Hoofdstuk 6. Schakelingen

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6. Schakelingen

Paragraaf 1

Herhaling: Spanning

"kracht" waarmee de stroom door een draad wordt geduwd

Grootheid	Afkorting	Eenheid	Afkorting
Spanning	U	Volt	V

Herhaling: Stroomsterkte 

Hoeveelheid stroom per seconde

Grootheid	Afkorting	Eenheid	Afkorting
Stroomsterkte	I	Ampère	A

Weerstand

De hoeveelheid stroom die wordt tegengehouden

Grootheid	Afkorting	Eenheid	Afkorting
Weerstand	R	Ohm	Ω

Weerstand Berekenen

Hoofdstuk 6. Schakelingen

Paragraaf 2

Buitenlamp

Input: Sensor

proces: Verwerker

Output: Actuator

Buitenlamp

Sensor: produceert een elektrisch signaal dat informatie geeft over zijn omgeving aan de verwerker

Verwerker: verwerkt het signaal van de sensor en geeft informatie aan de actuator

Actuator: onderneemt actie/doet iets

LDR

Dit is een lichtafhankelijke weerstand (light dependant resistor) met

het symbool:                       

Toepassing: sensor in buitenlamp.

Werking:

• weinig/geen licht -> hoge weerstand (R) -> weinig stroom (I)
• (veel) licht -> kleine weerstand (R) -> veel stroom (I)

NTC

NTC = Negatieve Temperatuurscoëfficiënt

Dit is een temperatuursafhankelijke weerstand

het symbool: 

Werking:

Hoe hoger de temperatuur -> hoe lager de weerstand (R)  -> grotere stroomsterkte (I)

Hoe lager de temperatuur -> hoe hoger de weerstand (R) -> lagere stroomsterkte (I)

Hoe hoger de temperatuur, 

hoe lager de weerstand.

Stroom begrenzen

Als er stroom loopt door de NTC, wordt de NTC warmer. Daardoor wordt de meting minder nauwkeurig.

Oplossing: een gewoon weerstandje in serie met de NTC.

De temperatuur stijgt bij een NTC
wat gebeurd er met de weerstand

1. hoger
2. gelijk
3. niks
4. lager

Als er licht op een LDR valt
wordt de weerstand

1. lager
2. hoger
3. gelijk
4. gebeurd er niks

In een fotocamera zit een NTC of een LDR

1. allebei
2. geen van beide
3. LDR
4. NTC

Wat betekend LDR

1. light dependant resistor
2. Lost dependant resistor
3. light dark resistor
4. lost dark read

Een lamp springt aan als er iemand
aankomt wat heeft deze lamp nodig ?

1. LDR
2. LTS
3. NTC
4. MTS

Een buitenlamp die vanzelf aangaat
moet drie dingen hebben welke?

1. weerstand draad lamp
2. sensor lamp NTC
3. NTC LDR draad
4. sensor verwerker actuator

Hoofdstuk 6. Schakelingen

Paragraaf 3

Het relais

Het relais is een schakelaar die wordt bediend door een elektromagneet. 

Een elektromagneet bestaat uit een spoel en een ijzeren kern.

Elektromagneet

• IJzeren kern is omwikkeld met koper (spoel).  
• Je kan hierdoor een stroomsterkte laten lopen.
  
  
• Hierdoor wordt het magnetisch; vandaar dat het ook een Noord en Zuidpool heeft.

Elektromagneet & stroomsterkte

Grote stroomsterkte = groot magnetisch veld

Kleine stroomsterkte  = klein magnetisch veld

Geen stroomsterkte= geen magnetisch veld

Relais

Relais

Wordt aangezet door een elektromagneet en heeft een:

• Maakcontact
• Breekcontact

Maakcontact

Is de relais aangesloten op het maakcontact is de stroomkring compleet; er kan stroom lopen

Lamp gaat aan

Breekcontact

Is de relais verbonden met het breekcontact is er geen complete stroomkringt; er kan geen stroom lopen. De verbinding is verbroken.

de lamp gaat uit

Relais

Een kleine stroomkring zet 

een grote stroomkring aan

Hoofdstuk 6. Schakelingen

Paragraaf 4

Symbool

Werking transistor

Drie aansluitpunten

 1) collector (C)

 2) basis (B)

 3) emitter (E)

Kleine stroom B naar E,

grote stroom C naar E

Een transistor heeft 2 stroomrichtingen:

• Een kleine stroom van B naar E
• Een grote stroom van C naar E

Voordelen transistor

• Kleiner dan een relais
• goedkoper dan een relais
• verbruikt minder elektrische energie

Nadelen transistor

• Je kan er geen grote stroomkringen mee aanzetten (relais wel!)
  
  
• Transistor heeft maar 1 stroomkring (minder veilig!), terwijl een relais er twee heeft; elk met een eigen spanningsbron (veiliger)