HFF 1.1 van VOC tot cultuurstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

1.1 Van VOC tot cultuurstelsel

Leerdoelen

•   Je kunt kenmerken van de Indonesische eilanden noemen van voor de komst van de VOC
•   Je kunt beschrijven hoe de VOC handelde in Oost-Indië
•   Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

De bevolking van de sommige Oost-Indische eilanden verkopen producten aan meerdere landen

De Europeanen moeten een eigen route naar Azië vinden

De eerste Nederlanders komen aan in Oost-Indië

Specerijen in Europa

Aan het einde van de Middeleeuwen is de specerijenhandel in handen van het Ottomaanse rijk.

De kosten beginnen door oorlogen te stijgen

Europese landen willen zelf mee gaan doen aan de specerijhandel

Op ontdekkeing

Maar eerst de route ontdekken

• Mogelijk vanaf 1443

Begon met de kust van Afrika

De Portugezen zijn de grote ontdekkers van deze periode

Indonesië voor Europa

Voor de Europeanen in Indonesië kwamen werden de eilanden bestuurd door onafhankelijke koningen.

Nederlanders naar Indonesië 

In 1596 arriveerden voor het eerst Nederlandse schepen in Oost-Indië: Zuid- en Zuidoost-Azië. De Nederlanders wilden handelen in met name kostbarre specerijen: Gedroogde tropische kruiden die smaak aan het eten geven.  

• Honderden verschillende volkeren                 verschillende levenswijzen.
• Nederland sticht compagnieën: handelsbedrijven.

De VOC in Indonesië

In 1602 gingen alle compagnieën op in één bedrijf: de VOC. Het bedrijf kreeg het monopolie voor de handel in Azië. 

• Forten bouwen, oorlog voeren en gebieden veroveren en besturen.
• Imperialisme

VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie

Monopolie: alleenrecht. Officieel recht om als enige 

iets te doen of te verkopen 

De VOC in Indonesië

Onder leiding van gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen stichtte de VOC plantages en handelsposten. De VOC veroverde steeds meer gebieden en ging in meer zaken handelen. 

• Handelspost Batavia. (nu hoofdstad Jakarta) 
• Hierbij kwam veel geweld en slavernij voor. 
• 1799 na veel verliezen opgeheven 

Gouverneur-generaal: hoogste Nederlandse bestuurder in Indië.

plantage: groot landbouwbedrijf waar één gewas wordt verbouwd.

Wat deed de VOC in Oost-Indië? 

De VOC had een handelsmonopolie op de (specerij)handel.

Er werd veel winst gemaakt > weinig concurrentie.

Er werden handelsposten gesticht > Batavia belangrijkste

Wie beheerste de specerijenhandel tijdens de middeleeuwen?

1. Het Ottomaanse Rijk
2. Het Spaanse Rijk
3. Het Heilig Romeinse Rijk
4. Het Portugese Rijk

Waarom gingen de Europese machten op ontdekkingsreis?

Wie bestuurde de kolonie Indonesië voor 1799?

1. De Nederlandse regering
2. De VOC
3. De Spaanse regering
4. De Indonesische regering

Leerdoelen

•   Je kunt kenmerken van de Indonesische eilanden noemen van voor de komst van de VOC
•   Je kunt beschrijven hoe de VOC handelde in Oost-Indië
•   Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Het bestuur van Nederlands-Indië

Nederlandse staat neemt bezittingen VOC over

Oost-Indië word Nederlands-Indië.

Hoogste Nederlandse bestuurder = gouverneur-generaal. Andere Nederlandse bestuurders = residenten.

De Indonesische bestuurders = regenten.

Wat deed de VOC in Oost-Indië? 

VOC > grootste handelsmaatschappij ter wereld. 

Echter: halverwege de 18e eeuw > minder winst gemaakt > sterke concurrenten: Engeland, Portugal en Spanje. 

De VOC begon zelfs verliezen te maken.
1798: VOC gaat failliet.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Nederlandse staat neemt bezittingen VOC over

Oost-Indië word Nederlands-Indië.

Hoogste Nederlandse bestuurder = gouverneur-generaal. Andere Nederlandse bestuurders = residenten.

De Indonesische bestuurders = regenten.

Zelf Maken

BLZ 8t/m13 uit het boek maken.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld -> nieuw plan bedacht.

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Welke gevolg had het cultuurstelsel voor de Nederlanders?

wat was het gevolg van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs? 

Hoe werkte het cultuurstelsel?

• Indonesische boeren moesten bepaalde producten op een deel van hun land verbouwen

Welke gevolg had het cultuurstelsel voor de Nederlanders?

• Dit stelsel zorgde voor veel inkomen voor de Nederlanders

wat was het gevolg van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs? 

• 20% van de grond afstaan.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld -> nieuw plan bedacht.

1830: invoering cultuurstelsel   (Van den Bosch ->)

= Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten (bv. koffie, tabak) moesten verbouwen -> verkocht in Europa.

Honger voor de Indonesiërs

Cultuurstelsel was een groot succes: 

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  
  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp:

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• Sommige boeren moesten zelfs 1/4 (25%) grond afstaan  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst)  
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  
  
• Geen (goede) grond? → 66 dagen p/j werken op land Nederlands bestuur
  

Hoe worden de bestuurders in Nederlands-Indië genoemd?

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Noem een nadeel van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs?

Leerdoelen

•   Je kunt kenmerken van de Indonesische eilanden noemen van voor de komst van de VOC
•   Je kunt beschrijven hoe de VOC handelde in Oost-Indië
•   Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde