13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

13.3 Transport in dieren en planten

Voorkennisopdracht:

1. Hoe werkte ook alweer de ademhaling bij een insect? 

2. Wat vervoerd het bloed van een mens?

3. Waarom is bloed rood?

4. Hebben insecten ook bloed?

Leerdoelen 13.3

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden. 

- Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden. 

Programma

1. Voorkennisopdracht

2. Uitleg Theorie 13.3 Vervoer in insecten / vissen

3. Zelfstandig werken aan de opdrachten

4. Afsluiter met lessonup

Antwoorden

1. Insecten hebben stigmata en trachëen waar lucht gewoon door heen kan stromen. De buitenlucht staat in direct contact met alle weefsels van een insect. Hun cellen kunnen dus gewoon zuurstof direct uit de lucht opnemen

2. Voedingsstoffen, afvalstoffen en zuurstof 

3. Door de hemoglobine, waar zuurstof aan bindt

4. Ja! Maar hun bloed is niet rood omdat ze geen hemoglobine nodig hebben om zuurstof te vervoeren.

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

- Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop > het bloed stroomt vrij door het lichaam.

13.3

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8 (10), 11, 12, 13

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

Hoe vervoeren insecten stoffen?

• Het bloed vervoert de voedingsstoffen en de afvalstoffen
• 1 groot bloedvat
• Aan de achterkant het hart: een aantal kamers achter elkaar
• Samentrekken v/d kamers -->                   bloed stroomt van achter naar voren
• Bloedvat eindigt in de kop
• Uit het bloedvat en stroomt vrij door het lichaam (open bloedsomloop)

0

Vervoer in vissen

- Bij vissen vervoert het bloed zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

- De bloedsomloop bij vissen is gesloten > bloed stroomt in bloedvaten.

Hoe vervoeren vissen stoffen?

-Het bloed vervoert  zuurstof, afvalstoffen en voedingstoffen naar alle cellen.

-Vanuit het verteringstelsel komen de voedingsstoffen in het bloed

-Enkelvoudige  bloedsomloop (gesloten)

Verschillende bloedsomlopen

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart.

• Open bloedsomloop = bloed stroomt niet door bloedvaten
  
• Gesloten bloedsomloop = bloed stroomt door bloedvaten 
  
• Enkelvoudige bloedsomloop = bloed stroomt 1 x door hart per omloop
  
• Dubbele bloedsomloop = bloed stroomt 2 x door hart per omloop
  

13.3 Deel 1

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8, 10

Eerste 10 minuten in stilte!

Klaar? Eerst nakijken en daarna kun je hier rechts kijken voor mogelijkheden.

 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen

het type bloedsomloop bij een insect is

1. open en dubbel
2. open en enkel
3. open

in een vis wordt zuurstof vervoerd door

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

door het hart van een insect stroomt ...

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarm bloed
3. bloed zonder zuurstof

door het hart van een vis stroomt

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarmbloed
3. bloed zonder zuurstof

wat vervoert het bloed bij de vis

1. zuurstof
2. zuurstof en voedingsstoffen
3. voedingsstoffen en afvalstoffen
4. zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen

Hoe vervoeren planten stoffen?

• Zuigen met hun wortels water en mineralen op 

• Door de vaten vervoerd 

• Vaatbundel(liggen in groepjes)

Vaatbundels

lopen van wortel tot in de bladnerven en bloemen, liggen in een kring en bestaan uit 2 soorten: 

 1. Houtvaten

vaten voor water en mineralen (binnenring) 

2. Bastvaten

vaten voor glucose en andere voedingstoffen (buitenring)

Vervoer in planten

Wortelharen > water en mineralen opnemen.

Houtvaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren (omHoog).

Bastvaten vervoeren water en voedingsstoffen (o.a. Glucose) naar de wortels en de bloemen (Beide).

De waterstroom blijft op gang doordat er water via de huidmondjes verdampt.

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoerd in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Bij de plant zit in de buitenring de

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden.

- Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden. 

13.3

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8 (10), 11, 12, 13

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??