Theorie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Begrijpend Lezen

THEORIE

Citeren

Citeren: letterlijk uit de tekst overschrijven

Hoe: hele zin overnemen of de eerste en laatste twee woorden van het citaat.

Citaat: stukje dat je letterlijk hebt overgeschreven

Titel

De titel van de tekst staat bovenaan.

Let op: de titel is niet hetzelfde als het onderwerp

Onderwerp

Het onderwerp is in een paar woorden waar de hele tekst over gaat.

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is in een hele zin wat de schrijver zegt over het onderwerp.

Hoofdgedachte / onderwerp

Als ik aan de klas vraag een tekst te schrijven over de tentamens, dan schrijft iedereen over hetzelfde onderwerp.

Toch heeft elke tekst een andere hoofdgedachte, omdat elke schrijver er iets anders over zegt.

Alinea & Tekstdeel

Een tekst is verdeeld in delen. 

Die kleine delen noem je alinea's. Soms is een aantal alinea's samengevoegd. Dat is dan een tekstdeel.

Een tekst kan bestaan uit tekstdelen. Elk tekstdeel kan bestaan uit meerdere alinea's.

Tussenkop

Boven een alinea kan een 

vetgedrukte titel staan.

Dat noem je een tussenkop.

Tekstverband

Alinea's of zinnen kunnen onderling iets met elkaar te maken hebben. Er bestaat een relatie tussen.

Zo'n relatie noem je een verband.

Tekstverband

Er zijn verschillende tekstverbanden. Om een tekstverband te benoemen moet je signaalwoorden in de tekst herkennen.

Zodra je signaalwoorden herkent, zul je het tekstverband zien en de tekst op die manier beter kunnen analyseren.

Tekstverband

Er zijn verschillende tekstverbanden:

Feit, mening, argument

• Een feit is een uitspraak die gecontroleerd kan worden. Je kunt nagaan of het feit waar is of niet.
  
• Een mening is een uitspraak die iemand doet, over wat hij van iets vindt.
• Een argument is de uitleg waarom iemand die mening heeft.

Opsomming

Wanneer iemand een aantal dingen achter elkaar opnoemt die met elkaar te maken hebben, dan spreken we van een opsomming.

Opsomming

Voorbeeld:

Ik heb erg genoten van de spelers, vooral van Franka, Ties, Marjolein en André.

• Uit hoeveel delen bestaat de opsomming?  -- >  4
• Wat wordt hier opgesomd?  De spelers van wie ik heb genoten

Tekstdoel

Een schrijver heeft altijd een doel met zijn tekst:

• INSTRUEREN
  
• INFORMEREN
• INSTRUCTIE GEVEN
• OVERTUIGEN
• OVERHALEN/ TOT HANDELEN AANZETTEN
• AMUSEREN

Tekstsoort

Er zijn veel verschillende tekstsoorten, onder andere:

recensie, recept, nieuwsbericht, advertentie, mop, bijsluiter

reclame, rapport, artikel, interview, menu, uitnodiging, brief

Elke tekstsoort heeft zijn eigen doel. Een reclame is bijvoorbeeld bedoeld om mensen over te halen of tot handelen aan te zetten.