Zuur-basereacties herkennen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Zuur-basereacties

leerdoelen:

- Herkennen van zuur-basereacties

- Uitleggen of een reactie een zuur-basereactie is

- Aangeven welk deeltje reageert als zuur of als base

Zuren en Basen

zuur-base-reacties

Bij een reactie tussen een zuur en een base 

neemt een base een H⁺ op (van een zuur)

Je herkent een zuur-base-reactie dus aan 

het verplaatsen van H+ ionen

Voorbeeld:

CH3COOH + OH- --> CH3COO- + HOH (=H2O)

Zijn de volgende reacties zuurbase reacties?
1.

2.

Na​3​​PO​4​​(s)−>3Na​+​​(aq)+PO​4​3−​​(aq)

4Al(s)+3O​2​​(g)−>2Al​2​​O​3​​(s)

1. alleen reactie 1
2. alleen reactie 2
3. ja, allebei
4. nee, geen van beide

uitleg

• Bij een zuur-base-reactie moet een H⁺ ion verplaatsen van het ene deeltje voor de pijl (het zuur) naar het andere deeltje voor de pijl (de base)
  
• In deze reactievergelijkingen komt geen H⁺ voor, dus dit kunnen geen zuur-base-reacties zijn
  

Zijn de volgende reacties zuurbase reacties?
1.

2.

K​2​​O(s)+H​2​​O(l)−>2K​+​​(aq)+2OH​−​​(aq)

HF+CH​3​​COO​−​​−>F​−​​+CH​3​​COOH

1. alleen reactie 1
2. alleen reactie 2
3. ja, allebei
4. nee, geen van beide

uitleg

1. K2O (s) + H2O (l) -> 2 K+ (aq) + 2 OH- (aq)

Het O2- ion (base) neemt H+ op van H2O (zuur). Dit zie je omdat er na de pijl 2x OH- ontstaat

2. HF  + CH3COO- (aq) -> F- + CH3COOH 

CH3COO- (base) neemt H+ op van HF (zuur). Dit zie je omdat er na de pijl CH3COOH en F- ontstaat 

Is de volgende reactie een zuurbase reactie?
Mg (s) + 2 H+ (aq) -> Mg2+ (aq) + H2 (g)

1. ja
2. nee

uitleg

Mg (s) + 2 H⁺ (aq) -> Mg²⁺ (aq) + H₂ (g)

Er komt in deze reactievergelijking wel H+ voor, maar dit ion verplaatst niet van het ene deeltje voor de pijl (zuur) naar het andere deeltje voor de pijl (base). Mg neemt dit H+ ion niet op.

TIP: je herkent zuur-base-reacties snel als je de formules van de zuren en de basen uit je hoofd kent (leren!)

Zuur-base-reacties

Je gaat zo filmpjes bekijken van twee verschillende zuur-base-reacties. 

Je ziet een zuur-base-reactie:

1. tussen twee gassen

2. tussen twee vaste stoffen

Na elk filmpje moet je aangeven welk deeltje reageert als zuur en welk deeltje als base

Hieronder staat de reactievergelijking voor de vorming van salmiak. Wat is het zuur en wat is de base?

NH​3​​(g)+HCl(g)−>NH​4​​Cl(s)

Wat is het zuur en wat is de base bij de reactie tussen bariumhydroxide en ammoniumchloride ?

Ba(OH)​2​​(s)+2NH​4​​Cl(s)−>BaCl​2​​+2NH​3​​+2H​2​​O

Zuur-base-reacties

Hierna volgt nog een voorbeeld van een zuur-base-reactie (soda en azijn)

3. tussen een vaste stof en een oplossing

De reactievergelijking tussen soda en azijnzuur is hieronder weergegeven.
Wat is in deze reactie het zuur en wat is de base?

CO​3​​​2−​​+2CH​3​​COOH−>H​2​​CO​3​​+2CH​3​​COO​−​​

1. zuur: CH3COOH base: CH3COO-
2. zuur: H2CO3 base: CO3 2-
3. zuur: CH3COOH base: CO3 2-
4. zuur: H2CO3 base: CH3COO-

H2CO3 is koolzuur. Dit zuur is niet stabiel en valt uit elkaar. Welke twee stoffen ontstaan? Geef de formules (wat zag je ontstaan tijdens de reactie?)

Koolzuur (H₂CO₃)

Als er bij een reactie H₂CO₃ ontstaat, krijg je ALTIJD CO₂ + H₂O

In de reactievergelijking wordt H₂CO₃ daarom vervangen door H₂O + CO₂

De volledig juiste reactievergelijking van de reactie tussen soda en azijn is dus:

CO​3​​​2−​​+2CH​3​​COOH−>H​2​​O+CO​2​​+2CH​3​​COO​−​​

NOTEER EN LEER

controleer

Beheers je nu de volgende leerdoelen?

• een zuur-base-reactie herkennen
  
• in een reactievergelijking aangeven welk deeltje reageert als zuur of als base
  
• Maak de opgaven op het stencil!