. Opsomming
2. Reden
3. Tegenstelling
4. Voorwaarde

Zoals?

1. Voorwaarde
2. Voorbeeld
3. Tegenstelling
4. Opsomming

Wat is een afweging?

1. Met zorg voor- en nadelen afwegen
2. Een andere mogelijkheid
3. Kant van een zaak van waaruit je iets bekijkt
4. Omstandigheid die invloed op iets uitoefent

En een hypothese?

1. veronderstelling die men als waarheid aanneemt of nog moet bewijzen
2. Feiten uit het verleden met gevolgen voor nu
3. Een opsomming van wat je kunt waarnemen
4. Onroerend goed als onderpand

(Ter) illustratie?

1. Voorbeeld
2. Opvatting
3. Situatiebeschrijving
4. Bewering die je moet gaan bewijzen

Een kanttekening is een kritische opmerking.

1. Waar
2. Niet waar

Nuanceren betekent beweren of bewijzen dat iets minder belangrijk is, op het betrekkelijke van iets wijzen.

1. Waar
2. Niet waar

Nuancering 

Een nuancering is een verfijning of een kleine aanpassing van een bewering of stelling.

De schrijver geeft bijvoorbeeld in de voorafgaande alinea zijn mening over iets en formuleert die in de aansluitende alinea iets preciezer of maakt die mening wat minder scherp.

Ontkrachting is een ander woord voor weerlegging.

1. Waar
2. Niet waar

Een tegenwerping is

1. Hetzelfde als een tegenstelling
2. Het tegengesteld zijn aan iets
3. Bedenking, bezwaar, tegenargument
4. een paradox

Een voorbehoud is een beperking op wat er gezegd wordt.

1. Waar
2. Niet waar

Verbanden en relaties tussen zinnen

Belangrijk! Een auteur presenteert zijn tekst niet als losse feitjes. Hij wil graag een samenhangende tekst presenteren.

• D.m.v. signaalwoorden

• D.m.v. functiewoorden

• Functies  aan tekstgedeelten toe te wijzen

Moet ik die lijst met functiewoorden en signaalwoorden uit mijn hoofd leren?

Nee

Maar, zorg dat je wel de belangrijkste zaken weet te benoemen en dat je functiewoorden uit elkaar kunt houden.

Wat is het verschil tussen:

- weerleggen en tegenwerpen?

- aanvulling en een voorbeeld?

- uitdiepen, uitleggen en uitweiden?

-voorbehoud en voorwaarde?