6. Mensbeelden PG - Plessner

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

6.  Plessner 

Vorige week...

Husserl!

Belangrijke begrippen:

1. Fenomenologie

2. Intentionaliteit

3. Subject en object 

Deze les

• Bespreken leesvragen Husserl
• Uitleg Plessner 
• Oefenen filosofische vragen beantwoorden

Bespreken

leesvragen 5 - 7

Husserl: reflectief & niet-reflectief

Niet-reflectief bewustzijn: wanneer ik me zoals gewoonlijk bewust ben van dingen om mij heen

Reflectief bewustzijn: wanneer ik expliciet afstand neem van mijzelf en me bewust ben van mijn bewustzijn 

Helmuth Plessner

• 1892 - 1985
  
• Duitse filosoof/socio-bioloog
• Woonde in Groningen
• Wat is een levend wezen?
• Geen strict object-subject

Plessners visie op de mens

"the human lives only insofar he leads a life"​

​

Live = biologisch; levend te midden van levende (en niet-levende) natuur​

Life = sociaal en cultureel; een maatschappij met normen/waarden die de mens vormgeeft​

De mens is kunstmatig

• Mens is 'kunstmatig': we zijn natuur en meer dan natuur, geven onszelf en onze omgeving altijd vorm 
• Taal laat ons nadenken over onszelf en omgeving 
• Wie ben ik? Wat moet ik doen? Hoe moet ik leven?

De mens is excentrisch...

Wat zou dat kunnen betekenen? 

Positionaliteit

• Mensen en dieren hebben positionaliteit
  
• Zij 'positioneren' zich ten opzichte van hun omgeving
  

positionaliteit

geen 

positionaliteit

Twee soorten positionaliteit

• Twee vormen van bewustzijn: centrisch & excentrisch
  
• Centrische positionaliteit vind je bij dieren
  
•  Dier: een zelf gericht op omgeving, actief reageren  
• Excentrische positionaliteit is uniek voor mensen
  
• Mens: een zelf dat op zichzelf kan reflecteren

Excentriciteit

• 'Ik lijd pijn'
• 'Ik geniet nu'
• Mijn lichaam werkt niet mee (ziek)
• Naar jezelf kijken vanuit een ander perspectief

Positionaliteit

centrisch

excentrisch

Leib sein & Körper haben

• 'lijf zijn en lichaam hebben'
• Leib sein = je bent je lichaam (je loopt, fietst, sport, ervaart)
  
• Körper haben = je hebt een biologisch lichaam met bepaalde functies (en dat werkt soms niet mee)
  
• Voorbeeld: pijn & genot en het lichaam als ding

Een filosofische vraag beantwoorden, hoe doe ik dat?

1. Lees de vraag (en tekst) goed. Wat is de bedoeling precies?
   
2. Leg filosofische begrippen uit.
   
3. Geef antwoord op de vraag. Vaak moet je verbanden leggen, een argument bekritiseren of zelf een standpunt innemen.
4. Ga na of je aan alle onderdelen van de opdracht hebt voldaan. 
   

Een voorbeeld...

1. Plessner over de mens

a. Plessner heeft het over het onderscheid tussen Leib sein en Körper haben.  Leg deze begrippen uit aan de hand van een voorbeeld. 

b. Plessner stelt dat de mens uniek is vanwege zijn excentriciteit.

 Wat betekent excentriciteit precies? Gebruik in je antwoord je voorbeeld van vraag a. 

c. Ben je het met Plessner eens dat alleen mensen en dieren positionaliteit hebben? Waarom wel/niet?

Voor volgende les:

Lezen basisboek p. 89 - 94 en tekst 'de Grot van Plato'