NOVA H14.3 les 2 Vetten

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

les 1      VWO6

H14.2 Vetten

Leerdoelen

• Je  weet wat de functie is van vetten in onze voeding;
• Je weet hoe vetten zijn opgebouwd;
• Je kunt een reactievergelijking in structuurformules  geven van de vorming van vetten
• Je weet wat het verschil is tussen verzadigde en onverzadigde vetten op macro en microniveau

Functie van vetten

• Energiebron en reserve opslag voor energie.
• Opbouw van de celmembraan.
• Isoleren en beschermen van organen.
• Bouwsteen voor hormonen.

celmembranen zijn opgebouwd uit fosfolipiden

Binas 67G3

Bouw van vetten: vetten zijn esters

Weet je het nog?

Bouw van vetten

glycerol

3x ALCOHOL

GROEP

Vetten zijn esters van glycerol en vetzuren

Bouw van vetten

glycerol

3x ALCOHOL

GROEP

Vetten zijn esters van glycerol en vetzuren

Vorming van esters:

Binas 67G2

glycerol     +          vetzuren

vet (triglyceride)             +      water   

Naamgeving esters

• Deel van alcoholgroep = zijgroep, achtervoegsel -yl
• Deel van zuurgroep = hoofdketen, achtervoegsel -oaat
• Voorbeeld: methylethanoaat

Naamgeving vetten

• Dezelfde manier als 'gewone' esters
• Alcohol is glycerol, als zijgroep: glyceryl
• Vetzuren als hoofdketen: bijv. stearaat (van stearinezuur)
• telwoorden gebruiken voor aantal vetzuren.
• Voorbeeld: glyceryltristearaat  

Geef de systematische naam van dit vet. Gebruik Binas tabel 67G.

1. glyceryltrilinolaat
2. glyceryltrioleaat
3. glyceryltripalmitaat
4. glyceryltristearaat

Welke vetzuren zijn in dit vet veresterd?

1. 2x oliezuur 1x palmitinezuur
2. 2x stearinezuur 1x palmitinezuur
3. 2x palmitinezuur 1x oliezuur
4. 2x palmitinezuur 1x stearinezuur

Welke vetten passen het best in een gezond voedingspatroon?

1. Verzadigde vetten
2. Onverzadigde vetten
3. Transvetten
4. Geen vetten

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigd vetzuur = alleen enkele C-C bindingen aanwezig.
• Onverzadigd (enkelvoudig of meervoudig) vetzuur = 1 of meer dubbele C=C bindingen aanwezig.

Verschil tussen verzadigde en onverzadigde vetten op microniveau

Verklaar met behulp van deeltjes en bindingen dat verzadigde vetten bij kamertemperatuur vast zijn en onverzadigde vetten vloeibaar

vetzuur in verzadigde vetten

vetzuur in onverzadigde vetten

cis

trans

Door de C=C in ketens van onverzadigde vetzuren liggen vetzuurketens minder geordend en is de afstand tussen de vetmoleculen groter. De vdWaalsbinding is hierdoor zwakker. Hierdoor ligt het smeltpunt van onverzadigde vetten lager

Verzadigde vetmoleculen maken celmembranen minder flexibel: de moleculen liggen dichter bij elkaar, waardoor de vdWaalsbinding sterker is. Plantaardige producten zijn daarom beter voor de gezondheid dan dierlijke producten

Transvetten

• Transvetten hebben net als verzadigde vetten een sterke vanderwaalsbinding.
• Worden zeer moeilijk afgebroken in het lichaam.

Eigen werk

Bestudeer H14.2 uit het boek

Maak je graag samenvattingen? Doe dat dan nu!

Controleer of je de volgende leerdoelen beheerst:

leerdoel	opgave
Je weet wat het verschil is tussen verzadigde en onverzadigde vetten op macro en microniveau	10 abcg
je kunt (de vorming van) vetten weergeven in structuurformules	11 + 13a
je kunt de naamgeving van vetten toepassen	13b + 16