2.2 Geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.2 Geslachtelijke voortplanting

Lesplanning

- Terugblik mitose

- Uitleg geslachtelijke voortplanting

- Aan de slag

Leg alvast je spullen op tafel! :)

Leerdoelen

2.2.1 Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen worden gevormd en hoe de bevruchting verloopt.

2.2.2 Je kunt uitleggen hoe de geslachtelijke voortplanting bij planten met bloemen verloopt.

2.2.3 Je kunt de bouw, werking en functie van de voortplantingsorganen van de mens beschrijven.

Schrijf het antwoord op:

1. Hoeveel verschillende chromosomen en hoeveel 

chromosomenparen heeft een mens?

2. Teken hoe één chromosoom er uitziet.

3. Wat is een chromatide?

4. Hoeveel cellen ontstaan er uit 1 cel na mitose?

5. Je ziet rechts verschillende fasen van de celcyclus. 

Beschrijf voor ieder stadia wat er gebeurt (gebruik

evt. je boek). 

Een normale, diploïde cel met 8 zichtbare chromosomen.

Een normale, diploïde na vermenigvuldiging van de chromosomen met 8 zichtbare chromosomen (16 chromatiden).

Geslachtelijke voortplanting: versmelting van twee cellen (celfusie).

Inhoud van beide kernen (chromosomen) komt samen --> maar aantal chromosomen moet niet verdubbelen!

Geslachtscellen = eicel/zaadcel met helft van de chromosomen (haploïd): 1 volledige set per cel.

Lichaamscel = diploïd (2 volledige sets per cel: 2x23 chromosomen).

Haploïd = n (mens: n = 23)

Diploïd = 2n (mens 2n=46)

Bevruchting: fusie geslachtscellen --> zygote

Eicel: n=23

Zaadcel: n=23

Zygote: 2n=46

Meiose/reductiedeling

Door meiose ontstaan haploïde

geslachtscellen (n).

2 fasen:

- meiose I: 1 diploïde --> 2 haploïde dochtercellen (ieder chromosoom = 2 chromatiden).

- meiose II: 2 haploïde cellen --> vier haploïde dochtercellen (chromatiden uit elkaar) --> geslachtscellen.

Mitose: vorming 2 gelijke cellen.

Meiose: vorming 4 verschillende

cellen.

Voortplanting planten

Meeldraden = mannelijk vpl-orgaan: in helm-

knoppen ontstaan stuifmeelkorrels (n), door

meiose.

Stamper(s) = vrouwelijk vpl-orgaan: 

bevat zaadbeginsels --> productie

eicellen (n) door meiose.

Bestuiving: stuifmeelkorrels op stempel.

Stuifmeelkorrel vormt stuifmeelbuis --> gaat

door stijl naar zaadbeginsel --> bevruchting.

Bevruchting = versmelten kernen van eicel

en stuifmeelkorrel (vorming diploïde cel).

Zaadbeginsels ontwikkelen tot zaadje na bevruchting en vruchtbeginsel tot vrucht. Ontkieming zaden --> nieuw plantje.

Plantenveredeling = planten selecteren met gewenste eigenschappen --> kruisen met elkaar --> nieuwe planten met die eigenschappen.

Voorbeelden:

- druiven zonder pitjes

- witlof minder bitter

- planten kunnen beter tegen ziektes

- fellere kleur tomaten

- etc.

Aan de slag

Weektaak voor 2.2: 13 t/m 22 

(af op donderdag 14 november)

Volgende week: practicum stampers en meeldraden.

2.2 Geslachtelijke voortplanting

Lesplanning

- Terugblik meiose, mitose en voortplantingsorganen

- Uitleg voortplantingsorganen mens

- Aan de slag

Leg alvast je spullen op tafel! :)

Leerdoelen

2.2.1 Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen worden gevormd en hoe de bevruchting verloopt.

2.2.2 Je kunt uitleggen hoe de geslachtelijke voortplanting bij planten met bloemen verloopt.

2.2.3 Je kunt de bouw, werking en functie van de voortplantingsorganen van de mens beschrijven.

Voorkennisvragen op de laptop

Gebruik binas erbij!

Leg het begrip mitose uit.

Zie je hiernaast meiose, mitose of kan het beide zijn?

1. meiose
2. mitose
3. beide kan

Zie je in de afbeelding hiernaast de meiose of mitose?

1. Meiose
2. Mitose
3. Beiden
4. Niet te zeggen

Wat is het resultaat van een volledige meiose deling (dus meiose 1 en 2) van een cel?

1. 2 diploïde geslachtscellen
2. 2 haploïde geslachtscellen
3. 4 diploïde geslachtscellen
4. 4 haploïde geslachtscellen

Is dit stadium van de meiose I of van de meiose II?

1. meiose I
2. meiose II

Een menselijke cel bevat 46 chromosomen. Hoeveel chromatiden bevat een menselijke cel maximaal tijdens de mitose?

Tweeslachtige bloem

Eenslachtige bloem (mannelijk)

Eenslachtige bloem (vrouwelijk)

De 3 zaadjes zijn gegroeid uit ...

1. 1 eicel en 1 stuifmeelkorrel
2. 3 eicellen en 3 stuifmeelkorrels
3. 1 eicel en 3 stuifmeelkorrels
4. 3 eicellen en 1 stuifmeelkorrel

Je moet in een afbeelding van de bloem van de plant de juiste 

namen bij de onderdelen kunnen zetten.

Zet de namen op de juiste plek in de afbeelding.

Stengel

stempel

stijl

stamper

vruchtbeginsel

helmdraad

helmknop

kelkblad

kroonblad

meeldraad

Plantenveredelaars ontwikkelen planten die zo goed mogelijk aan de eisen van de mens voldoen. Daarvoor selecteert een veredelaar planten met de beste erfelijke eigenschappen. Deze worden door mensen met een penseeltje bestoven. Na bevruchting kunnen zo nieuwe rassen ontstaan. Om ongecontroleerde bevruchting te voorkomen, verwijderen plantenveredelaars soms de mannelijke geslachtsorganen uit de bloemen.

Sleep het onderdeel wat ze verwijderen uit de bloemen naar het prullenbakje

De kelkbladeren

De kroonbladeren

De meeldraden

De stamper

Het vruchtbeginsel

Het zaadbeginsel

In de eierstokken worden vanaf
de puberteit eicellen rijp.
In welk onderdeel gebeurt dit?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

In figuur 4 zie je een schematische tekening van het voortplantingsstelsel van de vrouw. Welke geslachtsorganen worden er bedoeld met de onderstaande beschrijvingen? Sleep beschrijving naar de juiste nummers.

Vagina

Blaas

Eileider

Baarmoeder

Eierstok

Urinebuis

 

Hiernaast zie je een schematische afbeelding van het geslachtsorgaan van een man. 

Sleep de naam van het onderdeel naar de juiste plek.

Zaadleider

Zaadblaasje

Prostaat

Zwellichaam

Bijbal

Zaadbal

Urinebuis

Gebeurtenissen

A

B

C

D

E

F

A

B

C

D

E

F

1

2

3

4

Zet de plaatjes in de juiste volgorde. 1 is het begin van de menstruatiecyclus.

Waar komen de zaadcellen direct na de zaadlozing ongeveer terecht?

1. 7
2. 8
3. 10
4. 13

Voortplanting bij mensen

- Onderdelen kennen

Uitwendige voortplantingsorganen van vrouw

Buitenste sl: behaard

Binnenste sl: gladde huidplooien

Zwellichamen vullen met

bloed bij opwinding.

Eicellen

- Geproduceerd door eierstokken vòòr geboorte --> daarna rijping vanaf puberteit (iedere 4 weken).

- Veel groter dan een zaadcel.

- Rijpt als follikel (blaasje met eicel)

- Onrijp = diploïd, rijp = haploïd

Ovulatiecyclus

1. Enkele eicellen rijpen: de eicel neemt vocht met 

voedingsstoffen op en wordt daardoor groter --> één

eicel tot volledige rijping --> bestaat uit twee ongelijke

haploïde cellen --> één grote eicel en één kleine cel 

(poollichaampje) (na meiose I).

2. Na +/-14 dagen: rijpe eicel. Het follikel barst open en de rijpe eicel komt in de eileider. Dit heet: eisprong/ovulatie (eicel is halverwege meiose II).

3. Na de eisprong: eicel leeft 12 tot 24 uur. Eileider vervoert de eicel richting de baarmoeder, door trilharen en spierbewegingen eileider.

Eicel is omgeven door voedingscellen, een geleiachtige laag en 'zona pellucida'.

Rijping eicel

Na eisprong, binnen 24 uur:

- niet bevrucht --> eicel sterft af en

wordt opgenomen door het lichaam.

- wel bevrucht --> meiose II wordt afgerond, daarbij opnieuw een poollichaampje.

Spermacellen

- In zaadbuisjes liggen diploïde spermacel-

moedercellen (in teelballen).

- Ontwikkelen tot haploïde spermacellen.

- Hebben een zweepstaart voor beweging.

Na ontwikkeling --> opslag in bijballen via 

zaadbuisjes.

Temp. in balzak is ong. 35 graden.

Voortplantingsorganen van man

Zwellichamen vullen met bloed --> stijve penis.

Orgasme met zaadlozing/ejaculatie: bijballen --> zaadleider 

--> urinebuis (zaadblaasjes en prostaat voegen vocht toe).

Zaadlozing (basisch) zorgt voor minder zuur 

milieu in vagina: langer leven spermacellen.

Buiten lichaam: na vijf minuten dood.

In lichaam vrouw: leven 24-48 uur (zelfs tot 5 dagen!)

Bevruchting

60 - 150 miljoen spermacellen/zaadlozing (deel bereikt baarmoedermond)

Baarmoeder --> eileiders --> bevruchting.

Eiwitten in kop spermacel maken gat in 

geleilaag om eicel --> kop bindt aan

celmembraan --> kern van spermacel komt

in cytoplasma eicel --> kernen versmelten.

Ontstaan: diploïde zygote.

Tweelingen