1. Kunst Drama Theorie: drama en andere kunsten

• Drama
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom M4

Kunst Drama 2024-2025

Les 1

Wat heb je gezien? Welke theaterbegrippen (van vorig jaar) herken je?

Theaterbegrippen

Locatietheater

Muziektheater (theatervorm

Non-verbale expressie van het lichaam

Theatervormgeving: kostuum, muziek, licht, decor, rekwisieten

Dans

Acteren

Cue

Spelgegevens

Bewerken

Mise-en-scene

Voorstelling

Theatergezelschap

Verbale expressie van de stem

Cast

Hoofdrol

Bijrol

Fysiek uitvergrote speelstijl

Vandaag

1. Uitleg examenjaar 

2. Basisbegrippen + uitdelen placemet

3. Opdracht 1: begrippen examen

4. Opdracht 2: analyse theaterscene

5. Opdracht 3: oefenen examenvraag

6. Opdracht 4: praktische opdracht

SE 1/2: drama en andere kunsten

Week 1: uitleg examenjaar; basisbegrippen 

Week 2: drama en andere kunsten; functies van drama

Week 3: drama en film – oefenen examenvragen

Week 4: dramatische technieken; functies drama

Week 5: manieren verwijzen naar de werkelijkheid – oefenen examenvragen

Week 6: voorbereiden PTA - oefentoets

Leerdoelen

• Je weet hoe het examenjaar eruit ziet
• Je kent de basisbegrippen (non-verbale en verbale uitingsmogelijkheden, 5 w's/spelgegevens) en kunt deze toepassen op een examenvraag
• Je weet hoe een examenvraag eruit ziet 
• Je weet hoe je een examenvraag kan oplossen
  

1. Uitleg examenjaar

Kunst Drama Praktijk + Drama Theorie = KUDR

Cijfers Praktijk + Theorie = SE (school examen) cijfer

(CE) Centraal Examen = Drama theorie (theorie!)

Eindcijfer= SE (50%) + CE (50%)

Schoolexamens

SE 2 (sprintklas: SE 1) : theater en andere kunsten

SE 3 (sprintklas: SE 2): theater en maatschappij

SE 4 (sprintklas: SE 3): HH examenstof

Wat zie je?
Om theater te beschrijven, gebruik je verschillende begrippen. Weten jullie er nog meer van vorig jaar?

Basisbegrippen

• Non verbale expressie met het gebruik van het lichaam 
• Verbale expressie met stem 
• Spelgegevens (5 W’s)
  

Spelgegevens

Spelgegevens / 5 W’s:

Rol - Wie

Actie en verhaal - Wat

Motief - Waarom

Ruimte/plaats - Waar

Tijd - Wanneer

= basisaspecten van een speelverhaal of scene

Verbale 

expressie met stem:

• accent
• klemtoon (nadruk)
• pauzering
• tempo
• toonhoogte
• volume
• woordkeuze

Non-verbale expressie met het gebruik van het lichaam:

• Mimiek
• Gebaren
• Bewegingen
• Lichaamshouding
• Handeling

Fragment Showponies

Kijk naar het volgende fragment uit de voorstelling Showponies. Schrijf de begrippen op die je herkent, ziet of die worden gezegd en die volgens jou over theater gaan.

Showponies: https://www.npostart.nl/de-alex-klaasen-revue-showponies/02-08-2019/KN_1708776

(t/m 4:30)

Schrijf de begrippen op die je herkent, ziet of die worden gezegd en die volgens jou over theater gaan.

Begrippen fragment

Sketch

Typetje

Opening (van de show)

Rol (“vanaf nu ben ik niet meer mezelf”)

Licht (wordt donkerder)

Decor

Afgaan (van toneel)

Kostuum (neus)(pakken)

Stemgebruik (nasaal) (laag praten)

Tekst schrijven / tekstschrijver

Spelen

Houding

Herhalen begrippen

Spelgegevens

Non verbale en verbale expressie

Theatervormgevingsmiddelen

Spelgegevens

Wie 

Wat 

Waar

Wanneer

Waarom

Spelgegevens

Wie: Sneeuwwitje en boze stiefmoeder

Wat: Vlucht voor boze stiefmoeder

Waar: Het bos

Waarom: Stiefmoeder wil haar vermoorden, 

omdat zij de mooiste wil zijn.

Wanneer: Middeleeuwen

Niet:

Wie: Sanne uit klas 2W

Wat: speelt een toneelstuk

Waar: op het podium van de schouwburg

Waarom: Omdat ze op toneel zit

Wanneer: Zaterdag om 20.00 uur

Verbale 

expressie met stem:

• accent
• klemtoon (nadruk)
• pauzering
• tempo
• toonhoogte
• volume
• woordkeuze

Non-verbale expressie met het gebruik van het lichaam:

• Mimiek
• Gebaren
• Bewegingen
• Lichaamshouding
• Handeling

Het lichaam als instrument

Als acteur kun je non-verbale expressie inzetten.

Deze dingen zijn voor iedere acteur uniek, maar zijn wel getraind om ervoor te kunnen zorgen dat de acteur zijn personage zo precies mogelijk kan spelen.

Non-verbale expressie: houding

Bij het beschrijven van de houding zeg je alleen wat je ziet, zonder dit te interpreteren.

Bijvoorbeeld: De vrouw zit rechtop in de stoel, terwijl de man rechtop staat en schuin in de camera kijkt.

En niet: Cercei Lannister kijkt arrogant, terwijl haar broer onzeker kijkt.

Non-verbale expressie: Mimiek

Betekent gezichtsuitdrukking. Ook dit beschrijf je door te zeggen wat je ziet zonder interpretatie.

Dus: De man kijkt fronsend in de camera.

En niet: Louis van Gaal is geïrriteerd omdat de pers niet luistert.

Non-verbale expressie: Beweging

Bij het beschrijven van bewegingen kun je het hebben over:

- zijn de bewegingen groot of klein?

- het tempo / ritme van de beweging

- zit er herhaling in?

- zijn de bewegingen synchroon? (tegelijk)

Ook hier weer alleen beschrijven wat je ziet en niet interpreteren!

Verbale expressie: Stem

De stem van de acteur is heel bepalend voor een personage.

Beschrijf bij de stem hoe deze klinkt.

- het volume

- de toonhoogte

- kenmerk, zoals kraak in de stem ipv schor

Ook dit beschrijf je zonder te interpreteren.

Opdracht 1: begrippen examen

• Neem de begrippen van het examen uit 2024 en de lijst met basisbegrippen door. Bedenk goed welke je nog niet begrijpt. Zet hier een streepje voor, dan weet je dat je deze nog extra goed moet leren.
  
• Dit jaar zullen alle basisbegrippen behoorlijk snel langskomen. Zorg er dus voor dat je zelf goed de begrippen bijhoudt.
  
• Deze begrippen zijn de basis voor het CSE!

Begrippen examen 2024

Vormgevingsmiddelen

Coulisse(n)

Theatrale middelen

Spelgegevens

Fysiek spel

Non-verbale expressie

Citaat

Subtekst

Denktekst

Handeling

Hoge status

Lage status

(Doorbreken) vierde wand

Karaktereigenschappen

Ontwikkeling

Doel met citaat

Opkomst

Typering

Manieren van verwijzen naar de werkelijkheid

Theatertruc

Metafoor

Maatschappelijk thema

Kostuum

Rekwisiet

Decor

Begrippen examen 2024

Kunstvorm

Special effect

en scene

Motief met uitleg

Dialoog

Claus

Emotie

Rekwisiet

Kleurfilter

Zaallicht

Lichtplan

Geluidstechnicus/theatertechnicus

Werkelijkheid

Spelwerkelijkheid

Transformatie 

Verteltheater

Contrast

Schakelen

Slow motion

Verbale expressie

Cabaret

Typetje

Toneelbeeld

(3) functies theater

Opdracht 2: analyse

Bekijk de openingsscene van de voorsteling Citizen K. van Sadettin Kirmiziyüz

https://npo.nl/start/serie/citizen-k/seizoen-1/citizen-k/afspelen

Beschrijf:

• de non-verbale expressie van het lichaam (mimiek, gebaren, houding) van 1 personage
  
• de verbale expressie van de stem (stemgebruik, taalgebruik) van hetzelfde personage
  
• vul vervolgens de spelgegevens 5 W’s in over de scene (maak conflict hierin zichtbaar)

npo.nl

Beschrijf:
de non-verbale expressie van het lichaam (mimiek, gebaren, houding, bewegingen, handeling) van 1 personage
de verbale expressie van de stem (volumte, klemtoon, pauzering, tempo, toonhoogte, accent, woordkeuze) van hetzelfde personage

vul vervolgens de 5 W’s in over de scene

Opdracht 3: oefenen examenvraag

Dit vragenblok gaat over de voorstelling De Alex Klaassen Revue, Showponies.

Showponies is een ‘identiteitsrevue’ met vrolijke sketches en liedjes over seksualiteit, gender en identiteit. Showponies is geschreven door Alex Klaassen. Hij speelt ook de meeste rollen.

Op de afbeelding zie je de flyer van de voorstelling. Voor de foto op deze flyer zijn materiele vormgevingsmiddelen gebruikt, die iets vertellen over wat je zou kunnen verwachten in de voorstelling.

Examenvraag 1

1. (2p)

– Noem twee soorten vormgevingsmiddelen en geef van elk soort vormgevingsmiddel een voorbeeld dat je ziet op de foto.

- Leg daarna bij elk voorbeeld uit wat je erdoor verwacht van de voorstelling.

Afb 1 - examenvraag 1

1. (2p)
– Noem twee soorten vormgevingsmiddelen en geef van elk soort vormgevingsmiddel een voorbeeld dat je ziet op de foto.
- Leg daarna bij elk voorbeeld uit wat je erdoor verwacht van de voorstelling.

ANTW - examenvraag 1 (2p)

soort vormgevingsmiddel met voorbeeld en uitleg (twee van de volgende):

 attribuut/rekwisiet: bril. De voorstelling is grappig (bedoeld). / Alex

Klaasen speelt typetjes.

 kostuum: tutu. Alex Klaasen zal ook vrouwen spelen. / Er komt ook dans

in voor. / Hij speelt met man-vrouwbeelden. / Gender is een onderwerp.

 grime en hairstyling: pruik. De voorstelling is grappig (bedoeld). / Alex

Klaasen speelt typetjes.

ook goed: kostuum: bloot bovenlijf. De voorstelling is taboedoorbrekend. /

Seksualiteit is een onderwerp.

ook goed: kostuum: bril. De voorstelling is grappig (bedoeld). / Alex Klaasen

speelt typetjes.

per juist antwoord 1 

Spelgegevens

Wie 

Wat 

Waar

Wanneer

Waarom

Praktische opdracht

Maak een scene vanuit spelgegevens/5 w's. Je bedenkt zelf de spelgegevens/5 w's en je laat je inspireren door je favoriete film/serie/kunstwerk. Spreek van te voren de spelgegevens/5 w's met elkaar af en wat de lijn van de scene gaat zijn.

Werk in drietallen.

Presentatie Praktische opdracht

Maak een scene vanuit spelgegevens/5 w's. Je bedenkt zelf de spelgegevens 5 w's en je laat je inspireren door je favoriete film/serie/kunstwerk. Spreek van te voren de 5 w's met elkaar af en wat de lijn van de scene gaat zijn.

Opdracht aan publiek: raad de spelgegevens/5 w's. Schrijf deze op.

Huiswerk

Afmaken praktische opdracht

Start volgende les: korte presentaties

Noem drie dingen die je vandaag hebt geleerd

Noem twee dingen waar je nog een vraag over hebet

Noem 1 ding wat je graag nog wilt herhalen in de volgende les

Volgende week

Drama en film

Alle begrippen over film!

Oefenen examenvragen