Klas 4: Begrippen poëzie herhalen en oefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

theorie + oefeningen

Klas 4 poëzie

Poëzie

Lees dit gedicht van Edward van de Vendel.

Waaraan zie je dat dit een gedicht is? (op volgende dia antwoord geven). 

Waaraan zie je dat dit (Gup) een gedicht is?

Staat dit in je aantekeningen?

Zin

Alle woorden van hoofdletter tot punt.

Regel

Alle woorden op een regel. Hoeft niet met een hoofdletter te beginnen of te eindigen met een leesteken.

Strofe

De regels in een gedicht die bij elkaar horen.

Tussen de strofen is een regel overgeslagen.

Distichon-strofe van 2 regels

Terzet-strofe van 3 regels

Kwatrijn-strofe van 4 regels

noteer: ... regels
... strofes

noteer: ... distichons
... terzinen
... kwatrijnen

Staat dit in je aantekeningen?

homoniem

Een woord dat meerdere betekenissen heeft. In gedichten wordt er vaak gebruik van gemaakt.

Lees het gedichtje. De vraag komt zo...

Je gezicht

is je eigen weerbericht

als je in de spiegel kijkt

kun je je eigen bui al zien hangen

Welke dubbele betekenis zie je? Leg uit.

Staat dit in je aantekeningen?

alliteratie beginrijm 

Als woorden die bij elkaar staan met dezelfde klank beginnen:

Heerlijk helder Heineken

assonantie klankrijm

Woorden met dezelfde klank in de buurt van elkaar:

slappe - platte

vroege - coole 

eindrijm

het laatste woord van een regel rijmt op het laatste woord van een volgende regel: 

ik heb een ochtendhumeur

mijn moeder zegt dat ik zeur

Lees dit gedicht en
noem drie voorbeelden van:
alliteratie

Noem een voorbeeld van:
assonantie

Noem drie voorbeelden van:
eindrijm

Staat dit in je aantekeningen?

enjambement

De dichter bepaalt waar de regel wordt afgebroken. Het einde van de regel valt soms niet samen met een natuurlijke pauze in de zin of met het einde van de zin.

Gevolg: nadruk, verrassing, op het verkeerde been, dubbele betekenis

ik heb nog nooit een boek gelezen

met als hoofdpersoon een dier

Leg uit dat je door het enjambement op
het verkeerde been wordt gezet.

wat is een enjambement?

1. de klemtoon in een gedicht
2. het ritme in een gedicht
3. een stuk in het gedicht dat je lager uitspreekt dan de rest.
4. de zin loopt door terwijl de versregel eindigt

Welke is de alliteratie?

1. Ik hoor de bloemen bloeien
2. De vriendelijke vrouwen vervreemdden
3. Rustige roep van de fazant
4. ... gleden twee smalle witte eenden

Wat is ook alweer assonantie?

1. alle klinkers in één zin zijn hetzelfde
2. groepen woorden met dezelfde klanken in één regel of meer regels
3. alle klinkers in het hele gedicht zijn hetzelfde
4. groepen woorden met dezelfde medelklinker in één regel of meer regels

Wat is ook alweer alliteratie?

1. behoorlijke irritatie
2. klinkerrijm
3. woorden die met dezelfde medeklinker beginnen
4. eindrijm

Poëzie

1. Verzamelnaam voor boekgenres
2. Verzamelnaam voor gedichten en verzen
3. Verzamelnaam voor liedjes
4. Verzamelnaam voor stripboeken

4. Zitten er enjambementen in?

1. ja
2. nee

Wat is het verschil tussen afbreken en enjambement?

1. afbreken is altijd een enjambement
2. afbreken is een zin in stukken hakken, enjambement is plakken
3. enjambement is hetzelfde als afbreken
4. enjambement is 'gek' afbreken

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie

Welke dichtvorm is dit?

1. Enjambement
2. Eindrijm
3. Alliteratie

Waar zie je assonantie?

1. Heerlijk helder Heineken
2. Deze zin is erg lang
3. De groep vogels poept op de stoep
4. De bladeren vallen op de grond

Staat dit in je aantekeningen?

metrum- ritme

de regelmatige afwisseling van sterker en zwakker beklemtoonde  lettergrepen. 

Traditionele poëzie is bijna altijd metrisch, moderne (vrije) poëzie meestal niet. Wanneer je een versregel hardop leest, wordt snel duidelijk welke lettergrepen beklemtoond zijn.

Staat dit in je aantekeningen?

ironie

Ergens mee spotten, bijvoorbeeld door het tegenovergestelde te zeggen of te overdrijven.

parodie

Iets belachelijk maken door het na te doen.

Een verhaal in romanvorm

1. poëzie
2. proza
3. drama
4. literatuur

ironie

1. iets belachelijk maken
2. iets bespotten

een strofe van 4 regels

1. distichon
2. terzine
3. kwartet
4. kwatrijn

a-b-b-a

1. gekruist rijm
2. omarmend rijm

de wolken schoven boven ons voorbij

1. aliterratie
2. assonantie

een gedicht bestaat uit meerdere zinnen die soms rijmen

1. goed
2. fout

*Heerlijk helder Heineken*
*Vertrouw Vanish - Vergeet Vlekken*
*Today, Tomorrow, Toyota*
*Verrassend Volledig, Verbazend Voordelig (Action)*

1. aliteratie
2. assonantie

a-b-a-b

1. gekruist rijm
2. omarmend rijm

een strofe van 3 regels

1. distichon
2. terzine
3. kwartet
4. kwatrijn

*Bakker Bart*
*Beter Bed*
*Coca Cola*
*Dunkin’ Donuts*

1. aliteratie
2. assonantie

een zin die op een vreemde plek wordt afgebroken, waardoor er 'verwarring' of een andere betekenis ontstaat

1. poëzie
2. distichon
3. enjambement
4. assonantie