Skriuw mar Frysk - basis - les 2 (rútsjepapier)

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk

basis - les 2

Foar it skriuwen fan teksten moatst net allinne goed staverje kinne, mar hast ek

kennis nedich fan tiidwurden, grammatika en taaleigen.

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike: skriuwopdracht ynleverje.
• Praktyske saken: wurket EduFrysk?
• Stavering f / v en de s / z.
  
• Helptiidwurden.
• Taaleigen: wurdskat & ynterferinsjes útnûgingen. 
• Skriuwe: diktee, in kaartsje, Skriuw mar Frysk 1.2.
• Húswurk (kursus.edufrysk.nl)
• Neigesetsje.

9usYXa

Weromkomme op it húswurk:

- stavering ú en u.

- regelmjittige tiidwurden op -e.

Betsjutting namme: wa wit wat syn of har namme betsjut? Binne der minsken ferneamd?

Diktee

Ik lês it diktee foar.

De dikteesin wurdt net yn de les neisjoen.

Neisjen is ûnderdiel fan it húswurk, 

de flaters kinne der dan maklik úthelle wurde.

Dikteesin les 2:

As wy mei fakânsje binne yn Switserlân, wol ik graach swimme en drave.

Stavering f/v s/z

Lês de wurden fan it wurdfjild troch.

Opdracht 1

Twataldiktee.

(boeken ticht)

Ien lêst de opdrachten fan kaart A foar, de oar follet de kaart yn. Brûk de antwurdkaart om nei te sjen. 

Dêrnei wikselje en B dwaan.

Hantlieding lesjouwer side 86-89.

Kopiearje it twataldiktee foar de kursisten, knip de opdrachtkaarten en de ynfolkaarten los. By in ûneven oantal kursisten kinne twa kursisten meiskriuwe as ien de wurden foarlêst.

YouTube

Taalskets

Stavering f/v s/z

Wurdt in wurd langer dan feroaret f/s faak yn v/z : draaf-drave, raas-raze.

(oersjoch regels side 8)

f / s	altyd oan begjin en ein fan in wurd	fee, fol, frou, fjoer, fiif, see, sinne, sis
f / s	kinne op oare plakken yn in wurd (stemloos)	kofje, faasje, stasjon, argewaasje,
v / z	kinne op oare plakken yn in wurd (stemhebbend)	suver, nuver, drave, andyvje, garaazje, enerzjy, horloazje, resjerzje
f / s	frjemde wurden, ek gearstallingen >>> tink om de útsûnderingen mei in v /z	telefyzje, ynfalide vice-foarsitter, vice versa, voicemail, zappe

Het Nederlands kent de volgende stemloze medeklinkers: p, t, k, f, s, ch en h, en de volgende stemhebbende medeklinkers: b, d, v, z, g, m, n, ng, l, r, j en w.

Bij de vorming van stemhebbende medeklinkers trillen de stembanden mee; bij de vorming van stemloze medeklinkers niet.

YouTube

Fryske útlis filmkes.

Opdracht 2: folje yn: f, ff of v.

Opdracht 3: folje yn: s, z of zz.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Helte fan de groep begjint mei opdracht 2.

Oare helte begjint mei opdracht 3.

Opdracht 2 en 3 neisjen.

Folje yn: f, ff of v & s, z of zz.

Oan it begjin en ein: altyd f en s.

Op oare plakken: útspraak.

Frjemde wurden: ferfryskje.

Diktee

Ik lês it diktee foar.

[boek ticht + les diele út]

It diktee wurdt yn de les neisjoen.

Wurkje yn groepkes fan 2-3.

Hawwe jim alles gelyk skreaun? It giet fansels benammen om de:

 f, ff, v & s, z en zz.

Diktees les 2:

In diktee foar f/v en in diktee foar s/z.

It diktee fan it kursusboek kin yn Edufrysk makke wurde.

As it te lang is: de helte foarlêze.

Diktee neisjen: f, ff of v en s, z of zz.

Skoft

Schrijfplankje van Tolsum

In het jaar 1914 werd een Romeins schrijfplankje gevonden met daarop een Latijnse tekst. De handgeschreven letters waren moeilijk leesbaar, maar toch kon een tekst worden ontcijferd. De tekst bleek een Romeins koopcontract te zijn over de verkoop van een koe voor een bedrag van 115 muntstukken, in hoogstwaarschijnlijk de eerste eeuw na Chr.

Opdracht 4 = húswurk

Skriuw alle helptiidwurden hielendal út.

Antwurdboek side 15-16.

Boekje tiidwurden side 45-71.

Tink om: stomme letters yn b.g. wurde en do moatst.

It mulwurd fan wêze = ik haw west.

Opdracht 5 = húswurk

Folje de goede tiidwurdsfoarm yn.

Yn de les makke?

Lês om bar in sin foar.

Taaleigen: fariaasje yn wurdskat. Oersjoch regels side 54-55.

Taaleigen kaartsjes en advertinsjes.

Famke, fanke - oerdwealsk, oeral.

Ynterferinsje

NED ynstee fan geef Frysk.

Yn sprektaal wurdt mear akseptearre as yn skriuwtaal. 

Hâld rekken mei de doelgroep.

Oersjoch regels side 63.

Opdracht 6

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

Skriuwopdracht

Jim buorlju hawwe in lytsenien krigen.

Skriuw in kaartsje om te lokwinskjen en in ôfspraak te meitsjen foar in besite.

It is dúdlik oan wa't de kaart stjoerd wurdt en fan wa't de kaart komt. Op de kaart stiet in lokwinsk en in fraach foar it meitsjen fan in ôfspraak en de kaart is kwa stavering korrekt.

Ta beslút stiet der yn elke les in skriuwopdracht. Dy skriuwopdrachten wurde opboud fan A1 nei B2. It doel is om

oan de ein fan module 2 nivo B2 te heljen.

Húswurk

EduFrysk en/of Antwurdboek:

• Opdracht 7: Sjoch de dikteesin nei.

        Ferbetterje flaters. Earst sels neitinke!

• Lêstekst: helptiidwurden en synonimen.
• Diktee en skriuwopdracht yn EduFrysk.
• Opdracht 8: tiidwurden.
• Opdracht 9: sinnen oersette.

Lêze: 

- Nijsgjirrich om te witten.
- Boeketip

https://www.cbgfamilienamen.nl/

De lêsteksten kinne yn EduFrysk foarlêzen wurde.

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal ien wurd út taaleigen fan dizze les.

Famke, fanke, berneftich, selskip, noed, nuodlik, smoarch, súterich, fertutearzje, bang wêze fan, healwiis, oerstjoer.

Neigesetsje

Utspraak o / o

It Frysk hat 43 lûden, it Nederlânsk 16.

It Frysk hat twa ûngelikense o's, dy't in trochsneed Nederlanner net útinoar hâlde kin.

Krúswurdpuzel

Skriuw twa wurden út it wurdfjild yn de foarm fan in krúswurd op it boerd. 

Lit de kursisten it krúswurd oanfolje mei wurden út it wurdfjild.

Stomme letters

Besykje ris wurden te betinken mei dizze stomme letters.

D	Hu r de wyn	de D hearst net
F	Foarô f	de lêste F hearst net
H	H joeddeistich	de H hearst net
J	J iertelling	de J hearst net
L	A l derjûn	de L hearst net
R	Boa r tsje	de R hearst net
T	Kas t kes	de T hearst net