Toets samenvatting periode 1

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Wat moet je leren?  

• Thema 1: 1.1 t/m 1.5    
• Thema 4: 4.2 en 4.3     
• blz: 276, 277, 278 "gewervelden"                 

Leerdoelen 1.1 

• Je kunt negen levenskenmerken van organismen noemen.
• Je kunt de levensfasen van de mens noemen met de gemiddelde leeftijden en voorbeelden van ontwikkeling geven.

De levenskenmerken 

• Stofwisseling: alle omzettingen van de ene stof in de andere stof in een organisme.

• Negen levenskenmerken:

– stofwisseling: ademhaling, voeding en uitscheiding

– groei en ontwikkeling

– reageren op prikkels, waaronder beweging

– voortplanting

Levensfasen

Mensenleven heeft 8 stappen   levensfasen

Ontwikkeling: de veranderingen in elke levensfase

Lichamelijke ontwikkeling

groeien, lopen, fietsen

Geestelijke ontwikkeling

verstand ontwikkelelt: leren praten en lezen

Leerdoelen 1.2

• Je kunt de organisatieniveaus binnen een organisme benoemen en beschrijven.

De bouw van een organisme

• Cel: het kleinste onderdeel van een organisme dat alle genetische informatie van dat organisme bevat. 
• Weefsel: groep cellen met dezelfde vorm en functie. 
• Orgaan: deel van een organisme met een of meerdere functies.
• Orgaanstelsel: groep van samenwerkende organen. 

Bouw organisme (groot naar klein)

Leerdoelen 1.3

• Je kunt delen benoemen van dierlijke en plantaardige cellen met hun kenmerken en functies.

Leerdoelen 1.4

•  Je kunt de kenmerken van chromosomen beschrijven.

Chromosomen 

• Chromosomen liggen in de celkern en bestaan uit DNA en eiwit.

– DNA bevat de informatie voor erfelijke eigenschappen (bijv. de oogkleur of een huid met sproeten).

• Elk soort organisme heeft een vast aantal chromosomen in elke celkern.

– Bij een mens bevat de kern van elke lichaamscel 46 chromosomen.

• In elke lichaamscel komen de chromosomen in paren voor.

– Bij een mens bevat de kern van elke lichaamscel 23 paren chromosomen.

chromosomen

In de celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn opgebouwd uit  DNA en eiwit.

DNA bevat de informatie voor je erfelijke eigenschappen. 

chromosomen 

• Dit is een chromosomenportret
• Mensen hebben 23 paren chromosomen.
• Totaal 46 chromosomen.
• De paren zijn gelijk, behalve de geslachtschromosomen  (bij de man XY en vrouw XX)

Leerdoelen 1.5 

• Je kunt beschrijven hoe een gewone celdeling (mitose) verloopt, wat het doel van de mitose is en wat de kenmerken ervan zijn.

   kerndeling               celdeling                      plasmagroei         

spiraliseren

kopiëren

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Die bevruchte cel gaat zich delen.

gewone celdeling

Leerdoelen 4.2 

• Je kunt organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken.
• Je kunt de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Twee hoofdgroepen

Prokaryoten

Eukaryoten

Kenmerken

Bij de indeling van organismen kijken biologen naar verschillende kenmerken:

• Aantal cellen
• Aanwezigheid van celkernen
• Aanwezigheid van celwanden
• Aanwezigheid van bladgroenkorrels
• Relatieve grote -> de grootte in verhouding tot de cellen van een ander organisme (bacteriecel is veel kleiner dan cellen van een schimmel, plant of dier)

Dieren

Gewervelden

Zoogdieren

Primaten

Hominidae

Homi

Homo sapiens

Rij scheikunde of geschiedenis 

RSKOFGS

Leerdoelen 4.3 

Aan het eind van de les..

• Kun je de kenmerken van bacteriën en schimmels noemen.
  
• Kun je beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig/schadelijk zijn voor de mens en de natuur.

Bouw van schimmels en bacteriën

Bacteriën

Zijn heel klein, goed te zien met een 
elektronenmicroscoop 

-

Zweepharen om te bewegen

-
Chromosomen los in de cel

-

Planten voort door celdeling

Schimmels

Kunnen eencellig of 
meercellig zijn.

-

Zijn eukaryoten
(celkern)

-

Planten voort door 
celdeling of sporen

Eencellig

Meercellig

(schimmeldraden)
(paddenstoelen)

(gist)

Reducenten

Bacteriën en schimmels
ruimen dode organismen

op. --> reducenten

Hierbij komen 
voedingsstoffen vrij

Conserveren

Om te voorkomen dat

bacteriën en schimmels op

voedsel groeien kan je het 

conserveren.

Bijvoorbeeld in de koelkast

Gebruik van bacteriën

Geneesmiddelen

Wasmiddel productie

Produceren van voedsel

= Biotechnologie

Gebruik van schimmels

Antibiotica

Deeg laten rijzen

Produceren van voedsel/drank

Antibiotica

Penseelschimmel wordt gebruikt om penicilline van te maken.

Antibiotica helpen tegen bacteriële infecties

Leerdoelen blz. 276, 277, 278

• Je kunt gewervelden indelen door te kijken naar de bouw en de manier van voortplanten.

Gewervelden

• Hebben een wervelkolom
• De wervelkolom is onderdeel van het inwendig skelet
• Er zijn 5 klassen gewervelden
• Indeling op : Ademhaling, huidbedekking, voortplanting en lichaamstemperatuur 

Gewervelden

Klassen:

• Vissen
• Amfibieën
• Reptielen
• Vogels
• Zoogdieren

*warm/koud/ei*