H6 Voorzetsel en bijwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Doel van deze les

Je leert over voorzetsels en bijwoorden

Wat gaan we vandaag doen?

We gaan verder met grammatica - woordsoorten.

• zelfstandige naamwoorden
• lidwoorden
• bijvoeglijke naamwoorden
• zelfstandig werkwoord, hulp- en koppelwerkwoorden
• aanwijzend, vragend  en onbepaalde voornaamwoorden
• voorzetsels en bijwoorden

 

Voorzetsels

Geeft plaats, tijd of reden/oorzaak of richting aan.

Plaats: te Baarn; op de zolder; in paleis Soestdijk.

Tijd: in de winter; tijdens het skaten; na het eten.

Reden/oorzaak: door haar succes; vanwege de sneeuwval.

Richting: de garage in; de heuvel op; de straat uit.

Vaste combinaties: in verband met, wachten op

Let op - geen voorzetsel - scheidbare werkwoorden: trek die jas aan                                                                                                                                         (aantrekken)

Herkennen van voorzetsels (vz)

- Meestal vóór een lidwoord of voornaamwoord

vb. tussen de boeken, in het toverdrankje, onder de tafel

- Voorzetsel kan áchter een zelfstandig naamwoord staan.

vb. Hij loopt het bos in. OF Zij rent de helling op.

- Soms ontbreekt het lidwoord.

Zij zitten aan tafel. Wegens omstandigheden zijn we gesloten.

Je leert over bijwoorden (bw)

Een bijwoord kan van alles aangeven:

- tijd: gisteren, morgen, straks, later, tegenwoordig

- plaats: er, daar, hier, daarginds, ergens, nergens, overal

- (on)zekerheid: ongetwijfeld, vast, wel, misschien, waarschijnlijk.

Je leert over bijwoorden (bw)

Ook sommige vraagwoorden zijn bijwoorden, namelijk:

Wanneer, hoe, waarom, waarheen, waardoor, waar

Vb. Wanneer ga jij op vakantie?

Je leert over bijwoorden (bw)

Een bijwoord kan ook iets zeggen over een ander woord. 

Over een werkwoord - Freek rent snel.

Over een bijvoeglijk naamwoord - Onze kantine verkoopt heel gezonde broodjes.

Over een ander bijwoord - Harry vliegt bijzonder hard op zijn bezem.

Je leert over bijwoorden (bw)

                     

                    Een bijwoord kan lijken op een  bijvoeglijk                                                naamwoord. 

vb. Elske kan goed volleyballen.

vb. Quotum is een goed boek.

Zelf aan de slag 

Maak: opdracht 1, 2 en 4 op blz. 181

Tijd: 10 minuten 

Klaar?

- Maak de oefening in deze Lessonup. Kijk bij: Nederlands -> Grammatica woordsoorten -> H6 voorzetsel en bijwoord.

Uitwerking opdracht 1 (blz. 181)

Uitwerking opdracht 2 (blz. 181)

Uitwerking opdracht 4 (blz. 181)

Uitwerking opdracht 4 (blz. 181)

Wat is géén voorzetsel?

1. tijdens
2. na
3. achter
4. brug

Welk woord is GEEN voorzetsel?

1. op
2. onder
3. behalve
4. laatste

Een voorzetsel...

1. geeft plaats, tijd of reden/oorzaak aan
2. staat altijd aan het begin van de zin
3. zet je voor een zelfstandig naamwoord
4. wijst een werkwoord aan

Welke voorzetsels horen op de puntjes?

...... initiatief ..... een paar leerlingen werd een groot feest georganiseerd.

1. Het, van
2. Als, met
3. Met, tot
4. Op, van

Wat is geen voorzetsel?

1. tijdens
2. eerste
3. achter
4. langs

Zoek het bijwoord:

Morgen geef ik een feestje.

1. morgen
2. geef
3. een
4. feestje

Welke voorzetsels horen op de puntjes?

Hij kwam niet ...... die plaats in het elftal ...... aanmerking

1. op, in
2. voor, in
3. in, voor
4. van, in

Een voorzetsel staat meestal voor een ....

1. zelfstandig naamwoord
2. bijvoeglijk naamwoord
3. persoonsvorm
4. werkwoord

Wat is de juiste afkorting van een voorzetsel?

1. voorz
2. vz
3. vzl
4. er is geen afkorting voor

Bijwoord is ...

Ik ben niet moe.

1. ik
2. ben
3. niet
4. moe

Wat zijn bijwoorden in deze zin?
Ik doe het niet meer.

1. doe
2. niet
3. meer
4. het

Een bijwoord kan iets over een ander bijwoord zeggen.

1. waar
2. niet waar

Voorzetsels kun je altijd vervangen door een ander voorzetsel.

1. Waar
2. Niet waar

Uitwerking opdracht 3, H5 (blz. 151) 

Zelf aan de slag

Maak met elk woord twee zinnen. In de ene zin is het woord een bn. (bijvoeglijk naamwoord) en in de andere zin een bw. (bijwoord). Wissel de woordvolgorde af.

bijzonder - goed - heel - mooi - sterk

Zelf aan de slag

1. Maak zelf drie zinnen met 'het' erin. In zin 1 is 'het' een bepaald lidwoord. 

2. In zin 2 is 'het' een persoonlijk voornaamwoord. 

3. En in zin 3 is 'het' een onbepaald voornaamwoord.

Mogelijke opties

1 Bijvoorbeeld:

1 De familie Jansen heeft het (blw) huis aan de Parklaan eindelijk verkocht.

2 Omdat ik dit schilderij mooi vind, wil ik het (pers.vnw) graag kopen.

3 Met die opmerking heb je het (onbep.vnw) voor ons allemaal verpest.

Of: 3 Het (onbep.vnw) waait vandaag flink.

Zelf aan de slag

Maak zelf een zin met een persoonlijk voornaamwoord. 

Mogelijke opties

Persoonlijke voornaamwoorden zijn:

ik, jij/je, u, hij/zij/het/'t, wij/we, jullie, u, zij/ze maar ook mij/me, jou/je, u, hem/'m, haar/ze/d'r, het/'t, ons, jullie, u, hun/hen/ze.

2. Bijvoorbeeld:

1 Morgen geef ik je (pers.vnw) het geld terug dat ik van je geleend heb.

Dus NIET:

2 Wanneer laat je je (bez.vnw) achterlicht eindelijk eens repareren?

Zelf aan de slag

Onbepaalde voornaamwoorden zijn: iemand, niemand, iedereen, men, menigeen, het, (zo)iets, niets, alles, elk(e), ieder(e), menig(e), wat, ene, (een) zekere, een of ander(e).

Zin 3: Maak een zin met daarin het woordje 'wat' als onbepaald voornaamwoord.

Mogelijke opties

'Wat' is onbepaald als je het kunt vervangen voor het woordje 'iets'.

Zin 3. Bijvoorbeeld:

‘Heeft u wat (onbep.vnw) over voor Unicef?’ vroeg de collectant.