Wijsgerige Antropologie 2.0 - 4. Mens en dier: Darwin en Plessner

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Darwin en Plessner

Stelling!

Het onderscheid tussen mensen en dieren is een vorm van discriminatie

Lichaam zijn en een lichaam hebben

Ik kan met mijn ene hand de andere voelen.

Lichaam hebben en lichaam zijn:

theoretisch kan de twee van elkaar scheiden, maar in de beleefde ervaring niet.

Plessner:

Het geleefde lijf (Leib) en objectief lichaam (Körper)

Plessner

Mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf.

Helmuth Plessner

1892-1985

Onze lichaamsbouw bepaalt dat wij ons op een bepaalde manier door de wereld kunnen bewegen en deze kunnen waarnemen.

Gelijk aan planten en (andere) dieren, maar...

Niet alleen bewust van de omgeving, maar ook van onszelf in die omgeving:

excentrische positionaliteit

Lichaam hebben en lichaam zijn

Lichaam als centrum van gewaarwordingen (Leib, lichaam dat we zijn).

Lichaam als instrument waarmee handelingen worden uitgevoerd 

(Körper, lichaam dat we hebben).

Gelijk aan andere dieren.

Stenen, planten en dieren

Stenen: geen binnenwereld waar vanuit een buitenwereld wordt ervaren.

Planten: hebben vanuit een binnenwereld interactie met buitenwereld. Ze zijn een lichaam. Ze hebben een positionaliteit.

Dieren: opereren vanuit een centrum. Dieren zijn een lichaam en hebben een lichaam. Ze hebben een centrische positonaliteit. Van daaruit wordt de buitenwereld ervaren.

Onbepaaldheid van de mens is gevolg van excentrische positionaliteit.

Excentrische positionaliteit

Waar het dier geen besef heeft van grens tussen zichzelf en de wereld. De mens wel!

Dubbelaspect zorgt ervoor dat de mens niet alleen vanuit een centrum in de wereld is, maar ook van buiten (ex) dat centrum kan plaatsen en zich kan verhouden tot dat centrum.

Besef van een 'ik' dat de eigen binnenwereld en de relatie met de buitenwereld tegelijkertijd kan beschouwen.

Dubbelaspect

De mens als onbepaald wezen

Het dier leeft en gaat op in het hier-en-nu, de mens kan zich vanuit hier-en-nu verhouden tot verleden, toekomst en andere plaatsen.

De mens kan op haar bestaan reflecteren:

Doppelaspekt, dubbelaspect.

De mens is van nature onbepaald:

We kunnen ons bestaan zelf vormgeven.

(Tegen determinisme)