KA 27 ,34 en 35 Verlichting, voortschrijdende democratisering en emancipatiebewegingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verlichting, voortschrijdende democratisering en emancipatiebewegingen

KA 27, 34 en 35

Reformatie

Verlichting

Democratische revoluties

Industrialisatie

Wetenschappelijke revolutie

Humanisme

Renaissance

Sociale kwestie

voortschrijdende democratisering en emancipatiebewegingen

Verlichting en politiek

• Vrijheid en gelijkheid
  
• Volkssoevereiniteit - macht ligt bij volk
• Sociaal contract - volk mag vorst afzetten bij falen
• Trias Politica - macht moet worden verdeeld

"Alle mensen worden naakt geboren"

KA 34 - Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces

Waterloo 1815

Europa na Napoleon

• Behoefte aan stabiel Europa
• Franse revolutie was een mislukking
• Terug naar vroeger (ancien régime ka28) koningen met veel macht
• De pogingen van deze groep op herstel oude orde noemen we de restauratie

Maar de wens van de bevolking om meer inspraak blijkt niet tegen te houden... (verlichtingsidealen, Franse revolutie)

Koninkrijk der Nederlanden

1795 einde Republiek (inval Fransen)

1814 Nederland wordt een koninkrijk (Willem I)

1815 Congres van Wenen --> Nederland en België samen

Willem I

• Hoewel er een grondwet is heeft Willem veel macht, verlicht absoluut vorst.
• Daadkrachtig optreden infrastructuur en economie.
• Nederlands officiële taal

Populair in het protestante noorden, verguist in het katholieke, Franstalige zuiden.

België!

Onrust in Frankrijk

• Koning Karel X afgezet
• Onrust blijft
• De roep op 'Vrijheid, gelijkheid en broederschap' wordt weer heviger
• Onrust slaat over naar België, die in opstand komen tegen Willem I
• België onafhankelijk

Nieuwe grondwet 1840

• Nederland zonder België verder --> nieuwe grondwet
• Kans om te democratiseren --> liberalen willen uitbreiding kiesrecht en grotere rol parlement en ministers (vrijheid is de wet! en trias politica)
• Willem wil geen veranderingen (blijft verlicht absoluut vorst)
• Grondwet wordt een teleurstelling.

Willem II en de grondwetsherziening

• Held van Waterloo
• Roep om democratisering steeds krachtiger
• Willem voelt niets voor meer macht volk (tirannie van velen!)
• 1848 Revoluties!
• Willem II voelt de bui hangen en verandert van mening.
• 1848 grondwet Thorbecke --> koning wordt ceremoniële functie

Grondwet 1848

• basis huidige grondwet
• gekozen Tweede Kamer
• recht op amendement (aanpassen wetten)
• Ministers verantwoordelijk beleid, niet meer de koning

Beperkt stemrecht! (censuskiesrecht)
Thorbecke is een liberaal, geen democraat (meeste mensen zijn te dom!)

KA 35- De opkomst van emancipatiebewegingen

Definitie - Een emancipatiebeweging is ‘een beweging die streeft naar gelijkberechtiging van achtergestelde groepen’.

Arbeiders

• Nieuwe groep ontstaan door industrialisatie
• laaggeschoold
• leven in slechte omstandigheden (inkomen, arbeidsomstandigheden, woonomstandigheden)
• Dit probleem werd de 'sociale kwestie' genoemd (KA 32)
• Geen stemrecht (census stemrecht nav betaalde belasting)

Eisen gelijke rechten en betere omstandigheden --> organiseren zich in vakbonden en politiek getinte bewegingen (socialisten)

Vrouwen

• Vrouwen minder rechten dan mannen
• geen stemrecht
• In huwelijk handelingsonbekwaam --> thuisblijven, niet beslissen over inkomsten en bezittingen, geen belangrijke beslissingen nemen over de kinderen zonder toestemming man (deze regel wordt pas in 1956! afgeschaft.

Komen in actie voor gelijke rechten (feminisme)

Richten zich als eerst op kiesrecht (1870) (suffragettes)

Katholieken

• calvinisme officiële godsdienst Republiek
• Katholicisme werd gedoogd (uitoefening niet zichtbaar)
• Als katholiek geen functie in bestuur

In Franse tijd (1795-1813) worden ideeën van verlichting en Franse revolutie toegepast --> scheiding kerk en staat

Deze scheiding wordt bevestigd in de grondwet van 1848.

Katholieken hebben vanaf dan zelfde rechten.

(Orthodoxe) protestanten

• Moderne ideeën verlichting brengen bevoorrechtte positie protestanten in gevaar.
• In 1848 Nederland definitief geen protestantse natie meer
• Protestanten willen niet dat liberale overheid maatschappij bepaald
• Om invloed te houden in maatschappij richtten de protestanten o.l.v. Abraham Kuyper protestantse scholen, protestantse politieke partijen, protestantse kranten en verenigingen op.
• Soevereiniteit in eigen kring.
• Schoolstrijd

Deze emancipatiebewegingen zijn politiek-maatschappelijke stromingen geworden, waarvan we sommige tot op de dag van vandaag nog terugzien in onze samenleving.