paragraaf 3.1 De atmosfeer deel 2: variaties in instraling

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

klimaatfactoren (temperatuurfactoren en neerslagfactoren) bepalen welk klimaat overheerst in een gebied

Hoogteligging

Algemene regel: Hoe hoger hoe kouder. 

 Per 1000 meter stijging daalt de temperatuur 6 graden.

(per 100 meter stijging 0,6 graden)

paragraaf 3.1 De atmosfeer deel 2: variaties in instraling

Leerdoelen

• Waardoor zijn er variaties in instraling van de zon?
• Hoe wordt zonne-energie op aarde herverdeeld?
• Hoe beïnvloeden de temperatuurfactoren en de neerslagfactoren de gemiddelde temperatuur en neerslag in een gebied?

De breedteligging is van invloed op de instraling

De gesteldheid van het aardoppervlak is van invloed op de in-en uitstraling

De herverdeling van zonne-energie gebeurt door wind-en zeestromen.

Twee beweringen:
1. Een koude zeestroom gaat altijd van het noorden naar het zuiden.
2. Een warme zeestroom verplaatst warmte vanaf de evenaar naar de polen.

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Noteer de 5 temperatuurfactoren die in je boek worden genoemd.

(houd ruimte over om een toelichting te kunnen schrijven in je schrift)

Breedteligging

Wat is de algemene regel?

Hoe lager de breedtegraad, hoe hoger de temperatuur.

of

Hoe hoger de breedtegraad, hoe lager de temperatuur

of

Hoe verder van de evenaar, hoe kouder.

Gesteldheid van het aardoppervlak: Land-zeeverdeling

van invloed de temperatuur

Algemene regels:

1. Verder van zee zijn de temperatuurverschillen tussen zomer en winter groter dan bij zee.

2. Landmassa's warmen sneller op dan zeewater en koelen sneller af dan zeewater.

De zee heeft dus een matigende invloed op het klimaat.

aanlandige en aflandige wind

Algemene regels: 

 Aanlandige wind (Wind van zee) heeft in de winter een verwarmend effect op het land en in de zomer een verkoelend effect.

Aflandige wind zorgt in de winter voor lagere temperaturen en in de zomer voor hogere temperaturen.

.

Warme en koude zeestromen

• Warme en koude zeestromen
   
• Let op: niet letterlijk warm of koud,  maar hoger of lager dan je zou verwachten op die breedtegraad.  Dus relatief.
• warme zeestromen hebben een verwarmend effect.
• koude zeestromen hebben een verkoelend effect.

Noteer de 3 neerslagfactoren die in je boek worden genoemd.

(houd ruimte over om een toelichting te kunnen schrijven in je schrift)

Wat is het gevolg van opwarming van de lucht?

1. De lucht zet uit, wordt zwaarder en stijgt.
2. De lucht zet uit, wordt lichter en daalt.
3. De lucht zet uit, wordt lichter en stijgt.
4. De lucht krimpt, wordt zwaarder en daalt

Wat is de oorzaak van afkoelende lucht?

1. De lucht stijgt.
2. De lucht daalt.
3. De lucht waait.

Wat is de algemene regel als het gaat om temperatuur van de lucht en vermogen om waterdamp vast te kunnen houden?

1. Koude lucht houdt meer waterdamp vast.
2. Warme lucht houdt meer waterdamp vast.
3. Koude lucht houdt minder waterdamp vast.
4. Koude lucht houdt meer waterdamp vast.

Luchtdrukverdeling wereldwijd

De luchtdrukverdeling  wordt bepaald door de temperatuurverschillen. 

Temperatuurverschillen bepalen of de lucht daalt of stijgt (luchtdrukverschil)

Verschil in luchtdruk veroorzaakt verschil neerslag.

Neerslagfactoren

Stijgende Lucht

 Een belangrijke vraag is: hoe ontstaat neerslag? Wat zijn de neerslagfactoren? De volgende twee regels moet je goed onthouden. Lucht die opstijgt, koelt af. En: koude lucht kan minder waterdamp bevatten dan warme. Het teveel aan waterdamp verandert in waterdruppels of sneeuwvlokken. Als ze aan elkaar vast gaan zitten en groter worden, vallen de druppels of ijsdeeltjes naar beneden als neerslag: water dat in vaste of vloeibare vorm uit de dampkring op aarde neerkomt. Bij de vaste vorm moet je denken aan sneeuw en hagel, bij de vloeibare vorm aan regen en mist.

Stuwingsneerslag

Neerslagfactoren

Welke soorten regens zijn er?

• stijgingsregen
• stuwingsregen
• frontale regen

Frontale regen:

Koude en warme lucht ontmoeten elkaar op gematigde breedte.

Warme lucht wordt gedwongen op te stijgen > frontale regen.

Samenvattend

stuwingsregen                 frontale regen                  stijgingsregen

Oorzaak en gevolg hoe neerslag ontstaat:

Oorzaak: Boven warm water                                        lucht . Hoe hoger je komt

hoe

Gevolg:                                              lucht kan                                    waterdamp vasthouden, waardoor het gaat regenen

 stijgt 

daalt

warmer

Kouder

koude

warme

daalt de lucht

meer

minder

Oorzaak en gevolg waarom het droog blijft:

Oorzaak: Boven                  water                                        lucht . Hoe dichterbij het aardoppervlak  je komt, hoe                                           het wordt.

Gevolg:                                              lucht kan                                    waterdamp vasthouden, waardoor droog blijft.

 stijgt 

daalt

warmer

Kouder

koude

warme

daalt de lucht

meer

minder

koud

Ligging van een gebied aan zee of ver landinwaarts is andere neerslagfactor.

Aan zee: 

• aanlandige wind: vochtige zeelucht
• aflandige wind: droog