PO3 Lezen in de klas

• Nederlands
• HBO
• Studiejaar 1

PO3 Lezen in de klas

Pavone Filippo

Opleiding docent Nederlands 

tweede graads

Zij-instroom traject 2025

Doelen:

• Je kunt een rijke leestekst selecteren van een voor jouw leerlingen geschikt niveau.

• Je kunt ‘modelleren’: bij de leestekst hardop voordoen aan de leerlingen hoe jij als ‘modellezer’ het lezen

aanpakt.

De rijke tekst, het uitgangspunt:

• Ik heb deze tekst gekozen op de site: rijketeksten.org. Ik koos voor deze tekst, omdat ik met mijn leerlingen 2 VWO pas het boek Borealis heb uitgelezen van Marloes Morshuis. We hebben al veel gesproken over klimaatverandering en een tekst over glas recycling sluit daar mooi bij aan. 

• We gebruiken deze tekst in 2VWO tijdens het voorbereiden op een toets tekstanalyse, waarbij het vinden van het onderwerp, de hoofdgedachte, de kernzin per alinea centraal staat. Verder moeten de leerlingen de tekst verdelen in delen van samenhangende alinea's.

De rijke tekst, het uitgangspunt:

• Deze tekst is op niveau 2F/3F passend bij het niveau van 2VWO. Het betreft namelijk een krantenartikel. Er staan afwisselend korte en lange samengestelde zinnen in de tekst. Er staan moeilijke woorden, maar het is behapbaar. Veelal is de betekenis uit de tekst te halen of met de bekende woordraadstrategieën. Soms is opzoeken handig. De structuur is overzichtelijk, elke alinea een witregel, maar de inleiding of het slot springt er niet uit door markering of afzondering. De informatiedichtheid is afwisselend meer of minder uitdagend. 

PO3 strategie-instructie

Voor het lezen: De vorige les heb ik de tekst geïntroduceerd. 

-Wat is dit voor een tekst?  Ik lees de bijschriften voor. Er zijn geen plaatjes of foto's om te bekijken. Onder de tekst staat nog aanvullende informatie. Deze tekst is een artikel uit de NRC krant en is verschenen in een serie artikelen over de noodzaak van verduurzaming. Deze auteur schrijft vooral over verduurzaming in het bedrijfsleven. (bedrijfsleven is het zakenleven, mensen die geld verdienen doen zaken, het werkleven)

-Hardop de titel besproken, Glas recyclen? Waarom wassen we het niet gewoon? : Ik stel mijzelf hardop voor: "Inderdaad, waarom doen we zo veel moeite voor het recyclen van plastic, maar waarom leveren we glas amper in? Het gaat allemaal de glasbak in, wat gebeurd er daarna mee? Wassen klinkt heel simpel en voor de hand liggend, maar waarom doen we dat dan niet? Ik weet eigenlijk niet waarom, ik hoop het antwoord in de tekst te vinden. 

-Wat is het onderwerp van de tekst? Het gaat over glas recyclen, want dat staat duidelijk in de titel. 

PO3 strategie-instructie

IK (10 min. Modeling) Tijdens het lezen: Ik lees de tekst voor, moeilijke woorden sta ik even bij stil om ze te verklaren. Per alinea kies ik een zin die de kern van de alinea het best samenvat. Deze zin markeer ik met een marker. De leerlingen mogen meestrepen. Van elke kernzin maken we een goedlopende zin, zo ontstaat een samenvatting van de tekst. 

-Alina 1: Kernzin- Waarom vinden we het dan wel normaal het glas uit de supermarkt kapot te gooien in de glasbak?

-Alinea 2: Het woord "loods" weten we wat dat is? Ik herhaal de zin: "Wester huurt in Woerden een loods waar hij, met vijf collega's een wasstraat heeft ingericht voor glas." Het zal een ruimte zijn waar een wasstraat inpast, dus ik stel mij daar een grote hal bij voor. 

Het woord "supermarktketens" weten we wat dat zijn? Ik herhaal de zin: "Met zijn bedrijf Pakt hoopt hij de grote supermarktketens over de streep te trekken hun potten groenten, sauzen en wijflessen bij hem te laten wassen." We kunnen het  woord opsplitsen in supermarkt en ketens. Een supermarkt kennen we. Wat zou ketens kunnen betekenen. Ik ken het woord keten, dat is een ketting. Ik moet hierbij denken aan een ketting van supermarkten. Dus een grote groep supermarkten die bij elkaar horen. 

Kernzin- "Mensen hebben onterecht de indruk dat het goed geregeld is, terwijl wegwerpglas is helemaal niet groen."

PO3 strategie-instructie

(10 min. Modeling) Tijdens het lezen: 

-Alina 3: Het woord "verduurzaming" weten we wat dat is? Ik herhaal de zin: "Glas lijkt een succesverhaal van de verduurzaming van de maatschappij." Als we verder lezen, dan ontdekken we dat 73% van het glas gerecycled wordt. We weten van recyclen dat we dit doen, omdat dit beter is voor het milieu. Verduurzaming betekent dus milieubewust handelen. 

-Het valt op dat we dieper op glasrecycling ingaan. De inleiding is afgesloten na alinea 2.

-Kernzin- "Glas lijkt een succesverhaal van de verduurzaming van de maatschappij" 

-Alina 4: De afkorting "ngo" weten we wat dat is? Ik herhaal de zin: "Mission Reuse (een ngo die oplossingen voor meer hergebruik onderzoekt) organiseerde vorige maand een webinar voor supermarkten en horecabedrijven over het probleem van glasrecycling." Als we de zin lezen, dan kunnen we aannemen dat Mission Reuse een organisatie of bedrijf kan zijn, dat geeft richting aan ngo, maar we zoeken het op via google om het zeker te weten (Wat is een ngo?): Een ngo (niet-gouvernementele organisatie) is een organisatie die een maatschappelijk, sociaal of wetenschappelijk probleem wil oplossen.

Kernzin- "Milieubeschermers wijzen erop dat het veel energie kost om kapot glas te smelten voor nieuw glas." 

PO3 strategie-instructie

(10 min. Modeling) Tijdens het lezen: I

Samenvatten:

We zetten de titel en kernzinnen op een rij:

Glas recyclen? Waarom wassen we het niet gewoon? :

Inleiding:

Waarom vinden we het normaal het glas uit de supermarkt kapot te gooien in de glasbak?

Mensen hebben onterecht de indruk dat glasrecycling goed geregeld is, terwijl wegwerpglas is helemaal niet groen

Kern: 

Glas lijkt een succesverhaal van de verduurzaming van de maatschappij"

"Milieubeschermers wijzen erop dat het veel energie kost om kapot glas te smelten voor nieuw glas

PO3 strategie-instructie

Afsluiting modeling en afsluiting les:

IK: De leerlingen hebben nu een voorbeeld van de juist aanpak gehad. Ik schakel hierna over naar de volgende stap in het GRIMM model. (ik, wij, jullie, jij).

WIJ: De volgende 2 alinea's doe ik samen met de leerlingen, we vullen gezamenlijk de samenvatting aan en verdelen de tekst in stukken. Ook is er aandacht voor de moeilijke woorden. 

JULLIE: Vanaf alinea 7 kunnen de leerlingen in tweetallen de tekst afmaken. Daarna is de samenvatting af en tekst in delen verdeeld. Ze hebben samen de betekenissen van woorden achterhaald. 

Bij afsluiting van de les evalueren we de laatste uitkomsten: Wat waren de moeilijke woorden? Wat zijn de laatste kernzinnen en hoe zijn de laatste alinea's verdeeld? Wat zien we nu als inleiding, middenstuk en slot? Wat is de hoofdgedachte van de tekst? (onderwerp+ wat de schrijver ons wil vertellen) Zijn er verder nog inhoudelijke vragen? Wat vinden de leerlingen van het onderwerp van de tekst? Zijn zij net zo verbaasd als ik? Het is zo voor de hand liggend om glas te wassen, maar nooit bij stilgestaan als ik de flessen in de glasbak kapot laat vallen. 

JIJ: Dat de leerlingen individueel een tekst moeten analyseren stellen we uit tot een volgende les.

Doelen:

• Je kunt een rijke leestekst selecteren van een voor jouw leerlingen geschikt niveau.

• Je kunt ‘modelleren’: bij de leestekst hardop voordoen aan de leerlingen hoe jij als ‘modellezer’ het lezen aanpakt.

Ik denk dat ik met dit document heb aangetoond deze doelen te hebben behaald. Ik heb gereflecteerd op mij keuze voor deze tekst met behulp van het document: https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/nederlands/referentiekader-taal/ het niveau van de tekst bepaald en ik heb duidelijk mijn strategie instructie  stap voor stap beschreven. 

Nabespreken:

Wat zijn jullie tips en suggesties voor verbetering van mijn vaardigheden?

Wat vonden jullie sterk?

Zijn er verder nog op- of aanmerkingen? 

Dank voor jullie feedback.