Frysk foar Frysktaligen - les 2

• Fries
• Beroepsopleiding

Frysk foar Frysktaligen - les 2

"Hoe is't mei dy?" "It koe wol minder".

Hokker plaatsje past hjoed by dy?

Wurklist

• Weromsjen ôfrûne wike

       - boadskipbriefke 

• Opdrachten boek & www.Edufrysk.nl

       - Harkje, lêze en útspraak oefenje (oe/û en brekking)
       - Grammatika (regelmjittige tiidwurden op -e en -je)
       - Skriuwen
       - Om thús te dwaan

• Neigesetsje

Harkje, lêze en útspraak

1	ien	11	alve	21	ienentweintich
2	twa	12	tolve	22	twaentweintich
3	trije	13	trettjin	30	tritich
4	fjouwer	14	fjirtjin	40	fjirtich
5	fiif	15	fyftjin	50	fyftich
6	seis	16	sechtjin	60	sechtich
7	sân	17	santjin	70	santich
8	acht	18	achttjin	80	tachtich
9	njoggen	19	njoggentjin	90	njoggentich
10	tsien	20	tweintich	100	hûndert

Sifers harkje nei de útspraak

Opdracht: Wurdskat

Lês it gedicht foar.

Grammatika

Werkwoorden (= tiidwurden)

Het Fries kent zeven werkwoorden die eindigen op -n.

De werkwoorden op -n zijn altijd onregelmatig.

Alle andere werkwoorden eindigen op -e of -je. 

Deze kunnen regelmatig of onregelmatig zijn. 

De regelmatige werkwoorden worden verbogen volgens een vast schema.

jaan, dwaan, slaan, gean, stean, sjen en tsjen "Ik bin hikke en tein yn Ingelum"

ik	fiel	fiel de	wen je	wenn e
do	fiel st	fiel dest	wenn est	wenn est
hy, sy, it	fiel t	fiel de	wenn et	wenn e
jo (u)	fiel e	fiel den	wen je	wenn en
wy	fiel e	fiel den	wen je	wenn en
jimme	fiel e	fiel den	wen je	wenn en
sy	fiel e	fiel den	wen je	wenn en
ik		haw fiel d		haw wenn e

Let op: 't KOFSCHIP bepaalt of het -t of -d wordt in verleden tijd en volt. deelw.

De regelmatige werkwoorden op -e of op -je

't kofschip = as de stam einiget op ien fan de bylûden fan it kofschip dan krijt it in t.

Yn it Frysk skriuwe wy de doetiid sa koart mooglik: ik praat - ik prate.

Sjoch foar in oar foarbyld fan it bûgen fan regelmjittige tiidwurden nei it Fryske útlis filmke van Ans Wallinga.

- het kofschip = SKiePeFTiCH.

- do fan -je tiidwurden yn notiid en doetiid beide -est, út kontekst moat blike wat bedoeld wurdt.

Opdracht: Regelmjittige tiidwurden

Folje it skema yn.

ik	fertel	fertel de	wurk je	wurk e
do	fertel st	fertel dest	werk est	wurk est
hy, sy, it	fertel t	fertel de	wurk et	wurk e
jo (u)	fertell e	fertel den	wurk je	wurk en
wy	fertell e	fertel den	wurk je	wurk en
jimme	feretell e	fertel den	wurk je	wurk en
sy	fertell e	fertel den	wurk je	wurk en
ik		haw fertel d		haw wurk e

Let op: 't KOFSCHIP bepaalt of het -t of -d wordt in verleden tijd en volt. deelw.

Opdracht:  Regelmjittige tiidwurden

't kofschip = as de stam einiget op ien fan de bylûden fan it kofschip dan krijt it in t.

Yn it Frysk skriuwe wy de doetiid sa koart mooglik: ik praat - ik prate.

Sjoch foar in oar foarbyld fan it bûgen fan regelmjittige tiidwurden nei it Fryske útlis filmke op YouTube.

- het kofschip = SKiePeFTiCH.

- do fan -je tiidwurden yn notiid en doetiid beide -est, út kontekst moat blike wat bedoeld wurdt.

Skriuwe

Opdracht: foarlêze.

Opdracht:

wat brûkst wêr?

Opdracht: wurdskat

Zet de woorden achter het woord dat erbij hoort. Het kan hierbij gaan om synoniemen of tegenstellingen. Het helpt om de woorden eerst te vertalen naar het Nederlands.

It helpt miskien om de sintsjes oer te setten nei yn it Nederlânsk.

Opdracht:         synonym    -    tsjinstelling

raze	skreauwe, balte	flústerje
hjir		dêr
daliks	aansen
ûnder		boppe
bytsje	in kromke	in protte, in soad
âld		jong
harkje	lústerje
allegear		net ien
famke		jonkje
hieltyd		soms
jin ferfele		jin fermeitsje

It helpt miskien om de sintsjes oer te setten nei yn it Nederlânsk.

Om thús te dwaan

Om thús te dwaan

mbu.EduFrysk

• Taalfeardigens u / ú / ue.
• Taalfeardigens twalûden, trijelûden en brekking.
  

Meitsje in kollaazje 

mei Fryske Fynsten.

www.mbu.edufrysk.nl

It is effektiver om trije kear 20 minuten húswurk te meitsjen as ien kear 60 minuten. Ferwiis nei EduFrysk foar it foarlêzen fan de teksten en it oefenjen fan de útspraak.

Neigesetsje

Emiel Stoffers fan de Hûnekop.

YouTube Ferdivedaasje TV

Gurbe en Piebe wolle skake, mar krije lest fan de sinne. Mar dat wurdt fansels wer handich oplost troch de fleurigste beunhazzen fan Fryslân!!