Frysk foar Frysktaligen - les 4

• Fries
• Beroepsopleiding

Frysk foar Frysktaligen - les 4

Het volgen van een cursus is natuurlijk een goede manier om een taal te leren. Toch is niet de docent of het cursusmateriaal doorslaggevend voor het succes van een cursus.

Eigen inzet en een actieve houding bepalen uiteindelijk of iemand de taal leert of niet.

Luister naar mensen die Fries spreken. Volg het nieuws op Omrop Fryslân. Werk actief aan je logboek. Door zo bezig te zijn met taal, zullen de resultaten 'bjusterbaarlik' zijn.

By de dokter

"Ik bin wat heal"

Wurklist

• Weromsjen ôfrûne wike
• Opdrachten www.Edufrysk.nl

       - Harkje, lêze en útspraak oefenje (koarte en lange lûden / kapkes)
       - Grammatika (soldaten-regel)
       - Ta beslút
       - Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Harkje, lêze en útspraak

Taalskets

Kapkes [1:56]

https://youtu.be/ej9GRVFlNU0

Kapkes feroarje de útspraak

In kapke op in letter makket de klank wat langer en nasaal.

 en Ô klinke dan as “òòh”.

Dat hearst yn hân, stâl en kâld. En ek yn drôf en bôle.

Ê klinkt as “èèh”, lykas yn stêd, dêr en rêst. Der binne trije wurden dy’t wol sa klinke, mar gjin kapke op de e hawwe. Dat binne bern, ferzen en gers.

 en Ô klinke dus itselde. Mar hoe witst no wat skreaun wurde moat?

Foar in –n, -lt of –ld skriuwst â: Ik ha sân kâlde, sâlte dropkes. Yn oare gefallen ô.

By tiidwurden op –gje, sa as kôgje, en yn de doetiid fan sterke tiidwurden: ik rôp, ik skôp.

Foar de –l kinne beide foarkomme. Sjoch nei it Nederlânsk. Stal wurdt stâl, mar rollen wurdt rôlje!

By it langer meitsjen fan wurden falt it kapke faak fuort: hân – hannen bêd – bedsje bôle – boltsje

By de dokter

Lês de konversaasje 'By de dokter'.

Beantwurdzje dêrnei de fragen.

In ekstra oefening kin wêze om de stomme letters te ûnderstreekjen.

By de dokter

Lês de konversaasje 'By de dokter'.

Beantwurdzje dêrnei de fragen.

By de dokter wurdskat

Antwurden:

1. Ze is steeds zo moe, heeft veel hoofdpijn en vaak spierpijn, is 's ochtends wat duizelig.
2. Hij meet de bloeddruk, bekijkt de keel en controleert de oren.
3. De diagnose is: oorontsteking.
4. Hij schrijft antibiotica voor en paracetamol tegen de pijn.
5. Ze moet even rustig aan doen.
6. Als de klachten niet verdwijnen, moet ze een nieuwe afspraak maken.

Bysluter wurdskat

Lês de konversaasje 'Bysluter paracetamol'. (dokumint yn Teams)

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

pyn yn 'e mûle = pinemûle

pyn yn 'e holle = pineholle

Ekstra:

Fynst yn Teams in wurdlist 'by de dokter'.

Ik lês de konversaasje foar. Net te fluch lêze. De kursisten harkje goed en lêze mei.

jou nei it foarlêzen tiid om de wurdsjes yn te foljen. It giet niet om stavering, it mei fonetysk skreaun wurde.

Lês it noch in kear foar. Kursisten kinne wer meilêze en antwurden kontrolearje.

Grammatika

Fryske útlisfilmkes

11. De soldaten-regel [2:05]

https://youtu.be/8dvKPzIcWEA

Skriuwen

Opdracht wurdskat

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

Opdracht wurdskat

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

Antwurden: 

1. Ik fyn der neat oan.
2. Hast it al oan Janke ferteld?
3. Dat is dochs dochs te leauwen!
4. Der wie ris in prinsesse.
5. Ik doch it jild yn myn beurs.
6. Hoe let komsto út skoalle.
7. Hat er al in freondintsje?
8. It ken net!
9. Dochsto mei oan it spultsje?
10. Ik haw neat kocht yn 'e stêd.

Opdracht wurdskat

Folje de ûntbrekkende wurden yn.

Opdracht wurdskat

Antwurden: 

1. Hasto foar my in glês molke?            (NED een = FRYSK in)
2. Hy rint in eintsje mei.
3. Klaas is âlder as Jelle.                           (NED vergelijking ... dan ... = FRYSK ... as ...)
4. It is in ferhaal oer in lyts famke.
5. Ik doch de ring yn it doaske.              (uitspraak dwaske)
6. Wat sei ik no tsjin dy?
7. Sa'n lytse dogeniet, altyd kattekwea úthelje.
8. Dochs yt ik leaver ierappels mei griente.
9. Ik streake har oer it hier.
10. Der rinne wol hûndert skiep yn it lân.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

• Koarte en lange lûden / Soldaten-regel
• Taalles C: koarte en lange lûden
• Kapkes

 www.mbu.edufrysk.nl

Neigesetsje

Piter Jelles dwaan? Of leaver in oare ferneamde Fries?

http://www.11en30.nu/