H6.5 Esters

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H6.5 Esters

Leerdoelen

Je leert deze les:

• De systematische naamgeving en de vorming van Esters kennen
• Vetten herkennen als Esters

Functionele groep

De functionele groep: ester

Een carbonylgroep        .                    tussen koolstofketens in

Ontstaan van Esters

Esters ontstaan uit de reactie tussen een alcohol en een carbonzuur:

Hierbij ontstaat altijd één molecuul water uit de H van de alcohol en de OH van het zuur. De rest kan dan aan elkaar geschoven worden en zo ontstaat vanzelf de estergroep

 

Herkennen van de bouwstenen

Oefenen

Uit welk carbonzuur en alcohol zijn deze esters gemaakt?

Oefenen

Uit welk carbonzuur en alcohol zijn deze esters gemaakt?

*Verestering

Het maken van een ester op deze manier noemen we een verestering
Dit is het belangrijkste voorbeeld van een condensatiereactie
Een condensatiereactie is namelijk “een reactie waarbij twee delen aan elkaar gezet worden door afsplitsing van een klein molecuul (vaak water)”
Vergeet dit watermolecuul dus niet!

Naamgeving ester

De naam van een ester heeft het ex-zuur als stam met achtervoegsel ~oaat

De ex-alcohol is een zijgroep met het achtervoegsel ~yl

Het zuurstofatoom van de alcohol 

valt eigenlijk in de stam

Naamgeving esters

1. Zoek eerst van de ester uit wat het carbonzuur en wat de alcohol is geweest
   
2. Geeft deze twee moleculen individueel een naam
   
3. Plak daar de juiste achtervoegsels aan
   
4. Combineer deze twee namen met elkaar
   

Oefenen

Antwoorden

Vetzuren

Vetzuren

Vetzuren zijn bijzondere carbonzuren die een hele lange koolwaterstof-keten hebben.

Er zijn verzadigde vetzuren (alkaan staart)

En (meervoudig) onverzadigde vetzuren

Binas tabel 67G2

Oliën en vetten

Vet en vetzuren

Een vet is een tri-ester van propraan-1,2,3-triol met drie (eventueel) verschillende vetzuren

Dit triol moet je ook kennen onder de naam glycerol

Synthese van vet

Vet en olie

Vetten zijn vast bij kamertemperatuur, oliën vloeibaar

Natuurlijke vetten en oliën zijn mengsels van vele tri-esters met vele combinaties van vetzuren

Vetzuren die de mens niet kan maken worden essentiële vetzuren genoemd (BINAS)

Oefening tri-ester

Teken de tri-ester van propaan-1,2,3-triol met stearinezuur (BINAS tabel 67G2). 

Maak handig gebruik van haakjes als je te lui bent om alles te tekenen.

Oefening tri-ester

Huiswerk

Maak de volgende opdrachten:

Leer HS6.5 (blz. 186-188)

Maak de vragen 46 t/m 58 (blz. 189-190)

Kijk de opdrachten goed na, wanneer je ze gemaakt hebt.

Maak een notitie van de vragen die je niet snapte of waarvan je meer uitleg wil hebben.

Stel deze vragen de volgende les.