BS6 - Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Thema 3

Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 1 - Genotype en fenotype

Thema 9 - Regeling

Basisstof 6 

Het hormoonstelsel

Deze les leer je:

• De bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven.

• In een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

• De werking van hormonen uit de hypofyse, de schildklier, de eilandjes van Langerhans en bijnieren te beschrijven. 

Lesplanning:

- Wat weet je nog?

- Uitleg en samen lezen - BS 6

- Zelfstandig maken opdracht 1 t/m 8

- Nakijken

- Les samenvatting & Begrippen

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

KLIER

Een orgaan dat een stof produceert en afgeeft. Bijv. speekselklieren en traanklieren. 

HORMOONKLIER

Een orgaan dat hormonen produceert en afgeeft. 

HORMONEN

Stoffen die de werking van bepaalde organen regelen. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

HORMOONKLIEREN

- Hebben geen afvoerbuis: hormonen worden afgegeven aan het bloed.

Hormonen regelen de werking van de weefsels en 

organen die er GEVOELIG voor zijn.

Hormonen zijn van invloed op de groei en  ontwikkeling, 

de stofwisseling en de voortplanting.

Vooral langzame en langdurige processen.  

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

HYPOFYSE

Produceert groeihormoon en hormonen die de werking van andere hormoonklieren beïnvloeden.

- Groeihormoon stimuleert de groei van de botten van het skelet.

- In de puberteit zorgt groeihormoon voor een groeispurt.

- Een hormoon uit de hypofyse stimuleert de productie 

van schildklierhormoon door de schildklier.

- Hormonen uit de hypofyse beïnvloeden de eierstokken en de teelballen, 

zodat geslachtshormonen en geslachtscellen worden geproduceerd. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

SCHILDKLIER

Produceert schilklierhormoon.

Schildklierhormoon stimuleert de verbranding in cellen.

Te veel schildklierhormoon zorgt voor een snellere verbranding -  rusteloos, afvallen.

Te weinig schildklierhormoon zorgt voor een trage verbranding - snel koud en snel moe. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

EILANDJES VAN LANGERHANS

Groepjes cellen in de alvleesklier.

Produceren de hormonen insuline en glucagon. 

Insuline en glucagon houden het 

glucosegehalte van het bloed min 

of meer constant (0,1% glucose

in het bloed). 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

TE HOOG GLUCOSEGEHALTE BLOED

- Produceren de eilandjes van Langerhans insuline. 

- Insuline zet glucose in de lever en spieren om in glycogeen.

- Glycogeen wordt opgeslagen in lever en spieren. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

TE LAAG GLUCOSEGEHALTE BLOED

- Produceren de eilandjes van Langerhans glucagon. 

- Glucagon zet in de lever en spieren glycogeen om in glucose. 

- Glucose wordt opgenomen in het bloed. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

DIABETES (suikerziekte)

Er wordt te weinig insuline gevormd en/of het lichaam reageert niet goed genoeg meer op insuline. 

Hierdoor wordt het glucosegehalte van het 

bloed te hoog. 

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

Diabetes type 1

Erfelijk.

Diabetes type 2

Niet erfelijk.

Uitleg BS6 - Het hormoonstelsel

BIJNIEREN

Produceren adrenaline.

- Adrenaline komt vrij bij woede, angst en schrik. 

- Adrenaline heeft een snelle, kortdurende werking.

- Onder invloed van adrenaline wordt glycogeen in lever en spieren omgezet in glucose. 

- Stijging van glucosegehalte bloed.

- Onder invloed van adrenaline versnellen hartslag en ademhaling. 

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 8 in stilte

Klaar met de opdrachten - Nakijken

Wat hebben we geleerd in BS6?

Even een paar vragen.....

Wat hebben we geleerd in BS6?

Hormoonklier is een orgaan dat hormonen produceert en afgeeft.

Hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde weefsel en organen regelen, die er GEVOELIG voor zijn. 

Hormoonklieren hebben geen afvoerbuis: hormonen worden afgegeven aan het bloed.

Hormonen zijn van invloed op de groei en ontwikkeling, de stofwisseling en de voortplanting.

Hypofyse produceert groeihormoon en hormonen die de werking van andere hormoonklieren beïnvloeden.

- Groeihormoon stimuleert de groei van de botten van het skelet.

- In de puberteit zorgt groeihormoon voor een groeispurt.

- Een hormoon uit de hypofyse stimuleert de productie van schildklierhormoon door de schildklier.

- Hormonen uit de hypofyse beïnvloeden de eierstokken en de teelballen, zodat geslachtshormonen en geslachtscellen worden geproduceerd. 

Wat hebben we geleerd in BS6?

Schildklier produceert schilklierhormoon.

Schildklierhormoon stimuleert de verbranding in cellen.

Te veel schildklierhormoon zorgt voor een snellere verbranding - rusteloos, afvallen.

Te weinig schildklierhormoon zorgt voor een trage verbranding - snel koud en snel moe. 

Eilandjes van Langerhans zijn groepjes cellen in de alvleesklier.

Produceren de hormonen insuline en glucagon.

Insuline en glucagon houden het glucosegehalte van het bloed min of meer constant (0,1% glucose in het bloed). 

Te hoog glucosegehalte in het bloed:

- Produceren de eilandjes van Langerhans insuline.

- Insuline zet glucose in de lever en spieren om in glycogeen.

- Glycogeen wordt opgeslagen in lever en spieren.

Wat hebben we geleerd in BS6?

Te laag glucosegehalte in het bloed:

- Produceren de eilandjes van Langerhans glucagon.

- Glucagon zet in de lever en spieren glycogeen om in glucose.

- Glucose wordt opgenomen in het bloed.

Diabetes (suikerziekte) - Er wordt te weinig insuline gevormd en/of het lichaam reageert niet goed genoeg meer op insuline.

Hierdoor wordt het glucosegehalte van het bloed te hoog. 

Bijnieren produceren adrenaline.

- Adrenaline komt vrij bij woede, angst en schrik.

- Adrenaline heeft een snelle, kortdurende werking.

- Onder invloed van adrenaline wordt glycogeen in lever en spieren omgezet in glucose.

- Stijging van glucosegehalte bloed.

- Onder invloed van adrenaline versnellen hartslag en ademhaling. 

Begrippen BS6

Hormoonklier - Orgaan dat hormonen produceert.

Hormoon - Stof die de werking van een bepaald orgaan regelt.

Hypofyse - Hormoonklier aan de onderzijde van de heren die verschillende hormonen produceert. 

Groeihormoon - Hormoon dat de groei van de botten van het skelet regelt. 

Schildklier - Hormoonklier die in de hals voor het strottenhoofd ligt; produceert schildklierhormoon.

Schildklierhormoon - Hormoon dat de stofwisseling en de groei en ontwikkeling beïnvloed. 

Eilandjes van Langerhans - Groepjes cellen in de alvleesklier die hormonen (glucagon en insuline) produceren.

Begrippen BS6

Alvleesklier - Orgaan dat verteringssappen en de hormonen insuline en glucagon produceert. 

Insuline - Hormoon dat ervoor zorgt dat glucose wordt omgezet in de reservestof glycogeen.

Glucagon - Hormoon dat ervoor zorgt dat de reservestof glycogeen wordt omgezet in glucose. 

Glycogeen - Reservestof die wordt opgeslagen in de lever en de spieren.

Diabetes / suikerziekte - Ziekte door problemen bij de productie vanen/of reactie op insuline.

Bijnieren - Hormoonklieren die het hormoon adrenaline produceren.

Adrenaline - Hormoon at de glucosespiegel in het bloed snel verhoogt en de hartslag en ademhaling versnelt. 

Huiswerk voor de volgende les:

Basisstof 6 van Thema 9

Opdracht 1 t/m 8 maken en nakijken.

Leren basisstof 6