Samengestelde en enkelvoudige zinnen en het meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Samengestelde en enkelvoudige zinnen en het meewerkend voorwerp

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je samengestelde en enkelvoudige zinnen van elkaar onderscheiden en weet je hoe je het meewerkend voorwerp kunt vinden.

Deze dia dient als introductie van de les. Bespreek kort wat de leerlingen aan het einde van de les zullen hebben geleerd.

Wat weet je al over samengestelde en enkelvoudige zinnen en het meewerkend voorwerp?

Wat zijn zinnen?

Zinnen zijn groepen woorden die samen een betekenisvolle boodschap vormen. Ze beginnen met een hoofdletter en eindigen met een punt, vraagteken of uitroepteken.

Bespreek met de leerlingen wat zinnen zijn en welke elementen nodig zijn om een correcte zin te vormen. Vraag de leerlingen om voorbeelden van zinnen te geven.

Enkelvoudige zinnen

Een enkelvoudige zin bevat één onderwerp en één werkwoord. Bijvoorbeeld: 'Ik fiets naar school.'

Bespreek met de leerlingen wat een enkelvoudige zin is en geef voorbeelden. Laat de leerlingen zelf ook voorbeelden bedenken.

Samengestelde zinnen

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer enkelvoudige zinnen die aan elkaar gekoppeld zijn. Bijvoorbeeld: 'Ik fiets naar school en mijn vriend loopt.'

Bespreek met de leerlingen wat een samengestelde zin is en geef voorbeelden. Laat de leerlingen zelf ook voorbeelden bedenken.

Hoofdzin en bijzin

Een samengestelde zin bestaat uit een hoofdzin en één of meer bijzinnen. De hoofdzin kan op zichzelf staan, maar de bijzin niet. Bijvoorbeeld: 'Ik fiets naar school, omdat mijn vriend loopt.'

Bespreek met de leerlingen wat een hoofdzin en bijzin zijn en geef voorbeelden. Laat de leerlingen zelf ook voorbeelden bedenken.

Het meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is het persoonlijk voornaamwoord of zelfstandig naamwoord dat aangeeft aan wie of voor wie de handeling wordt verricht. Bijvoorbeeld: 'Ik geef mijn moeder een cadeau.' Het meewerkend voorwerp is 'mijn moeder'.

Bespreek met de leerlingen wat het meewerkend voorwerp is en geef voorbeelden. Laat de leerlingen zelf ook voorbeelden bedenken.

Zoeken naar het meewerkend voorwerp

Om het meewerkend voorwerp te vinden, stel je de vraag 'aan wie' of 'voor wie' de handeling wordt verricht. Het antwoord op die vraag is het meewerkend voorwerp. Bijvoorbeeld: 'Ik geef mijn moeder een cadeau.' Vraag: 'Aan wie geef ik het cadeau?' Antwoord: 'Mijn moeder'.

Geef de leerlingen enkele voorbeelden en laat ze zelf oefenen met het vinden van het meewerkend voorwerp.

Onderscheid maken tussen samengestelde en enkelvoudige zinnen

Om onderscheid te maken tussen samengestelde en enkelvoudige zinnen, kijk je naar het aantal werkwoorden en onderwerpen. Enkelvoudige zinnen hebben één werkwoord en één onderwerp, terwijl samengestelde zinnen meerdere werkwoorden en/of onderwerpen hebben.

Geef de leerlingen enkele voorbeelden van samengestelde en enkelvoudige zinnen en vraag hen om het onderscheid aan te geven.

Oefenen met het onderscheiden van zinnen

Laat de leerlingen zelf oefenen met het onderscheiden van zinnen. Geef een aantal zinnen en vraag de leerlingen om aan te geven of het enkelvoudige of samengestelde zinnen zijn.

Laat de leerlingen in groepjes werken en geef hen enkele oefenzinnen om het onderscheid tussen enkelvoudige en samengestelde zinnen te oefenen.

Oefenen met het vinden van het meewerkend voorwerp

Laat de leerlingen zelf oefenen met het vinden van het meewerkend voorwerp. Geef een aantal zinnen en vraag de leerlingen om aan te geven wat het meewerkend voorwerp is.

Laat de leerlingen in groepjes werken en geef hen enkele oefenzinnen om het vinden van het meewerkend voorwerp te oefenen.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.