ka 38 Totalitaire dictaturen: Communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H9.3 De totalitaire systemen

Wat is een ideologie?

1. een politieke partij
2. een verzameling politieke ideeën
3. een gevoel voor politiek
4. een vorm van nationalisme

Waar wijst het 'totaal' in het woord 'totalitarisme' op?

1. Op de totale hoeveelheid aan ideeën
2. Op het totaal beheersen van de bevolking
3. Op het veroveren van de totale wereld
4. Op het totaal aantal dictaturen

Drie landen hadden een totalitair systeem in de tijd van wereldoorlogen. Welke hoort er NIET bij?

1. Duitsland
2. Rusland
3. Frankrijk
4. Italië

Leerdoelen: Je weet

Hoe het communisme opkwam in de SU

Wat kenmerken zijn van totalitaire ideologiën

Totalitarisme

• samenleving totaal beheersen
• denken en handelen volgens ideologie
• indoctrinatie/ hersenspoelen

dictatuur

dictator legt wil aan volk op

met geweld

totalitaire dictatuur

dictator legt wil aan volk op

met geweld

ideologie opleggen

denken en doen mensen bepalen

Wat hebben dictators vooral nodig in een totalitaire staat?

1. Propaganda via massamedia
2. nationalisme
3. economische welvaart
4. knokploegen

'Recept' totalitaire staat

• propaganda > verheerlijking leider en ideologie
• censuur (verbieden kritiek in de media)
• massaorganisaties (jeugd beïnvloeden)
• tegenstanders opsluiten (in kampen)
• knokploegen (bevolking terroriseren)
• gemeenschappelijke vijand en doel 

Fascisme en communisme

Karl Marx - korte biografie

• Duitser (1818-1883)
• Filosoof, socioloog, econoom
• Grondlegger arbeidersbeweging (= opkomen voor belangen van arbeiders/armen)
• Zag veel armoede en onjuiste verhoudingen in de samenleving (rijkdom en macht)

Wat is het probleem?

• Loop van de geschiedenis wordt bepaald door economische omstandigheden. 

• In iedere samenleving ontstaan klassen die een tegengesteld belang hebben, daardoor is er klassenstrijd. 

• In de tijd van Marx betreft dat de strijd tussen de steeds rijker wordende groep kapitalisten en de steeds armer worden massa van proletariërs.

Karl Marx

Hoe kan ik de samenleving verbeteren voor arbeiders?

Conclusies beschreven in:

• Het Communistisch Manifest (een folder)   

    -samen met Friedrich Engels 

• Das Kapital (boek)

Wat is communisme/Marxisme

• Arbeiders aan de macht

• Alle rijkdommen (ook de fabrieken en de machines) naar de arbeiders

• Omdat 'rijken' en fabrikanten dit niet zomaar zullen laten gebeuren zal er een revolutie van arbeiders komen, mét geweld. Wereldrevolutie.

Wat is het doel van communisme? 

• Einde aan de klassenmaatschappij (indeling van de maatschappij naar economische positie)

• Mensen hebben evenveel bezit.
  

• Tegen kapitalisme (ergens geld in stoppen met als doel meer geld te verdienen: winst maken). 

Vanaf 1890, ontwikkelen zich twee vormen van socialisme:

• Communisme (geweld)
• Sociaal-democratie of socialisme (geweldloos)

Communisten

• Een dictatuur: Samenleving geschikt maken voor het socialisme. 
• Totaal geen vrijheid meer. Zij weten wat goed is voor iedereen.

Het fascisme is....

1. een linkse ideologie
2. een rechtse ideologie

Het fascisme komt oorspronkelijk uit...

1. Italië
2. Duitsland
3. Frankrijk
4. Rusland

Het communisme is...

1. een linkse ideologie
2. een rechtse ideologie

Wat voorspelde Karl Marx in de 19e eeuw?

1. Door de ongelijkheid zouden arbeiders in opstand komen
2. Arbeiders zouden algemeen kiesrecht krijgen
3. In Rusland zou er een communistische dictatuur komen
4. Na een oorlog zou er democratie in Europa komen

Communisme

- Karl Marx bedenker

- Wereldrevolutie: opstand arbeiders tegen rijken

- Gelijkheid voor iedereen

- hamer (arbeiders) en sikkel (boeren)

Fascisme

- 1 sterke leider

- sterk nationalistisch

- hiërarchisch > ene mens beter dan andere

- geweld en militarisme

- staat boven individu

Ontstaan Fascisme

Italië 

Na WO ontstaan uit onvrede

Mussolini grote leider

02:37

Hoe zie je dat de Italianen Mussolini nog steeds niet kunnen vergeten?

05:05

Hoe gebruikte Mussolini propaganda?

06:03

Verband Hitler en Mussolini
Wat is NIET waar?

1. Hitler keek neer op Mussolini en wilde het fascisme verbeteren
2. Hitler keek op tegen Mussolini en kopieerde zijn groet en gebaren
3. Mussolini zag Hitler als een scholiertje en nam hem niet serieus
4. Mussolini moest later hulp van Hitler accepteren tijdens de oorlog

07:13

Noem een reden voor de neergang van de populariteit van Mussolini.

Communisme en fascisme

in de praktijk

onderwijs

uitsluiten groepen

leidersverering

Waarom indoctrinatie via het onderwijs?

1. Kinderen zijn makkelijk beïnvloedbaar
2. Leraren waren beïnvloedbaar
3. Het onderwijs was goedkoop te bereiken
4. Onderwijs draagt kennis over

Welke groep werd NIET uitgesloten in fascistisch Duitsland?

1. joden
2. zigeuners
3. communisten
4. ariërs

Nationaalsocialisme

- uitsluiten bepaalde groepen:

joden, zigeuners, homoseksuelen, politieke vijanden

- verschil met (klassiek) fascisme

Sovjet-Unie

- 1917 communistische Revolutie door Lenin

- 1922 stichting Sovjet-Unie

- fabrieken en land bezit van de staat (nationalisatie)

- start industriële revolutie

Hoe heette de groep die werd uitgesloten in communistisch Rusland?

1. joden
2. socialisten
3. klassenvijanden
4. boeren

Wie waren deze klassenvijanden?
1 antwoord hoort er NIET bij?

1. adel
2. rijke boeren
3. arbeiders
4. priesters

Welke leider werd er vereerd in de Sovjet-Unie tussen 1924-1956?

1. Jozef Stalin
2. Adolf Hitler
3. Benito Mussolini
4. Vladimir Lenin

Waarom is leidersverering in communistisch Rusland eigenlijk vreemd?

1. Stalin was een massamoordenaar
2. Iedereen is volgens het communisme gelijk
3. Er was een totalitaire dictatuur
4. Stalin hield niet van leidersverering

02:52

Wie was Pavlik Morozov?

06:46

Waarom maakte het regime van Pavlik een held na zijn dood?

08:54

Zou je Stalins terreur eigenlijk nog erger dan die van Hitler kunnen noemen? leg je antwoord uit

Wat heb je geleerd
over totalitarisme?

Huiswerk

Lees: Historische contexten - Duitsland H2.1 Interbellum (en Tweede Wereldoorlog) (blz.40-41)

Maak: Opdr. 2, 3, 4, 7, 12, 20 (blz. 54-57)