bs 1 +2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Transportsystemen

Planten en dieren van enkele cellen: diffusie

complexere dieren en planten werken met vaten.

Dieren hebben een buizenstelsel met pomp (hart) waar zowel de voedingsstoffen als afvalstoffen doorgaan.

Planten hebben transport in 2 richtingen en werken met verdamping en capillaire werking.

Planten

Houtvaten: Omhoog. ->anorganische sapstroom

Bevat water en mineralen uit bodem

Bastvaten: Beneden (eigenlijk naar hele plant) -> organische sapstroom

Bevat water met assimilatieproducten (suiker)

Worteldruk

Hout en bastvaten in centrale cilinder.

Endodermis laat selectief mineralen door naar centrale cilinder.

Worteldruk

Water en mineralen uit de bodem kunnen door de schors.

Bandje van caspary is niet doorlaatbaar voor water en mineralen. De endodermiscellen bepalen dus wat er er naar de centrale cilinder gaat.

Worteldruk

Endodermiscellen nemen actief mineralen op. Hierdoor wordt de osmotische waarde in centrale cilinder hoger dan daarbuiten.

Door osmose loopt water de centrale cilinder in -> worteldruk

Capillaire werking

Transport in houtvaten door verdamping en capillaire werking.

Capillaire werking: vloeistof stijgt door klein buisje

Door cohesiekrachten: watermoleculen trekken elkaar aan

Door adhesiekrachten: watermoleculen ''plakken'' aan de wand van de vaten.

Samen groter dan zwaartekracht.

Verdamping

Water verdampt via de huidmondjes. Het water wordt weer aangevuld vanuit de houtvaten.

Huidmondjes kunnen ook gesloten worden, hierdoor kan er geen water verdampen.

Wanneer doet een plant dit?

Transport bastvaten

Door fotosynthese worden er energierijke stoffen gemaakt. Deze worden via de bastvaten naar de groeipunten vervoerd en naar de wortels. Hier kan de suiker worden opgeslagen voor later gebruik.

Maak

1-8

Functies van bloed

Functies bloed

• vervoer van stoffen
• Verdeling van warmte die vrijkomt bij dissimilatie
• Zorgen voor een homogeen (gelijkmatig) en constant intern milieu.
• Afweer tegen ziekteverwekkers 

Hulpharten

Enkelvoudige bloedsomloop

Maken

1-8

+

9-11

Hartslag bepalen

Teken

Met pijltjes de weg die bloed aflegt door het hart.

Waar het bloed heen gaat, dus teken het/een orgaan waar het bloed heen stroomt.

systole(samentrekking) boezems

systole kamers, hierna hartpauze

Sinusknoop

Gespecialiseerde groep cellen in rechterboezem die impulsen door het hart heen sturen

maken

15-25