10 - Stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nog meer stijlfiguren

Taalverzorging §C2

Lesdoelen

Als het goed is weet je aan het eind van deze les: 

- hoe je de stijlfiguren antithese, paradox, litotes, retorische vraag, chiasme, ironie, sarcasme en cynisme herkent en benoemt. 

- Waarom schrijvers en dichters stijlfiguren gebruiken. 

Stijlfiguren

Schrijvers gebruiken stijlfiguren om de tekst aantrekkelijker te maken of bepaalde zaken te benadrukken. Vooral in de poëzie zien we ze vaak. 

Vorige les hebben we gekeken naar herhalingen, opsommingen, overdrijvingen en nuanceringen. 

Vandaag kijken we naar tegenstellingen, ontkenningen en spot. 

Maar eerst...

Kijken we nog even naar opdracht 1, 3 en 4 op pagina 304. 

Tegenstellingen en ontkenningen

Er zijn nog meer stijlfiguren dan die we tot nu toe hebben besproken. 

antithese (samenvoeging van tegengestelde woorden) 

Zij steunen elkaar door dik en dun. 

paradox (iets wat een tegenstelling lijkt, maar niet is)

Hoe gespecialiseerder je bent, hoe minder je kan. 

Nog meer tegenstellingen en ontkenningen

litotes (iets zeggen door het tegenovergestelde te ontkennen)

'Dat heb je niet onaardig gedaan', zei mijn docent toen hij de 10 voor mijn proefwerk teruggaf.

retorische vraag (vraag waarbij het niet de bedoeling is dat er een antwoord wordt gegeven) 

Waar is dat geschreeuw nou weer voor nodig?

En de laatste uit dit rijtje

chiasme (kruisstelling) In een tegengestelde volgorde plaatsen van overeenkomstige elementen in twee zinnen of zinsdelen . 

A              B

X

B             A

De overheid moet niet alleen zeggen wat ze doet, 

maar ook doen wat ze zegt. 

Nog meer stijlfiguren

litotes (iets zeggen door het tegenovergestelde te ontkennen)

'Dat heb je niet onaardig gedaan', zei mijn docent toen hij de 10 voor mijn proefwerk teruggaf.

retorische vraag (vraag waarbij het niet de bedoeling is dat er een antwoord wordt gegeven) 

Waar is dat geschreeuw nou weer voor nodig?

En de laatste voor vandaag

chiasme (kruisstelling) In een tegengestelde volgorde plaatsen van overeenkomstige elementen in twee zinnen of zinsdelen . 

A              B

X

B             A

De overheid moet niet alleen zeggen wat ze doet, 

maar ook doen wat ze zegt. 

Spottende stijlfiguren

Soms worden spottende stijlfiguren gebruikt om een humoristisch effect te bereiken. Hierbij wordt vaak verdekt kritiek gegeven.

 - Bij ironie is er sprake van milde spot; je zegt het tegenovergestelde van wat je bedoelt. 

- Bij sarcasme is er sprake van bijtende spot: je zet het in om iemand te kwetsen. 

- Bij cynisme ben je verbitterd: het is een houding waarbij je niet meer gelooft in het goede van andermans bedoelingen. 

Voorbeelden

- ironie: 

(tegen een laatkomer:) Vind je het erg dat ik alvast ben begonnen?

- sarcasme: 

(tegen iemand die zijn best niet doet) Goed bezig, zo kom je er wel!

- cynisme: 

Politici zijn allemaal zakkenvullers, dus waarom zou ik gaan stemmen? 

Aan de slag

Werk nu aan opdracht 2, 6 en 7 op pagina 304 en 305.