13.1 + 13.2 herhaling

• Biologie
• Middelbare school

Hoe kauwen dieren?

Dieren kunnen we verdelen in drie groepen:

- Planteneter (herbivoren) 

- Vleeseters (carnivoren)

- Alleseters (omniforen)

???

???

Hoe kauwen dieren?

Planteneters - bijv. koeien

Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden

Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.

Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

Waardoor zijn honden slanker dan koeien?

Plantencellen hebben een celwand en zijn doordoor moeilijk fijn te kauwen en te verteren.

Het verteren van voedsel bij planteneters lukt daarom alleen als het lang genoeg in het verteringsstelsel zit. Planteneters hebben een lange darm die opgepropt zit in de buik. 

Dierlijke cellen hebben geen celwand en zijn daardoor makkelijk fijn te kauwen en te verteren.

Doordat er geen celwand aanwezig is is het vlees makkelijker te verteren en is het verteringsstelsel korter. Hond: 

Energiebalans

Energie is nodig om te bewegen, cellen te maken, op temperatuur te blijven etc. 

De energiebalans geeft aan hoeveel een dier binnenkrijgt en hoeveel een dier besteedt.

E = energie

B = bewegen       

P = produceren nieuwe cellen

T = temperatuur  

U = poep, plas, zweet 

Fotosynthese

Via hun wortels komen planten aan mineralen en water. 

Met hun bladeren halen ze koolstofdioxide uit de lucht.

Hiervan maken planten voedingsstoffen. Alles begint met glucose. 

Fotosynthese

Glucose en dan?

Van glucose maken planten weer andere stoffen:

zetmeel - reservevoedsel / brandstoffen

eiwitten - bouwstoffen

vetten - reservevoedsel / brandstoffen

vitaminen - beschermendestoffen

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Mimicry: lijken op een ander 

(giftig) dier

Waardoor worden organismen niet gegeten?

Eencelligen

Bij eencellige dieren vindt de gaswisseling plaats via het celmembraan (diffusie).

Het oppervlak is groot genoeg en het celmembraan is 1 cellaag dik

Ademhaling insect

Bij insecten gaat de ademhaling via het achterlijf.

In de zijkanten van het lijf zitten kleine openingen, stigmata. 

Via die stigmata gaat het door een serie sterk vertakte buizen, tracheeën.

Diffussie

Bij diffussie wordt de concentratie in het ene gebied gelijk gemaakt met die in het andere gebied. 

Daarbij stroomt de zuurstof van plekken met een hoge concentratie naar plekken met een lage concentratie

Diffusie 

Hoe krijgen vissen zuurstof?

Vissen nemen met hun kieuwen zuurstof uit het water op. 

De meeste vissen hebben aan beide kanten kieuwen.

Tegenstroomprincipe

• Stroomrichting van bloed tegengesteld aan richting van het water
• Als het zelfde kant opstroomt is er alleen in het begin uitwisseling
• Als het tegengesteld stroomt, is er de gehele tijd uitwisseling

Gaswisseling plant

Fotosynthese.

Huidmondjes regelen inlaat en uitlaat van gaswisseling. 

Overdag: teveel zuurstof, naar de omgeving.

's Nachts: te weinig zuurstof, dus opgeslagen zuurstof gebruiken

Indeling op basis van celkenmerken