Een nieuwe grondwet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 3

Een nieuwe grondwet

Revolutiejaar 1848

Revolutiejaar 

1848

De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en 

ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

nieuwe grondwet

• O.l.v. Johan Rudolph Thorbecke (liberaal)
• Belangrijkste elementen:                      - koning is onschendbaar                      -  ministriële verantwoordelijkheid      - Parlementaire democratie                  - Constitutionele monarchie                  - Verandering van parlementair stelsel

• onschendbaar (= koning kan niet vervolgd worden)
  
• ministriële verantwoordelijkheid (= ministers zijn verantwoordelijk voor alles wat de koning doet of zegt.)
• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)
  
• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)
  
• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?" -> Censuskiesrecht, "Wie welke macht?")

Wie is deze man?

Wie was de koning tijdens revolutiejaar 1848

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Willem IV

Verdeelde macht

Trias Politica

• Belangrijk onderdeel van een parlementaire democratie

• Verdeling van de macht in het land in drie machten

• Bedacht in Frankrijk in 18e eeuw, toen de koning alle macht(en) had.

• Iemand kan maar bij één van de drie machten horen.

Trias Politica

(Driemachtenleer)

parlement = 1e + 2e kamer

ministers kunnen ook wetsvoorstellen doen

regering = ministers en koning

Het parlement is

1. alleen de koning
2. koning en ministers
3. eerste kamer
4. eerste en tweede kamer

Het politieke stelsel van Nederland

volk

vóór 1848

Nu

De provinciale staten kiezen de tweede kamer

1. waar
2. niet waar

Klassieke grondrechten

Klassieke grondrechten

Beschermen ons tegen de overheid 

Geven ons rechten tegen een te machtige overheid

Staan sinds 1848 in de Grondwet

Klassiek betekent: 'iets uit vroeger, maar niet verouderd'

bijvoorbeeld:

• Vrijheid van godsdienst
• Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van drukpers
• vrijheid van vereniging en vergadering

Sociale grondrechten

Plichten van de overheid: 

zorgen voor een goed bestaan

Zijn pas later in de Grondwet gekomen

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

Hoe wordt een wet gemaakt?

Wie kan er allemaal een wetsvoorstel doen?

1. koning, minister of tweede kamerlid
2. minister, tweede kamerlid en eerste kamerlid
3. eerste en tweede kamerlid
4. minister en tweede kamerlid

Taken van het parlement

Hoofdtaken Eerste en Tweede Kamer

• Maken van wetten (wetgevende taak)

• Controleren van de regering (controlerende taak)

Wetgevende instrumenten (rechten) die alleen de Tweede kamer heeft

• Recht van amendement (wetsvoorstellen aanpassen)

• Recht van initiatief (Kamerleden kunnen zelf met een wetsvoorstel komen i.p.v. de minister)

Controlerende instrumenten (rechten) van de Eerste- en Tweede Kamer (1)

• Recht van budget (goed- of afkeuren van de staatsbegroting

• Recht van enquête (tot op de bodem uitzoeken van een bepaalde zaak)

• Vragenrecht: recht om het kabinet vragen te stellen ('vragenuurtje')

Controlerende instrumenten (rechten) van de Eerste- en Tweede Kamer (2)

• Recht van interpellatie (minister verplichten tot een debat)
  

• Motierecht: recht om een motie een wens van de Kamer) in te dienen 
  

Video

Clipphanger:

Hoe werkt de Eerste Kamer?

Video

Clipphanger:

Hoe werkt de Tweede Kamer?