T4 4.2 en 4.3

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom 

Denk om…

• Je jas uit, pet af.
  
• Mobiel in de telefoontas (op stil).
  
• Boek (dicht) + schrift, pen op tafel. Tas op de grond.
  
• Zitten op je eigen plek
• Eten en drinken doe je in de kantine.
  
• 5 minuten de tijd.

Planning  

• uitleg bs.4.2: organismen ordenen                  10 min 
• maken: opdr. 1, 2b,3,4 en 5                                    10 min 
• uitleg bs.4.3: schimmels en bacteriën            10 min 
• maken: opdr. 1,3,6,7 en 9+                                      10 min 
• uitleg gewervelden                                                    5 min 
• herhalen thema 1: bs. 1 t/m 5                               15 min
• afsluiting                                                                        10 min 

Leerdoel 4.2 

Aan het eind van de les..

• Kun je organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken. 
• Kun je de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Twee hoofdgroepen

Prokaryoten

Eukaryoten

Kenmerken

Bij de indeling van organismen kijken biologen naar verschillende kenmerken:

• Aantal cellen
• Aanwezigheid van celkernen
• Aanwezigheid van celwanden
• Aanwezigheid van bladgroenkorrels
• Relatieve grote -> de grootte in verhouding tot de cellen van een ander organisme (bacteriecel is veel kleiner dan cellen van een schimmel, plant of dier)

Dieren

Gewervelden

Zoogdieren

Primaten

Hominidae

Homi

Homo sapiens

Rij scheikunde of geschiedenis 

RSKOFGS

Opdrachten maken 

4.2 maak opdracht 1, 2B en 3 t/m 5 van bs. 4.2 organismen ordenen.

4.3 Maak opdracht: 1c, 3d, 5a, 6a en 6d, 7, 9+a en 9+b.

Leerdoelen 4.3 

Aan het eind van de les..

• Kun je de kenmerken van bacteriën en schimmels noemen.
  
• Kun je beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig/schadelijk zijn voor de mens en de natuur.

Bouw van schimmels en bacteriën

Bacteriën

Zijn heel klein, goed te zien met een 
elektronenmicroscoop 

-

Zweepharen om te bewegen

-
Chromosomen los in de cel

-

Planten voort door celdeling

Schimmels

Kunnen eencellig of 
meercellig zijn.

-

Zijn eukaryoten
(celkern)

-

Planten voort door 
celdeling of sporen

Eencellig

Meercellig

(schimmeldraden)
(paddenstoelen)

(gist)

Reducenten

Bacteriën en schimmels
ruimen dode organismen

op. --> reducenten

Hierbij komen 
voedingsstoffen vrij

Conserveren

Om te voorkomen dat

bacteriën en schimmels op

voedsel groeien kan je het 

conserveren.

Bijvoorbeeld in de koelkast

Gebruik van bacteriën

Geneesmiddelen

Wasmiddel productie

Produceren van voedsel

= Biotechnologie

Gebruik van schimmels

Antibiotica

Deeg laten rijzen

Produceren van voedsel/drank

Antibiotica

Penseelschimmel wordt gebruikt om penicilline van te maken.

Antibiotica helpen tegen bacteriële infecties

Opdrachten maken 

Maak opdracht: 1c, 3d, 5a, 6a en 6d, 7, 9+a en 9+b.

klaar?

- maak de rest van de opdrachten.

Gewervelden

• Hebben een wervelkolom
• De wervelkolom is onderdeel van het inwendig skelet
• Er zijn 5 klassen gewervelden
• Indeling op : Ademhaling, huidbedekking, voortplanting en lichaamstemperatuur 

Gewervelden

Klassen:

• Vissen
• Amfibieën
• Reptielen
• Vogels
• Zoogdieren

*warm/koud/ei*

Herhaling thema 1

De bouw van een organisme

• Cel: het kleinste onderdeel van een organisme dat alle genetische informatie van dat organisme bevat. 
• Weefsel: groep cellen met dezelfde vorm en functie. 
• Orgaan: deel van een organisme met een of meerdere functies.
• Orgaanstelsel: groep van samenwerkende organen. 

Bouw organisme (groot naar klein)

chromosomen

In de celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn opgebouwd uit  DNA en eiwit.

DNA bevat de informatie voor je erfelijke eigenschappen. 

chromosomen 

• Dit is een chromosomenportret
• Mensen hebben 23 paren chromosomen.
• Totaal 46 chromosomen.
• De paren zijn gelijk, behalve de geslachtschromosomen  (bij de man XY en vrouw XX)

   kerndeling               celdeling                      plasmagroei         

spiraliseren

kopiëren

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Die bevruchte cel gaat zich delen.

gewone celdeling

naam voor eencellige organismen
zonder celkern,
omgeven door een celwand
zonder bladgroenkorrels

1. plantencel
2. schimmel
3. bacterie
4. dierlijke cel

- wel een celkern
- wel een celwand
- geen bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

- wel een celkern
- wel een celwand
- wel bladgroenkorrels

1. bacterie
2. schimmel
3. plant
4. dier

Een bacterie heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Een plantencel heeft:

1. wel een celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels
2. wel een celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
3. GEEN celkern - wel een celwand - GEEN bladgroenkorrels
4. GEEN celkern - wel een celwand - wel bladgroenkorrels

Van wie is welke cel?

Dier

Schimmel

Bacterie

Plant

Welke 4 rijken kennen we?

1. Dieren, schimmels, planten, bacteriën
2. Schimmels, mensen, planten dieren
3. Dieren, apen, mensen en planten
4. Bacteriën, schimmels apen en planten

Aan de slag

Begin met opdracht 5 op bladzijde 251! Als je die afhebt ga je door met de rest van de opdrachten. 

Basisstof 2: maken opdr. 1 - 2 - 3 - 4 - 7