1.1 1.2 1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.1 1.2 1.3 

Planning

- Introductie

- KA's

- Uitleg

- Opdracht

- KA's

- Afsluiting

Kenmerkende aspecten 

1. De levenswijze van jager-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

1. De levenswijze van jager-verzamelaars

- Eerste mensachtige ontstonden ongeveer 5 miljoen jaar geleden in Afrika

- Evolutie

- Ongeveer 43.000 geleden trok de homo sapiens (eerste moderne mens) vanuit Oost-Afrika naar Europa

- Daar leefde ook de Neanderthaler 

- 33.000 jaar geleden stierf de Neanderthaler uit 

- Neanderthalers en homo sapiens waren jager-verzamelaars

- Leefden als nomaden in kleine groepen en hadden eenvoudige onderkomens

- Klimaat was van grote invloed op de levenswijze

- Sprake van een ijstijd en alleen in midden en zuiden van Europa enigszins leefbaar

- Jachtwerktuigen en gereedschappen maakten de jager-verzamelaars van dierenbotten en van vuursteen

- Hierdoor wordt de laatste periode uit de prehistorie de Oude Steentijd genoemd

- Hadden geen schrift, hoe komen wij dingen te weten?

- Weinig immateriële kennis

- Grafgiften: sociale verschillen

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

- Rond 20.000 vC veranderde het klimaat in Midden-Oosten

- J&V voedsel in overvloed

- Nomadisch bestaan minder noodzakelijk

- Er ontstonden dorpen waar enkele honderden mensen bij elkaar woonden

- Rond 12.000 vC nieuwe koude en droge periode

- Hierdoor nam overvloed aan granen en dieren af

- Vruchtbare halve maan ontstond geleidelijk landbouw

- Omdat de gevolgen daarvan zo groot zijn, spreken we van de landbouwrevolutie

- Mensen gingen sedentair leven

- Deze periode noemen we de Nieuwe Steentijd

3. Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

- Veel volkoren hadden zich gevestigd in Mesopotamië aan de Eufraat en de Tigris

- Irrigatielandbouw

- Hierdoor groeide bevolking langs de Eufraat en de Tigris

- Landbouwoverschotten werden opgeslagen

- Hierdoor ontstond specialisatie

- Enkele dorpen in Mesopotamië waren zo gegroeid dat het nu steden waren geworden

- Sommige steden gingen omringend platteland overheersen: stadstaten

- Hiërarchie

- Koninklijke familie, priesters, soldaten, ambachtslieden, boeren, slaven

- Polytheïsme

- Offeren

- Koning was opperbevelhebber van leger, opperrechter en bestuurder

- Ontstaan schrift (spijkerschrift)

- Sommige delen stadstaten samenwerken: grote aaneengesloten gebieden die onder leiding van koning stonden: staat

- In Egypte was rond 3000 v.C. in het zuiden een staat ontstaan onder leiding van koning Narmar 

- Rond 2950 ook noorden in handen en zo groot rijk bijeen

Macht van de farao's gebaseerd op vier pijlers:

1. Ambtenarij en leger 

2. Belastingsysteem

3. Goddelijke legitimering

4. Propaganda

Kenmerkende aspecten 

1. De levenswijze van jager-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Aan de slag!

Werk verder aan je taken