1.4 Waarden en normen & 1.5 De dimensies van Hofstede

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vorming

1.4 Waarden en normen

Centrale begrippen

1. Cultuur
2. Waarden
3. Normen
4. Institutionalisering
5. Institutie

Cultuur

Definitie = Het geheel van voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen, waarden en normen die mensen als lid van een groep van een samenleving hebben verworven.

Oftewel ... de beschaving van een land.

Waarden 

Waarden: Principes, opvattingen over goed en slecht

Vaak gerelateerd aan godsdienstige en levensbeschouwelijke ideeën. De visie op de samenleving en wat rechtvaardig is en wat niet.

Normen

Normen: geschreven en ongeschreven (gedrags)regels en wetten, die aangeven wat er verwacht wordt in een bepaalde situatie.

Normen komen altijd voort uit een bijbehorende waarde.

Institutionalisering

Definitie = Het proces waarbij een complex van waarden en min of meer geformaliseerde regels vastgelegd worden in standaard gedragspatronen, die het gedrag van mensen en hun onderlinge relaties bepalen.

Institutie = Een vast, collectief bepaald gedragspatroon 

(Denk aan het huwelijk of de kerk)

Vorming

1.5 De dimensies van Hofstede

Vergelijken van culturen

De wetenschapper Hofstede is de grondlegger van de cultuurvergelijkingen. Dit levert twee resultaten op:

• Cultuurverschillen benoemen, identificeren en verklaren
• Oorzaken van maatschappelijke ontwikkelingen zoeken

5 dimensies van Hofstede

Cultuurmodel van Hofstede & Hofstede om de culturen van verschillende landen te kunnen indelen:

1. Machtsafstand
2. Collectivisme vs individualisme
3. Feminiteit vs masculiniteit
4. Onzekerheidsvermijding
5. Lange- of kortetermijnsdenken

1. Machtsafstand

Betekenis = De mate waarin minder machtige leden van bijvoorbeeld gezin, school of organisaties in een land verwachten en accepteren dat de MACHT ongelijk verdeeld is.

Macht = Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten.

Microniveau: Denk aan gehoorzaamheid / onderhandelingshuishouden of autoritair

Mesoniveau: Er zijn weinig kansen voor mensen om zicht te kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld een promotie krijgen

Macroniveau: Binnen een land zal er een groot verschil zijn tussen de mogelijkheden van de machthebbers en de onmachtigen. Rechtsongelijkheid, inkomensongelijkheid, etc.

Ongelijkheid

In iedere samenleving bestaat ongelijkheid. Sommige mensen zijn rijker, slimmer en sterker dan anderen.

Sommige mensen hebben meer macht dan anderen.

Als persoon A meer macht heeft dan persoon B dan is er sprake van een machtsverschil (of te wel: machtsafstand)

Machtsafstand & religie

De machtsafstand in Katholieke landen is vaak groter, dan in Protestante samenlevingen.

In Islamtische samenlevingen is de machtsafstand nog veel groter dan in Katholieke samenlevingen.

Noem de vijf dimensies van Hofstede

2. Collectivisme vs Individualisme

Collectivisme = Het belang van de groep is belangrijker dan het individuele belang

• Sterk 'wij-gevoel'
• Je bent zelf ondergeschikt en past je aan de groep aan

Individualisme = Het belang van het individu is belangrijker dan het groepsbelang

Wat valt je op aan het kaartje van machtsafstand en die van individualisme?

Masculien (mannelijk)

Feminien (vrouwelijk)

3. Masculien vs Feminien

Hoe gaan culturen om met sekse en verschillende rollen?

Masculien

• Assertief en hard
• Materieel succes
• Vrouwen bescheiden en teder
• Gericht op kwaliteit leven

Feminien

• Sekse rollen overlappen elkaar
• Vrouw + man zijn bescheiden en teder
• Gericht kwaliteit bestaan

microniveau: masculien: man moet goede rijke echtgenoten zijn, homoseksualiteit minder geaccepteerd

feminien: mannen en vrouwen als gelijke binnen het huwelijk

mesoniveau: masculien: mannen moeten prestatiegericht zijn en vrouwen hoeven dat veel minder. 

feminien: streven naar gelijke omstandigheden voor vrouwen en mannen

macroniveau: mascolien: de sterken krijgen de kans om uit te blinken, immigranten moeten zich snel aanpassen, arme landen moeten voor zichzelf zorgen en economische groei is belangrijk

feminien: mensen die het nodig hebben moeten geholpen worden

Wat valt je op als je de westerse wereld bekijkt t.a.v. masculien vs feminien?

4. Onzekerheidsmijding

Hoe gaan landen om met onzekere / onbekende situaties?

Dus: De mate waarin de dragers van een cultuur zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties.

Hoe kan je toekomst dragelijker maken?

1. Techniek (vermijden onzekerheden uit de natuur)
2. Wetgeving en regels (zorgt voor kaders)
3. Religie (geeft houvast)

In welk soort landen zal men angstiger zijn t.a.v. bijvoorbeeld vluchtelingen?

1. Nederland en andere west-Europese landen
2. China
3. Madagascar en andere Afrikaanse landen
4. Polen en andere oost-Europese landen

Lange termijngericht

Korte termijngericht

5. Langetermijn of korte termijn

Kijken we vooral naar de toekomst of naar snelle successen?

Lang = Het streven naar beloning in de toekomst, vooral door middel van volharding (volhouden) en spaarzaamheid (zuinig).

Kort = verwijst naar belangrijke zaken zoals respect voor traditie, voorkomen van gezichtsverlies en voldoen sociale verplichtingen

Kritiek op Hofstede

De belangrijkste kritiekpunten:

1. Het model plakt etiketten. De ene conclusie, zegt niets over de rest van de cultuur;
2. Het werkt alleen vergelijkend. Het zegt niets over hoe de cultuur verder presteert;
3. Het model is statisch en heeft geen aandacht voor veranderende culturen.

Aan de slag!

Maken: opgave 15 t/m 48