Stroomversnellingen in de geschiedenis

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Stroomversnellingen in de geschiedenis

Continuïteit

• Standensamenleving
  
• Landbouwsamenleving

Daarom: 'ancien régime'

• middeleeuwen
• nieuwe tijd/vroegmoderne tijd

Discontinuïteit

• Toch voldoende verschillen om de ME en de VMT te onderscheiden
  
• 6 stroomversnellingen

Stroomversnelling 1

Hoe maakte men boeken voor de uitvinding van de boekdrukkunst?

1. Alles werd met de hand geschreven op perkament.
2. Men had geen boeken.
3. Men deed aan zeefdrukken.
4. De boeken bestonden uit tekeningen want die kon je wel al drukken.

Johannes Gutenberg

Ca. 1440

Wat klopt NIET?

1. Men legde de letters in spiegelbeeld.
2. Het systeem van de drukpers was afgekeken van een druivenpers.
3. De tekst leken nog steeds handgeschreven.
4. De Bijbel in het Duits was het eerste grote project van Gutenberg.

Wat was het rechtstreeks gevolg van de uitvinding van de boekdrukkunst?

1. De monniken raakten werkloos en stopten met hun job.
2. Informatie raakte razendsnel en ruim verspreid.
3. Er ontstond een tekort aan bomen.
4. Er ontstond een ander idee over God.

Stroomversnelling 2

Reformatie en protestantisme

00:23

Hebben jullie het wel gezien?

1. Erasmus
2. Martin Luther King
3. Jezus Christus
4. Maarten Luther

Waaraan ergerde Luther zich in de katholieke kerk?

1. Uitlaten
2. Vriendjespolitiek
3. Priesters waren niet celibatair
4. Aflaten

Hoe heet de godsdienst die Luther oprichtte?

1. Calvinisme
2. Anabaptisme
3. Reformatie
4. Protestantisme

Wat is de symbolische begindatum van het protestantisme?

1. 1483
2. 1492
3. 1440
4. 1517

Stroomversnelling 3

Ontstaan van een nieuw wetenschappelijk denken

• ME: scholastiek = kennis komt uit Bijbelstudie en 'logisch' redeneren
  
• 
  
• VMT: ????????? = kennis komt uit proefondervindelijk (empirisch) onderzoek

Wat is de benaming voor dit nieuwe wetenschappelijk denken?

1. Theocentrisme
2. Humanisme
3. Scholastiek
4. Wetenschapisme

Mercator - aardrijkskunde

Copernicus - sterrenkunde

Wat deed Vesalius om de anatomie van de mens te beschrijven?

1. Hij ontleedde apen en zei dat mens en aap vergelijkbaar waren.
2. Hij ontleedde opgehangen misdadigers.
3. Hij ontleedde mensen terwijl ze levend waren om de werking van de zenuwen te bestuderen.
4. Hij groef lijken op uit een begraafplaats.

Stroomversnelling 4

De Europese expansie over de oceaan

Historisch enorm belangrijk

• Een nieuw wereldbeeld ontstaat
  

westelijk halfrond

oostelijk halfrond

Historisch enorm belangrijk

• Een nieuw wereldbeeld ontstaat
  
• Economische, culturele en politieke 'expansie' (uitbreiding, verspreiding) van Europa

Welke ontdekkingsreiziger bestaat niet?

1. Amerigo Vespucci
2. Zheng He
3. Marcus Botius
4. Bartholomeus Dias

Stroomversnelling 5

Bloei van het vorstelijk absolutisme

Welk politiek systeem kenmerkte de middeleeuwen?

1. Monarchieën: er waren heel machtige koningen
2. Republieken: er was een president
3. De paus had de macht
4. Feodaliteit: de koning moest zijn macht verdelen over vazallen

Bloei van het vorstelijk absolutisme

ME: feodalisme -> de vorst moest zijn macht delen

VMT: centralisatie -> de vorst heeft absolute macht

Wie is de heel erg machtige 'zonnekoning'?

1. Lodewijk XIV
2. Karel V
3. Hendrik VIII
4. Frans I

Waar staat het beroemde kasteel van de Zonnekoning?

1. Parijs
2. Versailles
3. Chambord
4. Marseille

Stroomversnelling 6

Antropocentrisme

Wat staat centraal volgens het antropocentrisme?

1. Niet jijzelf (egocentrisme), maar wel de andere
2. Tropische streken
3. De dieren
4. De mens

Antropocentrisme

• ME: theocentrisme = God/religie centraal
  
• VMT: antropocentrisme = ook 'aardse'/'menselijke' zaken zijn belangrijk om te bestuderen
• Gevolg: humanisme in de wetenschap, renaissance in de kunst

Welke naam hoorde je niet passeren in het filmpje?

1. Gebroeders Van Eyck
2. Thomas More
3. William Shakespeare
4. Niccolo Machiavelli

Uit welke periode haalden kunstenaars in de renaissance hun inspiratie?

1. middeleeuwen
2. prehistorie
3. oude nabije oosten
4. klassieke oudheid

Conclusie

Conclusie

Op het einde van de ME zijn er enkele stroomversnellingen.

Deze stroomversnellingen hebben onderling met elkaar te maken én ze versterken elkaar.

Daarom is er discontinuïteit tussen ME en VMT.

Conclusie

MAAR

Er is toch een grote mate van continuïteit tussen ME en VMT:

• Landbouwsamenleving met hongersnoden
• Standenmaatschappij: clerus, adel, 3de stand
• Toenemende macht van de vorst

Daarom: 'ancien régime'