8.5 + 8.6 bloedsomloop bij dieren en lymfe en weefselvloeistof (herhaling)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Tas van tafel

Laptop + Binas pakken

Ga in deze Lesson-Up

Deze les

- Bespreken Exit-ticket 3

- Interview leerlingen kiezen

- Terugblik 8.3 + 8.4

- Uitleg 8.5 + 8.6

totaal: 4 lessen

les 3:

De Exit-ticket van de vorige les is nagekeken en voorzien van feedback. Het juiste antwoord staat er nog niet op. Ik deel deze exit-ticket uit en modeleer de strategie voordat ik het juiste antwoord geef.

Exit-ticket 3:

Kijk en luister:

- Heb jij de strategie toegepast?

Welk diagram heeft een temperatuurverloop dat kenmerkend is voor een vleermuis die besmet is met EUPd?

Ik doe de denkstappen weer kort voor. De leerlingen hebben feedback gekregen. Het juiste antwoord krijgen ze nu pas.

Dit is het laatste onderdeel van de lessenserie. De les hierna vullen ze weer de vagenlijst via google forms in.

Leerlingen kiezen voor interview strategie 

Kies uit:

hartpauze

samentrekken boezems

samentrekken kamers

1. P
2. Q
3. R
4. S

Lees de afbeelding hiernaast:

Door welke van deze bloedvaten gaat een bilirubinemolecuul op de kortste weg vanuit de lever naar de huid van het gezicht? 

Noteer die nummers in de juiste volgorde.

noteer het nummer dan een spatie.

Doelen 8.5

1. Je kunt de verschillen noemen tussen een open bloedsomloop en een gesloten bloedsomloop.
   
2. Je kunt de verschillen noemen tussen een enkele en een dubbele bloedsomloop.
   
3. Je kunt in een tekening uitleggen hoe de bouw van het hart bij de verschillende diergroepen van elkaar verschilt en je kunt deze verschillen verklaren aan de hand van hun levenswijze.

Open bloedsomloop:
bloed stroomt gedeeltelijk in vaten en gedeeltelijk tussen de cellen.

Gesloten bloedsomloop:
Het bloed stroomt altijd door bloedvaten, van het hart naar de organen en weer terug naar het hart

Wat is het verschil tussen de vis en de overige dieren?

vis = enkel gesloten bloedsompool

overige dieren = Dubbel gesloten bloedsomloop

Doelen

• Je kunt uitleggen hoe de osmotische waarde van je bloed tot stand komt en hoe deze van invloed is op de hoeveelheid water in het bloed & weefsels. 
  
  
• Je
  kunt uitleggen hoe het lymfestelsel en het bloedvatstelsel aan elkaar gekoppeld zijn.
  
  
• Je kunt in een gegeven situatie verklaring hoe een verstoring in de balans tussen aanvoer en afvoer het weefsel opzwelt (oedeem, door bv slechte voeding, hoogteziekte, etc)

wat zien we hier?

Uitleg

Door de kracht van de bloeddruk wordt bloedplasma uit de haarvaten geperst. Het vocht buiten de haarvaten noem je weefselvloeistof. De samenstelling van weefselvloeistof is niet helemaal hetzelfde als die van bloedplasma. Bloedeiwitten, zoals fibrinogeen en bepaalde stollingseiwitten, kunnen niet door de haarvatwand heen en blijven dus in het bloed. De weefselvloeistof staat in direct contact met de cellen, zodat daar de uitwisseling van stoffen en gassen kan plaatsvinden.

• Lymfestelsel vervoert de lymfe
• Lymfeknopen zuiveren lymfe
• Borstbuis/lymfestam brengen gezuiverde lymfe terug naar
  holle ader

Lymfestelsel

Lymfe samenstelling

Als gevolg van de uitwisseling van stoffen met de cellen is de samenstelling van lymfe iets anders dan die van bloedplasma en die van de weefselvloeistof.

Lymfeknopen

Hierin vindt de zuivering van lymfe plaats. 

In de lymfeknopen zitten relatief veel witte bloedcellen (afweer)

Waarom witte bloedcellen in de lymfe?

Witte bloedcellen zitten in lymfeklieren (lymfeknopen) omdat deze klieren een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van je lichaam. Lymfeklieren filteren de lymfe (een vloeistof die weefselvocht bevat) en vangen ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen, op. Witte bloedcellen, zoals lymfocyten, in de lymfeklieren kunnen deze ziekteverwekkers herkennen en aanvallen. Dit helpt om infecties te bestrijden en het lichaam te beschermen tegen ziektes.

biologiepagina.nl

Balans

Filtratie - door de bloeddruk wordt bloedplasma uit de haarvaten geperst

Resorptie - door de hoge osmotische waarde die overblijft in de bloedvaten gaat weefselvloeistof terug naar het haarvat

Afvoer lymfe - een klein gedeelte van het weefselvloeistof komt in de lymfevaten terecht

balans weefselvloeistof:

Filtratie - resorptie - afvoer lymfe = 0
Oftewel: Filtratie = resorptie + afvoer lymfe 

Oorzaken

+ filtratie uit het bloed (9, bloeddruk)

- heropname door bloedvaten door osmose  (10, door bloedeiwitten)

-opname door lymfe vaten (8)

weefsel zwelt op (oedeem) als:

Filtratie - resorptie - afvoer lymfe > 0
Oftewel: filtratie > resorptie + lymfe

Stel je voor dat er 100 liter vloeistof uit de bloedvaten wordt gefilterd in de weefsels. Doordat het bloed hypertonisch is wordt er 70 liter terug geresorbeerd. Hoeveel wordt door de lymfe afgevoerd?

Door een te hoge bloeddruk wordt er nu 110 L vloeistof uit de bloedvaten gefilterd. De osmotische waarde van het bloed is niet veranderd en er wordt nog steeds 70 L geresorbeerd. De lymfe voert 30 L af, wat gebeurd er met de overige 10 L?

Huiswerk

Verwerk deze LessonUp in de samenvatting.

Maak de basiskennisvragen 8.5 + 8.6

Lesafsluiting!

Beantwoord te vragen, gebruik filtratie = resorptie + afvoer

1

2

3

Leg uit hoe ophopingen van de worm Wucheria bancrofti in de lymfevaten de olifantenbenen kan veroorzaken?

Door een zuurstoftekort stijgt de bloeddruk in de hersenen en longen. Leg uit hoe door een zuurstoftekort op grote hoogte zwelling van hersenen of longen kan veroorzaken (dodelijk)?

Leg uit hoe door een tekort aan eiwitten in voeding gezwollen buiken kunnen ontstaan?