V2A 16/3/21 13.2 Ademhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Goedemorgen!

Wat fijn dat je er bent. 

Wat ga je leren?

* herhaling hoe dieren en planten eten 

* waarom een energiebalans?

* Hoe insecten, vissen en planten ademen

* Dat sommige bacteriën en gist kunnen leven zonder zuurstof, maar met een nadeel....

Herhaling: Hoe kauwen dieren?

Planteneters - bijv. koeien

Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden

Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.

Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

Herhaling: Hoe 'eten' planten

Groene planten maken zelf voedingsstoffen tijdens fotosynthese

De energie die nodig is om glucose te maken haalt de plant uit zonlicht. 

Van glucose maakt de plant voedingstoffen zoals: zetmeel, vetten en eiwitten.

Daarvoor zijn mineralen nodig, die zuigt de plant op met de wortels. 

Van de eiwitten groeit de plant,  vetten en zetmeel zijn reservestoffen.

Energiebalans

Beluister mij!

De energiebalans: energie opname (eten bij veel dieren en fotosynthese bij groene planten) moet in evenwicht zijn met energieverbruik. 

Dieren moeten eten om energie binnen te krijgen. Ze nemen organische stof (voedsel) op en gebruiken de energie die daarin zit o.a. om hun lichaam op temperatuur te houden, te bewegen, nieuwe cellen te maken (groei en herstel). 

Energie uit het voedsel komt vrij bij verbranding van glucose. Daarvoor is zuurstof nodig. 

Glucose + zuurstof -->  water + koolstofdioxide + energie (veel)

Planten maken zelf organische stof (glucose) in de fotosynthese, maar ook planten maken nieuwe cellen en verbruiken daarvoor dus een deel van de glucose die ze zelf gemaakt hebben. 

Energie komt vrij bij verbranding van glucose. Daarvoor is zuurstof nodig.

Glucose + zuurstof --> water + koolstofdioxide + energie (veel)

In de volgende dia's leer je hoe insecten, vissen en planten aan zuurstof komen. En dat er organismen zijn die zonder zuurstof kunnen leven!

In de volgende dia kun je klikken op de link.

Als je op de link klikt, wordt je doorverwezen naar een presentatie over de ademhaling bij verschillende dieren.

Bekijk de filmpjes over eencelligen, insecten, vissen 

https:

In de volgende dia's wordt iets uitgelegd over ademhaling bij insecten en vissen. Het  tegenstroomprincipe wordt ook uitgelegd.

Ademhaling bij insecten  door tracheeën

• Bij insecten
• Buizenstelsel in het lichaam
• Alle cellen staan in contact met buitenlucht
• O₂ en CO₂ gaan via deze tracheeën naar/uit  de cellen
• poriën heten stigma's (in het plaatje: spiracles)
• insect pompt met het achterlichaam lucht naar binnen en naar buiten

0

Ademhaling bij vissen: kieuwen.

Elke kieuw bestaat uit meerdere kieuwbogen. Hieraan zitten heel veel kieuwplaatjes.

Met de kieuwplaatjes kan de vis de zuurstof opnemen

Ademhaling bij vissen: kieuwen.

Tegenstroomprincipe

• Stroomrichting van bloed tegengesteld aan richting van het water
• Als het zelfde kant opstroomt is er alleen in het begin uitwisseling
• Als het tegengesteld stroomt, is er de gehele tijd uitwisseling

Gaswisseling plant

Fotosynthese.

Huidmondjes regelen inlaat en uitlaat van gaswisseling. 

Overdag: teveel zuurstof, naar de omgeving.

's Nachts: te weinig zuurstof, dus opgeslagen zuurstof gebruiken

0

Zonder zuurstof leven? Het kan, maar levert minder energie op.

Deze bacteriën kunnen glucose afbreken zonder zuurstof. Dit levert wel minder energie op voor lichaamsprocessen.

• bacteriën in je darmen
• rottingsbacteriën
• melkzuurbacteriën zetten glucose om in melkzuur en energie
•      Glucose  --> melkzuur + energie (weinig)
• gist (eencellige schimmel) zet glucose om in alcohol , kooldioxide en energie. Glucose --> alcohol + koolstofdioxide + energie (weinig)

hoe heet het ademhalingsstelsel van een insect?

1. long
2. kieuw
3. trachee
4. maag

hoe halen vissen adem

1. met tracheeën
2. met longen
3. met kieuwen
4. ze halen geen adem

Huiswerk...

• Lezen:  13.2 blz 220 en 221.

• Maken: 13.2 opdracht 11 t/m 18.

Tot morgen!